Zawieszenie działalności gospodarczej to temat, który budzi spore zainteresowanie wśród przedsiębiorców, zwłaszcza w kontekście uprawnień do różnego rodzaju zasiłków, takich jak zasiłek chorobowy i macierzyński. Wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie, czy zawieszając działalność, tracą prawo do tych świadczeń i w jaki sposób wpłynie to na ich sytuację finansową. W tym artykule szczegółowo omówimy zasiłek chorobowy i macierzyński w razie zawieszenia wykonywania działalności.
Zawieszenie działalności gospodarczej – podstawy prawne
Zawieszenie działalności gospodarczej to możliwość czasowego wstrzymania prowadzenia firmy bez konieczności jej likwidacji. W Polsce przedsiębiorca ma prawo zawiesić działalność na okres minimum 30 dni, co reguluje art. 23. pkt. 1. Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców. Zawieszenie działalności może być skutecznym sposobem na obniżenie kosztów prowadzenia działalności w trudniejszych okresach, takich jak czas opieki nad nowo narodzonym dzieckiem lub długotrwała choroba.
Przedsiębiorcy mogą zawiesić działalność, jeśli nie zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę lub zatrudniają wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. Zawieszenie działalności wiąże się z ograniczeniem obowiązków, takich jak składki ZUS, podatki czy prowadzenie księgowości, jednak przedsiębiorca może wciąż podejmować pewne działania – np. regulować należności sprzed zawieszenia czy uczestniczyć w postępowaniach sądowych.
Zasiłek chorobowy a zawieszenie działalności
Zasiłek chorobowy to świadczenie przyznawane osobom, które nie są w stanie pracować z powodu choroby. Przedsiębiorca podlega ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności – w praktyce oznacza to, że musi zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego i opłacać składki, aby móc ubiegać się o zasiłek chorobowy w razie niezdolności do pracy.
W przypadku zawieszenia działalności gospodarczej istotne jest, że składki na ubezpieczenie chorobowe również zostają zawieszone. Oznacza to, że od momentu zawieszenia przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenie chorobowe, co może wpłynąć na prawo do otrzymywania zasiłku chorobowego.
Zgodnie z przepisami osoba, która przestała podlegać pod ubezpieczenie chorobowe (tu zawiesiła działalność), ma prawo do zasiłku chorobowego przez 91 dni po ustaniu ubezpieczenia, jednak okres ten nie może przekroczyć 182 dni lub 270 dni (w przypadku ciąży) po zsumowaniu z zasiłkiem chorobowym wypłacanym przed zawieszeniem działalności.
Warto jednak zaznaczyć, że prawo do zasiłku chorobowego przysługuje jeszcze przez 14 dni od momentu ustania ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca zachoruje do 14 dni po jej zawieszeniu, a choroba będzie trwała nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni, to nadal może liczyć on na otrzymanie świadczenia. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku, jeśli niezdolność do pracy powstanie w ciągu 3 miesięcy (90 dni) od ustania ubezpieczenia chorobowego i będzie trwała nieprzerwanie co najmniej 30 dni, a została spowodowana chorobą zakaźną lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Przykład 1.
Pan Marek uległ wypadkowi, wskutek czego nabawił się poważnego urazu kręgosłupa. Zwolnienie lekarskie otrzymał 3 stycznia 2025 roku. Z powodu urazu nie był w stanie prowadzić działalności, dlatego 1 lutego zawiesił działalność gospodarczą. W takiej sytuacji pan Marek może pobierać zasiłek chorobowy jeszcze przez 91, licząc od 1 lutego 2025 roku.
Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania zasiłku chorobowego?
Aby otrzymać zasiłek chorobowy, przedsiębiorca musi dostarczyć do ZUS-u odpowiednie dokumenty. Zarówno w przypadku choroby przedsiębiorcy w trakcie prowadzenia działalności, jak i podczas zawieszenia działalności konieczne jest dostarczenie formularza Z-3b.
Zasiłek macierzyński w przypadku zawieszenia działalności
Zasiłek macierzyński to świadczenie, które przysługuje przedsiębiorcy, który:
urodzi dziecko;
przyjmie na wychowanie dziecko (w wieku do 7. roku życia lub 10. roku życia w przypadku dziecka, które ma odroczony obowiązek szkolny) i wystąpi do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie;
przyjmie dziecko – w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia – na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).
Podobnie jak w przypadku zasiłku chorobowego, aby nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego, przedsiębiorca musi być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Opłacanie składek na to ubezpieczenie jest kluczowe do uzyskania prawa do zasiłku.
W przypadku zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenie chorobowe, co może wpłynąć na prawo do zasiłku macierzyńskiego. Jednak, co istotne, zasiłek macierzyński przysługuje także wtedy, gdy działalność gospodarcza została zawieszona pod warunkiem, że w momencie narodzin dziecka przedsiębiorca był objęty ubezpieczeniem chorobowym i miał prawo do zasiłku.
Innymi słowy, osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, w momencie narodzin dziecka musi prowadzić działalność gospodarczą i być zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Tylko w takiej sytuacji, ma ona prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Przykład 2.
