Unijne przepisy wprowadzają rewolucyjne zmiany w zarządzaniu odpadami. Już od 1 stycznia 2025 roku segregacja odpadów tekstylnych stała się obowiązkiem, co wynika bezpośrednio z nowelizacji dyrektywy w sprawie odpadów. Ustanawia ona środki służące ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie powstawaniu i zmniejszenie ilości odpadów oraz negatywnego wpływu ich wytwarzania i gospodarowania nimi. Zmiany te mają zasadnicze znaczenie dla przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Sprawdź, co się zmieniło!
Zmiany dyrektywy w sprawie odpadów
Zgodnie z Dyrektywą PE i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 roku zmieniającą dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów obowiązuje nowa definicja odpadów komunalnych, zgodnie z którą oznaczają one:
- odpady zmieszane i odpady selektywnie zebrane z gospodarstw domowych, w tym papier i tekturę, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, w tym materace i meble;
- odpady zmieszane i odpady selektywnie zebrane z innych źródeł, jeżeli odpady te są podobne pod względem charakteru i składu do odpadów z gospodarstw domowych.
Odpady komunalne nie obejmują odpadów z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych oraz z sieci kanalizacyjnej i z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji ani odpadów budowlanych i rozbiórkowych.
Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie mają obowiązek podjąć środki służące zapobieganiu powstawaniu odpadów. Muszą one m.in.:
- promować i wspierać zrównoważone modele produkcji i konsumpcji;
- zachęcać do projektowania, wytwarzania i korzystania z produktów, które są zasobooszczędne, trwałe (w tym w znaczeniu żywotności i braku sztucznego skracania cyklu życia), nadające się do naprawy, ponownego użycia i modernizacji;
- być ukierunkowane na produkty zawierające surowce krytyczne w celu zapobiegania, aby materiały te stały się odpadami;
- zachęcać do ponownego używania produktów i tworzenia systemów promujących naprawę i ponowne użycie, w szczególności w odniesieniu do sprzętu elektrycznego i elektronicznego, tekstyliów, mebli, opakowań oraz materiałów i produktów budowlanych;
- zmniejszyć powstawanie odpadów, w szczególności tych, które nie nadają się do przygotowania do ponownego użycia ani do recyklingu.
Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, by odpady były poddawane przygotowaniu do ponownego użycia, recyklingowi lub innym procesom odzysku.
Jeżeli jest to konieczne, aby spełnić powyższe wymogi i aby ułatwić lub udoskonalić przygotowanie do ponownego użycia, recykling i inne procesy odzysku, odpady są poddawane selektywnej zbiórce i nie są mieszane z innymi odpadami lub innymi materiałami o odmiennych właściwościach.
Państwa członkowskie podejmują środki w celu promocji wysokiej jakości recyklingu i w tym celu wprowadzają selektywną zbiórkę odpadów.
Implementacja dyrektywy w Polsce
Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności tworzą w sposób umożliwiający łatwy dostęp wszystkim mieszkańcom gminy punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych, które zapewniają przyjmowanie odpadów komunalnych (minimalny zakres jest określony w ustawie), odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igieł i strzykawek, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon oraz odpadów tekstyliów i odzieży, a także odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych.
Mogą także tworzyć i utrzymywać punkty napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami, jak i zapewniać zagospodarowanie odpadów zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami.
Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który w szczególności zawiera zasady utrzymania czystości i porządku dotyczące wymagań w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych prowadzonego przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób umożliwiający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, które zapewniają m.in. odbiór odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igieł i strzykawek, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon oraz odpadów tekstyliów i odzieży, a także odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych.
Odpady tekstylne a skutki niedopełnienia obowiązków
W przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, podmiot odbierający odpady komunalne przyjmuje je jako niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i powiadamia o tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz właściciela nieruchomości.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta na podstawie powiadomienia, o którym mowa wyżej, wszczyna postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Przykład 1.
Pan Jan jest właścicielem kamienicy w gminie X. Gmina ta nie przewidziała odbioru od mieszkańców odpadów tekstylnych i ograniczyła się do minimum niezbędnego do wykonania ustawy – przyjmuje tekstylia w PSZOK. Mieszkańcy kamienicy pana Jana wrzucają odpady tekstylne do odpadów zmieszanych. Wykazanie choćby jednego takiego przypadku stanowić może nieprzestrzegania przyjętej zasady segregacji odpadów i pociągać za sobą obowiązek nałożenia na pana Jana opłaty w stawce właściwej dla nieselektywnego zbierania odpadów.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa, w drodze decyzji, wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za miesiąc lub miesiące, a w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, za rok, w których nie dopełniono obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, stosując wysokość stawki opłaty podwyższonej (nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy).
