Opłata za gospodarowanie odpadami – czyli tzw. opłata za śmieci – stanowi wydatek, który może być kosztem uzyskania przychodu w pozarolniczej działalności gospodarczej. Opłata za gospodarowanie odpadami w kosztach podatkowych, jakie powinno być właściwe określenie momentu powstania kosztu podatkowego z tego tytułu? Odpowiadamy w artykule poniżej.
Opłata za gospodarowanie odpadami w kosztach podatkowych
Wspomniana opłata została opisana w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W art. 6c tejże ustawy czytamy, że gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy.
Natomiast właściciele nieruchomości, o których mowa w art. 6c, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na której terenie są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi (art. 6h ww. ustawy).
W myśl przepisu art. 6i pkt 1 cyt. ustawy obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje: w przypadku nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1 – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec.
Na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 1 ww. ustawy rada gminy w drodze uchwały dokona wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 oraz ustali stawkę takiej opłaty; dopuszcza się stosowanie więcej niż 1 metody ustalenia opłat na obszarze gminy.
Z powyższego wynika, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma charakter obowiązkowy i publicznoprawny.
Opłata za śmieci może zatem dotyczyć nie tylko osób prywatnych, ale także przedsiębiorców. W związku z tym pojawia się pytanie, czy taka opłata stanowi koszt w działalności gospodarczej.
W odpowiedzi należy wskazać, że ponoszenie opłaty za gospodarowanie odpadami jest czynnością konieczną. Pozostaje zatem w kluczowym związku przyczynowo-skutkowym z prowadzoną działalnością gospodarczą. Co równie ważne, opłata za gospodarowanie odpadami nie została wymieniona w negatywnym katalogu wydatków, które nie mogą stanowić kosztu podatkowego (odpowiednio art. 23 ustawy o PIT oraz art. 16 ustawy o CIT).
Istotnego znaczenia nabiera natomiast kwestia ustalenia, czy opisany wydatek na opłatę za śmieci jest kosztem bezpośrednim, czy też kosztem pośrednim w prowadzonej działalności gospodarczej.
Przypomnijmy, że podatnicy stosujący uproszczoną metodę ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych przede wszystkim stosują art. 22 ust. 4 ustawy o PIT, który podaje, że koszty uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6, są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione.
W przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów zastosowanie znajduje przepis art. 22 ust. 6b ww. ustawy, zgodnie z którym za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników, o których mowa w ust. 6, z zastrzeżeniem ust. 5e, 6ba, 6bb i 7b, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.
Przepis ten ustanawia ogólną regułę, w której myśl koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione.
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów mogą zaliczać wydatki do kosztów uzyskania przychodów w roku ich poniesienia bez względu na to, kiedy zostały uzyskane przychody, z którymi te koszty są bezpośrednio związane.
Natomiast za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów co do zasady uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.
Odnosząc się natomiast do kwestii dowodu księgowego, trzeba sięgnąć do treści z § 12 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, gdzie podano, że za dowody księgowe uważa się dowody opłat.
W konsekwencji podstawą księgowania będzie dowód opłaty za gospodarkę odpadami komunalnymi. Za dzień poniesienia kosztu będziemy w tym przypadku uznawać dzień wystawienia takiego dowodu opłaty.
Natomiast w przypadku podatników podatku CIT należy sięgnąć do treści art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, gdzie podano, że koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne co do zasady w dacie ich poniesienia.
W myśl zaś art. 15 ust. 4e ustawy o CIT za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Przepis ten stanowi bowiem o dniu „na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano)”, a nie o dniu „w którym uznano za koszt w księgach” bądź „zaksięgowano jako koszt w księgach”.
Jak wskazał WSA w Poznaniu w wyroku z 25 sierpnia 2020 roku (I SA/Po 255/20), powoływane w tym przepisie pojęcie kosztu zostało przedstawione w znaczeniu ustawy podatkowej. W konsekwencji czynność zaksięgowania, czyli wpisania do ksiąg, oznacza wprowadzenie do ksiąg rachunkowych w postaci zapisu zdarzenia związanego z poniesieniem kosztu uzyskania przychodu. Tym samym za dzień poniesienia kosztu należy uznać dzień wpisania do ksiąg rachunkowych wydatku na podstawie faktury lub innych dowodów księgowych dokumentujących te wydatki. Skoro w księgach rachunkowych powinny być wpisane chronologicznie wszystkie zdarzenia, które nastąpiły w okresie sprawozdawczym, to dzień wpisania faktury (dzień wpisania wydatku) jest dniem poniesienia kosztu.
W rezultacie w przypadku podatku CIT koszt opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje w dacie zapisu wartości opłaty w księgach rachunkowych. Nie obowiązuje w tym przypadku metoda kosztowa, dlatego też nie trzeba odraczać momentu ujęcia kosztu w księgach dopiero po jego zapłacie.
Opłata za gospodarowanie odpadami w kosztach podatkowych a odsetki za nieterminowe regulowanie opłaty
W przypadku nieopłacenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie powstają odsetki od zaległości. Zgodnie bowiem z art. 6q ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w sprawach dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej w zakresie terminów płatności oraz odsetek od zaległości.
Z punktu widzenia przepisów podatkowych należy mieć na względzie, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa.
Identyczny zapis odnajdziemy w treści art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o CIT.
Reasumując powyższe, o ile sama opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi może stanowić koszt uzyskania przychodów, o tyle w tej kategorii nie będą się już mieścić odsetki naliczane od nieterminowo zapłaconej opłaty.
