Wynagrodzenie pracownika jest prawem niezbywalnym, chronionym przez Kodeks pracy. Jednakże na mocy przepisów szczególnych w określonych sytuacjach pracodawca może dokonać potrąceń z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody. Kiedy ma to miejsce? Czym charakteryzują się potrącenia alimentacyjne? Odpowiadamy poniżej.
Jakich potrąceń można dokonać z wynagrodzenia?
Art. 87 Kodeksu pracy stanowi, że potrąceniu z wynagrodzenia za pracę, uprzednio odejmując składki na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, podlegają poniższe należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 (za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy).
Limity i kolejność dokonywania potrąceń
Kolejność dokonywania potrąceń jest taka, jak wymieniono powyżej. Trzeba mieć jednak na uwadze, że nie można zająć całego wynagrodzenia. Potrąceń można dokonywać w granicach:
- do wysokości 3/5 wynagrodzenia netto - w przypadku należności alimentacyjnych,
- do wysokości 1/2 wynagrodzenia netto - przy egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych (przy czym należy pamiętać o zachowaniu kwoty wolnej od potrąceń).
Potrącenia alimentacyjne z pensji pracownika
Jak już wspomniano, potrącenia alimentacyjne nie mogą przekroczyć 60% wynagrodzenia za pracę. Warto pamiętać, że w przypadku należności alimentacyjnych nie występuje kwota wolna od potrąceń, co ma duże znaczenie dla pracowników z niewysokimi zarobkami.
Przykład 1.
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 5 000 zł brutto. Koszty uzyskania przysługują mu w podstawowym wymiarze. Wynagrodzenie pracownika zostało zajęte na poczet zaległych alimentów w kwocie 1250 zł. Pracodawca dokonał potrącenia w pełnej wysokości zaległości.
Wyliczenie maksymalnej kwoty do potrącenia:
(5 000 - 685,50 - 388,31 - 188,00) x 3/5 = 2242,91 zł
Pracodawca mógł potrącić z wynagrodzenia świadczenie alimentacyjne w pełnej wysokości ponieważ nie przekraczało ono 60% wysokości wynagrodzenia netto.
Na jakiej podstawie dokonywane są potrącenia alimentacyjne?
Potrącenia alimentacyjne mogą być dokonywane bez postępowania egzekucyjnego. Wystarczy, że wierzyciel przedłoży pracodawcy tytuł wykonawczy. Takie postępowanie ma zastosowanie również w sytuacji, kiedy wierzycieli jest kilku, a suma możliwa do potrącenia jest wystarczająca na pokrycie wszystkich tytułów wykonawczych.
Uproszczona forma dokonywania potrącenie będzie możliwa wówczas, gdy wierzycieli będzie kilku, a łączna suma możliwa do potrącenia będzie niższa od sumy świadczeń alimentacyjnych (czyli nie wystarczy na pokrycie wszystkich należności).
Na mocy przepisów szczególnych w określonych sytuacjach pracodawca może dokonać potrąceń z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody. Tak jest w przypadku potrąceń alimentacyjnych. Warto pamiętać, że w przypadku należności alimentacyjnych nie występuje kwota wolna od potrąceń.
