Polityka rachunkowości - wzór z omówieniem

Jednostki, które stosują się do przepisów ustawy o rachunkowości (dalej UoR), są zobowiązane do dopełnienia wielu dodatkowych formalności. Jedną z nich jest stworzona w języku polskim polityka rachunkowości, która określa zasady finansowe, zgodnie z którymi prowadzone są księgi rachunkowe jednostki.

Pobierz darmowy wzór polityki rachunkowości w formacie pdf i docx!

Jednostki zobowiązane do sporządzenia polityki rachunkowości

Obowiązek przygotowania zasad rachunkowości dotyczy m.in. mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1. spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
2. osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro,
3. jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,
4. jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2.

Polityka rachunkowości - obowiązkowe elementy

Art 10 UoR wyznacza zasady, według których powinna zostać utworzona polityka rachunkowości jednostki, dotyczące:

• określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
• metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
• sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

• zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
• wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
• opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,

• systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych  dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.

Metody wyceny i rozchodu zapasów

Polityka rachunkowości jednostki powinna określać m.in. jaką metodą dokonywana jest wycena i rozchód towarów i materiałów. UoR wyszczególnia następujące metody:

• FIFO (pierwsze weszło, pierwsze wyszło) - rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najwcześniej nabyła (wytworzyła),
• LIFO (ostatnie przyszło, pierwsze wyszło) - rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najpóźniej nabyła (wytworzyła),
• średnia ważona,
• szczegółowa identyfikacja cen (kosztów) tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia.

Koszty działalności operacyjnej - zespół 4 i zespół 5

Mimo że obowiązek ten nie wynika wprost z zapisów UoR, polityka rachunkowości zawiera informację na temat zasad ewidencji i rozliczania kosztów. Ma to wpływ również na postać rachunku zysków i strat. Do wyboru pozostaje ujmowanie i rozliczanie kosztów gromadząc je na kontach:

• zespołu 4 - koszty według rodzajów i ich rozliczenie,
• zespołu 5 - koszty według typów działalności i ich rozliczenie,
• zarówno na kontach zespołu 4 i 5 - według rodzajów (zespół 4) i równocześnie według funkcji (zespół 5).

Jednym z obowiązkowych elementów sprawozdania finansowego jest rachunek zysków i strat, który może występować w dwóch wariantach:

• porównawczym - stosowany obowiązkowo jeżeli jednostka ewidencjonuje koszty operacyjne jedynie w oparciu o konta zespołu 4
  do wyboru przez przedsiębiorstwo prowadzące rozliczenia kosztów zarówno w zespole 4 i 5,
• kalkulacyjnym - stosowany obowiązkowo w przypadku jednostek, które ewidencjonują koszty operacyjne tylko na kontach zespołu 5 oraz do wyboru przez jednostki prowadzące rozliczenia kosztów zarówno w zespole 4 i 5.

Wartość rozchodu walut obcych z rachunku bankowego

W przypadku prowadzenia rachunku bankowego w walucie obcej, konieczne jest określenie jaką metodą wyceniany jest rozchód walut. Zgodnie z art. 30 ust. 2 UoR wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

• faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
• średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w punkcie wyżej, a także w przypadku pozostałych operacji.

W przypadku otrzymania na rachunek walutowy zapłaty w walucie obcej nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym, gdyż nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty. Z tego względu do wyceny wpływu należności na rachunek walutowy przyjmuje się kurs średni NBP z dnia poprzedzającego otrzymanie należności. Podobnie jest w tym przypadku przy  rozchodzie środków pieniężnych w walucie obcej. Nie dochodzi faktycznie do wymiany waluty i stąd powinno się stosować również średni kurs NBP.

Przypisy UoR przewidują jednak możliwość zastosowania przy rozchodzie środków pieniężnych również zastosowanie kursu historycznego, po jakim przeliczono walutę z chwilą jej wpływu na rachunek walutowy.

Wyceny dokonuje się wtedy wg jednej z poniższych metod:

• FIFO,
• LIFO,
• kursów średnioważonych.