Pani Malwina w czasie ciąży przebywała na zwolnieniu lekarskim i po kilku miesiącach zdecydowała się na zawieszenie działalności. W momencie porodu z powodu zawieszenia działalności nie podlegała pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Tym samym nie ma ona prawa do zasiłku macierzyńskiego. W takim przypadku pani Malwina będzie mogła starać się o świadczenie rodzicielskie.
Przykład 3.
Pani Aleksandra podobnie jak pani Malwina z przykładu 2. w trakcie ciąży przebywała na zasiłku chorobowym i zdecydowała się na zawieszenie działalności. Jednak miesiąc przed planowaną datą porodu wznowiła działalność, aby zapewnić sobie zasiłek opiekuńczy. Tym samym w momencie porodu, podlegała ona pod ubezpieczenie chorobowe i nabyła prawo do świadczenia macierzyńskiego.
Gwarantowane świadczenie rodzicielskie
Osoby, które nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego, ponieważ w chwili porodu nie podlegały pod ubezpieczenie chorobowe, mogą starać się o świadczenie rodzicielskie, przyznawane według zasad określonych w art. 17c Ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych. Świadczenie rodzicielskie (potocznie nazywane „kosiniakowe”) wypłacane jest w wysokości 1000 zł i w przypadku urodzenia 1 dziecka przy 1 porodzie przysługuje przez 52 tygodnie.
Macierzyński w razie zawieszenia wykonywania działalności
Wysokość zasiłku chorobowego i macierzyńskiego w przypadku przedsiębiorców zależy od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Przedsiębiorca ma możliwość wyboru wysokości tej podstawy, jednak warto pamiętać, że opłacanie minimalnych składek wiąże się z otrzymywaniem niskiego świadczenia.
Jeśli działalność jest zawieszona, wysokość zasiłku macierzyńskiego nie ulega zmianie – ustalana jest ona na podstawie średniej podstawy wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy prowadzenia działalności (lub krótszego okresu, jeżeli działalność była prowadzona krócej). Dlatego też wielu przedsiębiorców decyduje się na zawieszenie działalności gospodarczej na okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, aby móc skupić się na opiece nad dzieckiem, a jednocześnie zachować prawo do świadczenia w niezmienionej wysokości.
Nie ma jednak przeszkód, aby prowadzić działalność gospodarczą w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Wznowienie działalności a zasiłki
Wznowienie działalności gospodarczej po okresie zawieszenia ma swoje konsekwencje, jeśli chodzi o ubezpieczenia i zasiłki. Po wznowieniu działalności przedsiębiorca musi ponownie zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, aby móc ubiegać się o zasiłek chorobowy w przyszłości. Co istotne, ponowne przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego wiąże się z okresem wyczekiwania, który wynosi 90 dni – dopiero po tym czasie przedsiębiorca może nabyć prawo do świadczeń chorobowych.
Wyjątkiem jest zasiłek macierzyński, który przysługuje bez okresu wyczekiwania.
W przypadku zasiłku macierzyńskiego wznowienie działalności nie wpływa na prawo do świadczenia, jeśli przedsiębiorczyni już otrzymuje zasiłek. Może ona kontynuować pobieranie zasiłku macierzyńskiego niezależnie od decyzji o wznowieniu działalności.
Zalety i wady zawieszenia działalności w kontekście zasiłków
Zawieszenie działalności gospodarczej może być korzystnym rozwiązaniem, jeśli przedsiębiorca nie jest w stanie prowadzić firmy przez dłuższy czas, np. z powodu choroby lub konieczności opieki nad dzieckiem. Do głównych zalet należy zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności, brak obowiązku opłacania składek ZUS oraz możliwość uniknięcia płacenia podatków w okresie zawieszenia.
Jednak zawieszenie działalności wiąże się także z pewnymi wadami, zwłaszcza w kontekście zasiłków. Tracąc ubezpieczenie chorobowe, przedsiębiorca ryzykuje utratę prawa do zasiłku chorobowego, co w przypadku długotrwałej choroby może oznaczać brak środków do życia. Dlatego przed podjęciem decyzji o zawieszeniu warto dokładnie przemyśleć swoją sytuację finansową i zaplanować ewentualne wsparcie na czas zawieszenia działalności.
Zawieszenie działalności a prawo do innych świadczeń
Warto również zauważyć, że zawieszenie działalności nie wpływa na prawo do niektórych innych świadczeń, takich jak zasiłek rodzinny czy świadczenia z pomocy społecznej. Przedsiębiorca może ubiegać się o te świadczenia na takich samych zasadach jak osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, co może być dodatkowym wsparciem finansowym w trudnych okresach.
Zawieszenie działalności powyżej 30 dni powoduje również utratę prawa do korzystania bezpłatnie z usług służby zdrowia w ramach NFZ.
Podsumowanie
Zasiłek chorobowy i macierzyński w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej to temat złożony, który wymaga dokładnego zrozumienia przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Zawieszenie działalności ma swoje zalety, takie jak zmniejszenie kosztów prowadzenia firmy, ale wiąże się również z ryzykiem utraty prawa do niektórych świadczeń.
