Dwie umowy z tym samym pracodawcą a potrącenia niealimentacyjne

Typowym przypadkiem zatrudnienia jest nawiązanie stosunku pracy w ramach jednej umowy pracowniczej. Nie ma jednak przeszkód natury prawnej, aby danego pracownika i pracodawcę łączyły np. dwie umowy o pracę. Może tak być m.in. wówczas, gdy rodzaje wykonywanych czynności znacznie się różnią. W takich okolicznościach możliwe jest, że pracownik będzie podlegał potrąceniom niealimentacyjnym. Dwie umowy o pracę z jednym pracodawcą a potrącenia niealimentacyjne - jaki jest prawidłowy sposób postępowania w takiej sytuacji? Piszemy na ten temat w artykule. 

Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę — obowiązujące przepisy

W odniesieniu do kwestii związanych z postępowaniem w zakresie dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę zastosowanie mają unormowania, które zostały zawarte w przepisach Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku — Kodeks pracy, określanej w dalszej części tekstu jako „kp”.

Dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę — podstawowe informacje 

Jak wynika z przepisów kp, z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek ubezpieczeniowych i podatkowych oraz wpłat na PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – potrąceniu podlegają:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych przeznaczone na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi w celu realizacji określonych zadań wynikających ze stosunku pracy,
• kary pieniężne z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników określone w art. 108 kp.

Ponadto potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach: 

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 3/5 wynagrodzenia;
• w razie egzekucji innych należności, w tym mających niealimentacyjny charakter, lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości 1/2 wynagrodzenia. 

Podobne ograniczenia stosuje się w razie zbiegu potrąceń z różnych tytułów, wskutek czego:

• potrącenia obejmujące sumy egzekwowane na podstawie tytułów wykonawczych przeznaczone na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz kwoty zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi — nie mogą łącznie przekraczać 1/2 wynagrodzenia;
• potrącenia wskazane wyżej, łącznie z potrąceniami obejmującymi kwoty egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych — nie mogą w sumie przekraczać 3/5 wynagrodzenia.

Kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia za pracę

Bez względu na opisane uprzednio zasady wskazujące ograniczenia w zakresie dotyczącym potrąceń w przepisach kp ustanowiono normę ochronną dotyczącą wynagrodzenia za pracę w przypadku potrąceń dokonywanych bez zgody pracownika — wspomniane przepisy wskazują mianowicie kwotę wolną od potrąceń z wynagrodzenia pracowniczego. 

W związku z powyższym — w myśl postanowień zawartych w art. 87(1) § 1 kp — kwotą wolną od potrąceń z wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi jest kwota wynagrodzenia w wysokości: 

1. minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; 
2. 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi; 
3. 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 kp. 

Dwie umowy z tym samym pracodawcą a potrącenia niealimentacyjne z wynagrodzenia za pracę

Należy równocześnie pamiętać, że unormowania prawa pracy nie zawsze wskazują, w jaki sposób postępować w konkretnych sytuacjach. 

Przepisy kp nie regulują m.in. kwestii stosowania kwot wolnych od potrąceń z wynagrodzenia za pracę wtedy, gdy dana osoba objęta jest zajęciem komorniczym z tytułu należności niealimentacyjnych i pozostaje w ramach dwóch stosunków pracy z tym samym pracodawcą. 

Przykład 1.

Pracownik jest zatrudniony u pracodawcy na pół etatu jako pracownik biurowy. Osoba ta podjęła dodatkowe zatrudnienie w tej samej firmie również w połowie pełnego wymiaru czasu pracy, przy czym charakter tego zatrudnienia obejmuje inne zadania służbowe (konsultacja działań marketingowych podejmowanych przez przedsiębiorstwo). Pracownik ma zajęcia komornicze niealimentacyjne. W związku z tym powstaje zagadnienie, czy w przypadku skierowania przez komornika wniosku o zajęcie wynagrodzenia w ramach potrącenia z tytułu egzekwowania długu stosować jedną, czy dwie kwoty wolne od wspomnianych potrąceń? 

Jak już wspomnieliśmy, przepisy nie zawierają wytycznych postępowania w tym zakresie przedmiotowym. 

W związku z tym opinię w tej kwestii wyraziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) w stanowisku z 17 maja 2024 roku w sprawie dokonywania potrąceń z dwóch umów o pracę.

W dokumencie tym resort pracy udzielił odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób dokonywać potrąceń na poczet należności np. niealimentacyjnych, jeżeli pracodawcę z pracownikiem łączą dwie umowy o pracę. 

Oznacza to w konsekwencji, że zdaniem resortu pracy w razie zatrudnienia pracownika na podstawie dwóch umów o pracę w jednej firmie przy dokonywaniu potrąceń niealimentacyjnych powinno się stosować dwie kwoty wolne od potrąceń — do każdego stosunku pracy z osobna.

Przykład 2.

Pracownik jest zatrudniony u tego samego pracodawcy na podstawie dwóch umów o pracę. Pierwsza z nich została zawarta w pełnym wymiarze czasu pracy, druga natomiast na ćwierć etatu. Wspomniany zatrudniony ma zajęcia komornicze niemające charakteru alimentacyjnego. W takim przypadku należy zastosować dwie kwoty wolne od potrąceń — odrębnie dla każdego ze stosunków pracy. Zgodnie z art. 87(1) § 1 kp przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych kwotą wolną od potrąceń z wynagrodzenia jest minimalne wynagrodzenie za pracę. Oznacza to, że w odniesieniu do umowy o pracę na pełnym etacie kwota wolna to 100% minimalnej płacy. Z kolei do umowy na ¼ etatu kwotę wolną zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Dwie umowy o pracę z jednym pracodawcą a potrącenia niealimentacyjne — podsumowanie

Przepisy prawa pracy nie zabraniają pracodawcy i pracownikowi zawarcia więcej niż jednego stosunku pracy. W przypadku gdy pracownika zatrudnionego na dwóch umowach w tej samej firmie dotyczą potrącenia niealimentacyjne, pojawia się kwestia właściwego stosowania kwoty wolnej od potrąceń. Przepisy kp nie odnoszą się wprost do takiego przypadku, wobec czego nie wskazują, czy uwzględniać jedną, czy dwie kwoty wolne od wspomnianych potrąceń. Własną interpretację w tym zakresie przedstawił resort pracy.