Obecnie przebywam na urlopie wychowawczym i dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Chcę wziąć zwolnienie lekarskie do końca trwania ciąży, a następnie udać się na urlop macierzyński. Czy za L4 na urlopie wychowawczym otrzymam zasiłek chorobowy?
Sara, Kraków
Pracownica, która urodzi dziecko i odprowadzała składki na ubezpieczenie chorobowe, ma z tego tytułu prawo do świadczeń. Pierwszym świadczeniem odpłatnym jest urlop macierzyński. Wysokość należnego zasiłku wyliczana jest na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia w ciągu ostatniego roku przed przejściem na urlop macierzyński. Podobnie rzecz ma się z urlopem rodzicielskim, który również jest płatny. Pracownica, która urodzi jedno dziecko, ma więc gwarancję otrzymywania następujących świadczeń:
- urlop macierzyński;
- urlop rodzicielski.
Po tych urlopach pracownica-matka może wrócić do pracy lub też ma prawo do kontynuacji urlopu, jednak nie będzie on już opłacany. Przysługujący jej urlop wychowawczy po zakończonym rodzicielskim jest bowiem tym, za który zapłata nie przysługuje. Urlop tego typu umożliwia jednak dalsze sprawowanie opieki nad dzieckiem bez utraty zatrudnienia.
Urlop wychowawczy – wymiar
Wymiar urlopu wychowawczego obejmuje maksymalnie 36 miesięcy. Udzielany jest na okres nie dłuższy niż do upływu roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Celem urlopu wychowawczego jest osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem. Choć wymiar urlopu wynosi do 36 miesięcy, to miesiąc z tych 36 przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców. W praktyce oznacza to, że jeden rodzic może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy urlopu. Jeśli drugi nie zagospodaruje pozostałego miesiąca, wówczas miesiąc ten przepada – nie można go przenieść na inną osobę.
L4 na urlopie wychowawczym
Pracownica, która korzysta z urlopu wychowawczego i jest chora, nie otrzyma zasiłku chorobowego. Według ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli niezdolność do pracy przypada w czasie urlopu wychowawczego, nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Za okres urlopu wychowawczego nie należy się również wynagrodzenie chorobowe, co zostało potwierdzone w art. 92 § 3 pkt 2 Kodeksu pracy. W czasie urlopu wychowawczego nie przysługuje więc prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz do zasiłku opiekuńczego. Pracownik nie otrzyma zatem ani zasiłku, ani wynagrodzenia chorobowego, bowiem okres tego urlopu stanowi przerwę w ubezpieczeniu chorobowym. O ile krótkotrwała choroba w trakcie wychowawczego może nie stanowić dla pracownika większego problemu, to już ponowne zajście w ciążę i uzyskanie zwolnienia lekarskiego z kodem B może być dla pracownicy o tyle problematyczne, że przez cały okres zwolnienia nie będzie otrzymywać za nie świadczenia chorobowego. W tej sytuacji pracownica ma jednak dwa wyjścia: może pozostać na urlopie wychowawczym lub z niego zrezygnować. W przyszłości te dwie opcje będą miały różne konsekwencje.
Rezygnacja z urlopu wychowawczego
Jeśli pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym zajdzie w ciążę i otrzyma zwolnienie lekarskie, wówczas aby móc otrzymać zasiłek chorobowy, a w dalszej perspektywie zasiłek macierzyński, musi wykonać pewne kroki formalne. Pierwsze, co powinna zrobić, to odstąpić od urlopu wychowawczego – jak już bowiem wspomniano, jeśli z niego nie zrezygnuje, nie będzie przysługiwało jej prawo do zasiłku chorobowego. Z urlopu wychowawczego można zrezygnować:
- za zgodą pracodawcy – w każdym czasie;
- po zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej na 30 dni przed terminem podjęcia pracy (art. 186[3] kp).
Po powrocie z urlopu wychowawczego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Przykład 1.
Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym. 25 września 2023 roku złożyła pracodawcy wniosek o rezygnacji z tego świadczenia. Pracodawca wyraził zgodę na jej powrót do pracy od 1 października 2023 roku. 2 października kobieta przedłożyła zwolnienie lekarskie z kodem B i zaświadczenie, że jest w ciąży.
Pracodawca wypłaci jej chorobowe od 1 października – podstawa zasiłku będzie wynosiła 100% podstawy.
Pracownica, która przebywa na urlopie wychowawczym, a przerwie go i przedłoży zaświadczenie lekarskie z kodem B, będzie miała prawo do zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego; dodatkowo za czas powrotu do pracy będzie jej przysługiwał urlop wypoczynkowy. Gdyby pracownica nie przerwała urlopu wychowawczego, nie otrzymałaby tym samym zasiłku chorobowego ani też nie byłby jej naliczany urlop wypoczynkowy. Zasiłek macierzyński będzie jednak należał się zarówno osobie, która przerwała urlop wychowawczy, jak i tej, która na nim pozostała. Pracownica pozostająca na urlopie wychowawczym i będąca w ciąży, która urlopu nie przerywa, nie musi wykonywać żadnych formalności.
Zasiłek macierzyński a urlop wychowawczy
W sytuacji gdy w trakcie urlopu wychowawczego urodzi się dziecko, wówczas nie przysługuje urlop macierzyński, tylko zasiłek macierzyński. Co ważne, urodzenie dziecka podczas wychowawczego nie przerywa tego urlopu, więc tym samym pracownicy przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego i do rodzicielskiego – jeżeli wystąpiła o to do pracodawcy. Zasiłek macierzyński należy się ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego (art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej):
- urodziła dziecko;
- przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
- przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.
Jeśli urlop wychowawczy zakończy się przed upływem końca zasiłku macierzyńskiego lub rodzicielskiego, pracownik nabędzie prawo do urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego od dnia następnego po zakończeniu urlopu wychowawczego. O urlop ten pracownik powinien wnioskować.
L4 na urlopie wychowawczym – podsumowanie
Za zwolnienie lekarskie przypadające na okres urlopu wychowawczego zasiłek chorobowy nie należy się. Dopiero po powrocie do pracy kobiecie będzie przysługiwał zasiłek chorobowy, którego zasady wypłaty określa ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jeśli pracownica podczas urlopu wychowawczego zajdzie w ciążę i uzyska zwolnienie lekarskie, to aby otrzymała świadczenie chorobowe, powinna przerwać urlop wychowawczy. Bez względu na to, czy to zrobi, czy też nie, w tym przypadku otrzyma zasiłek macierzyński.
