Jednostki, które stosują się do przepisów ustawy o rachunkowości (dalej UoR), są zobowiązane do dopełnienia wielu dodatkowych formalności. Jedną z nich jest stworzona w języku polskim polityka rachunkowości, która określa zasady finansowe, zgodnie z którymi prowadzone są księgi rachunkowe jednostki.
Pobierz darmowy wzór polityki rachunkowości w formacie pdf i docx!
Jednostki zobowiązane do sporządzenia polityki rachunkowości
Obowiązek przygotowania zasad rachunkowości dotyczy m.in. mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro,
jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,
jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2.
Polityka rachunkowości - obowiązkowe elementy
Art 10 UoR wyznacza zasady, według których powinna zostać utworzona polityka rachunkowości jednostki, dotyczące:
- określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
- metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
- sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:
- zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
- wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
- opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
4. systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.
Metody wyceny i rozchodu zapasów
Polityka rachunkowości jednostki powinna określać m.in. jaką metodą dokonywana jest wycena i rozchód towarów i materiałów. UoR wyszczególnia następujące metody:
FIFO (pierwsze weszło, pierwsze wyszło) - rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najwcześniej nabyła (wytworzyła),
LIFO (ostatnie przyszło, pierwsze wyszło) - rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najpóźniej nabyła (wytworzyła),
średnia ważona,
szczegółowa identyfikacja cen (kosztów) tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia.
Koszty działalności operacyjnej - zespół 4 i zespół 5
Mimo że obowiązek ten nie wynika wprost z zapisów UoR, polityka rachunkowości zawiera informację na temat zasad ewidencji i rozliczania kosztów. Ma to wpływ również na postać rachunku zysków i strat. Do wyboru pozostaje ujmowanie i rozliczanie kosztów gromadząc je na kontach:
zespołu 4 - koszty według rodzajów i ich rozliczenie,
zespołu 5 - koszty według typów działalności i ich rozliczenie,
zarówno na kontach zespołu 4 i 5 - według rodzajów (zespół 4) i równocześnie według funkcji (zespół 5).
Jednym z obowiązkowych elementów sprawozdania finansowego jest rachunek zysków i strat, który może występować w dwóch wariantach:
porównawczym - stosowany obowiązkowo jeżeli jednostka ewidencjonuje koszty operacyjne jedynie w oparciu o konta zespołu 4 oraz do wyboru przez przedsiębiorstwo prowadzące rozliczenia kosztów zarówno w zespole 4 i 5,
kalkulacyjnym - stosowany obowiązkowo w przypadku jednostek, które ewidencjonują koszty operacyjne tylko na kontach zespołu 5 oraz do wyboru przez jednostki prowadzące rozliczenia kosztów zarówno w zespole 4 i 5.
Wartość rozchodu walut obcych z rachunku bankowego
W przypadku prowadzenia rachunku bankowego w walucie obcej, konieczne jest określenie jaką metodą wyceniany jest rozchód walut. Zgodnie z art. 30 ust. 2 UoR wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w punkcie wyżej, a także w przypadku pozostałych operacji.
W przypadku otrzymania na rachunek walutowy zapłaty w walucie obcej nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym, gdyż nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty. Z tego względu do wyceny wpływu należności na rachunek walutowy przyjmuje się kurs średni NBP z dnia poprzedzającego otrzymanie należności. Podobnie jest w tym przypadku przy rozchodzie środków pieniężnych w walucie obcej. Nie dochodzi faktycznie do wymiany waluty i stąd powinno się stosować również średni kurs NBP.
Przypisy UoR przewidują jednak możliwość zastosowania przy rozchodzie środków pieniężnych również zastosowanie kursu historycznego, po jakim przeliczono walutę z chwilą jej wpływu na rachunek walutowy.
Wyceny dokonuje się wtedy wg jednej z poniższych metod:
FIFO,
LIFO,
kursów średnioważonych.
Księgi rachunkowe prowadzone są w formie komputerowej, przy pomocy programu finansowo księgowego wFirma.pl dostępnego pod adresem https://wfirma.pl/.