Konstytucja biznesu, począwszy od 30 kwietnia 2018 roku, wprowadziła w życie szereg zmian, w tym tzw. działalność nierejestrową. Czym dokładnie jest działalność nierejestrowana? Jak wystawić fakturę, prowadząc działalność nierejestrowaną? Sprawdźmy!
Działalność nierejestrowana 2024 limit
Ustawa Prawo przedsiębiorców, będąca częścią Konstytucji biznesu, reguluje w art. 5 kwestie związane z działalnością nierejestrowaną. Zgodnie z jego treścią działalność nierejestrowana to taka, która wykonywana jest przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Działalność nierejestrowana - na czym polega?
Należy podkreślić, że działalność nierejestrowana nie ma zastosowania do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej. Dodatkowo z tego rozwiązania nie mogą korzystać typy działalności wymagających koncesji, licencji czy pozwolenia.
Jeżeli w trakcie korzystania z działalności nierejestrowanej dokonana zostanie rejestracja działalności w CEIDG, wówczas działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.
Przykład 1.
Pan Janusz prowadzi tzw. działalność nierejestrowaną od 1 stycznia 2024 roku.
W styczniu wykonał dwie usługi na:
- 10.01 - 400 zł
- 26.01 - 500 zł
- czyli łącznie 900 zł, co oznacza iż limit przychodu nie został przekroczony, więc w dalszym ciągu może być prowadzona tzw. działalność nierejestrowana.
W lutym pan Janusz wykonał cztery usługi na kwoty:
- 04.02 - 1 200 zł
- 14.02 - 500 zł
- 27.02 - 900 zł
- 27.02 - 700 zł
- czyli łącznie 3 300 zł, co oznacza iż limit przychodu został przekroczony o 118,50 zł. W związku z powyższym pan Janusz jest zobowiązany zarejestrować działalność gospodarczą. Ma 7 dni od dnia przekroczenia limitu na dopełnienie formalności (m.in. złożenie wniosku CEIDG-1), czyli do 7.03.2024 r.
Działalność nierejestrowana a ZUS
Z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej nie ma obowiązku odprowadzania jakichkolwiek składek ZUS, zarówno społecznych czy zdrowotnych. Nie podlega bowiem obowiązkowi rejestracyjnemu. Osoba prowadząca tego typu działalność nie dokonuje rejestracji do ubezpieczeń ani nie składa żadnych deklaracji ZUS jeśli sprzedaje towary.
Ważne jednak jest to, że w razie świadczenia usług, podpisania umowy o świadczenie usług czy umowy zlecenia osoba prowadząca działalnosć nierejestrowaną podlega ubezpieczeniom jak zleceniobiorca i to zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia jej do ZUS.
Działalność nierejestrowana a podatek dochodowy
Prowadzenie tzw. działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego z tytułu osiąganych dochodów, przychody z tego tytułu nie są bowiem zwolnione od podatku.
Niemniej jednak w związku z tym, iż działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, osoba ją prowadząca nie odprowadza okresowych (miesięcznych lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy.
Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym PIT-36 w części E. DOCHODY / STRATY ZE ŹRÓDEŁ PRZYCHODÓW (odpowiednio w części dla podatnik lub małżonka - w zależności od tego, jako kto się występuje w zeznaniu rocznym), wiersz 9: "Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy".
Ustawa o VAT a niezarejestrowana działalność
Działalność gospodarcza - definicja ustawy o VAT
W kwestii dokumentowania sprzedaży, nawet w przypadku działalności nierejestrowanej, należy odnieść się do definicji działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W kwestii wyżej przytoczonej definicji działalności gospodarczej ustawy o VAT należy zwrócić również uwagę na definicję podatnika, którą określa art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią "Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności".
Dokumentowanie sprzedaży w przypadku działalności nierejestrowanej
W przypadku gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną dokonuje sprzedaży na rzecz osób prywatnych oraz rolników ryczałtowych, należy ustalić czy w tym przypadku nie jest wymagane posiadanie kasy fiskalnej i rejestrowania na niej tych transakcji. Natomiast gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną korzysta ze zwolnienia z kasy fiskalnej, sprzedaż na rzecz osób prywatnych lub rolników ryczałtowych można ujmować w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej.
W przypadku współpracy z firmami sprzedaż należy udokumentować fakturą - fakturą bez VAT w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT, fakturą VAT w przypadku podatników VAT.
Natomiast gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, tutaj co do zasady istnieje obowiązek wystawienia faktury tylko na wyraźną prośbę nabywcy. Jednak ze względów praktycznych mimo zwolnienia z kasy fiskalnej można całą sprzedaż dokumentować fakturami dobrowolnie.
Działalność nierejestrowana co do zasady może korzystać ze zwolnienia z VAT, np. ze względu na limit obrotów. Korzystając ze zwolnienia z VAT ze względu na limit, podatnik dokumentuje swoją sprzedaż poprzez wystawienie faktury bez VAT. Zakres danych tego typu dokumentu określa § 3 pkt 1 oraz 3 rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wystawiania faktur. Faktura bez VAT powinna zawierać takie dane jak:
- datę wystawienia,
- numer kolejny,
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
- cenę jednostkową towaru lub usługi,
- kwotę należności ogółem.
Korzystając ze zwolnienia z VAT, dodatkowo osoba prowadząca działalność nierejestrowaną w oparciu o art. 109 ust. 1 ustawy o VAT powinna prowadzić uproszczony rejestr sprzedaży. Do jego podstawowych elementów należy zaliczyć:
- liczbę porządkową,
- datę sprzedaży,
- numer dokumentu sprzedaży,
- wartość sprzedaży,
- wartość sprzedaży narastająco.
Ewidencję taką można również wzbogacić o dane kontrahenta. Dodatkowo może być ona prowadzona w formie papierowej.
Dodatkowo należy podkreślić, iż czynny podatnik VAT zobligowany jest do:
- prowadzenia rejestrów VAT sprzedaży oraz zakupów,
- składania deklaracji VAT za okresy miesięczne w formie elektronicznej.
Dane, jakie powinna zawierać faktura VAT wystawiona przez podatnika, zostały dokładnie omówione w artykule: Elementy faktury VAT. Co ważne, aby prawidłowo dokonać rozliczeń w zakresie podatku VAT, należy posiadać NIP. W przypadku gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie posiada NIP-u, powinna wystąpić o jego przyznanie, składając w urzędzie druk NIP-7.
Zalety i wady działalności nierejestrowanej
Reasumując, działalność nierejestrowana to wiele zalet, wśród których można wymienić przede wszystkim brak konieczności:
- zgłaszania działalności w CEIDG, urzędzie skarbowym czy GUS,
- opłacania okresowych zaliczek na podatek dochodowy,
- prowadzenia księgowości (osoba prowadząca działalność nierejestrowaną prowadzi uproszczoną ewidencję sprzedaży),
- opłacania składek ZUS oraz składania deklaracji ZUS.
Należy jednak zwrócić uwagę na wady, jakie posiada działalność nierejestrowana:
- limit przychodów uzyskanych w danym miesiącu,
- brak możliwości prowadzenia spółki cywilnej w ramach działalności rejestrowanej,
- brak możliwości wykonywania działalności, która wymaga koncesji, licencji czy pozwoleń,
- brak możliwości rozwoju obszaru działania działalności z uwagi na limit przychodu.
