Przedsiębiorca ma prawo podejmować różne kroki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, w tym może zawiesić jej wykonywanie. Taka decyzja wywołuje określone skutki prawne, które mogą dotyczyć np. podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński - sprawa zachowania prawa do zasiłku macierzyńskiego w razie zawieszenia działalności gospodarczej. Piszemy na ten temat poniżej.
Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński – podstawy prawne
Zanim przejdziemy do istoty omawianego zagadnienia, warto wskazać podstawowe przepisy, do jakich należy się odwołać.
Będzie to z pewnością Ustawa z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, zwana dalej upp.
Kolejnym ważnym aktem prawnym, jaki należy przywołać w tym zakresie tematycznym, jest Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dalej określana jako ustawa zasiłkowa.
Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński — podstawowe zasady zawieszenia działalności
Zasady zawieszania działalności gospodarczej zostały określone w odpowiednich przepisach Prawa przedsiębiorców.
Oznacza to zatem, że zawieszenie działalności gospodarczej może mieć zastosowanie do tych spośród przedsiębiorców, którzy nie korzystają przy wykonywaniu tej działalności z pracy osób będących pracownikami.
Na zasadzie swego rodzaju wyjątku – z uprawnienia do zawieszenia działalności może skorzystać również przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym, urlopie opiekuńczym lub urlopie rodzicielskim, niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. Jeżeli doszło do zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (art. 22 ust. 2 upp).
W art. 22 ust. 1 upp jest mowa o tym, że przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że zawieszenie działalności wywołuje określone skutki prawne wynikające z przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Chodzi w tym przypadku o Ustawę z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, dalej jako „sus”.
Ogólnie mówiąc, w odniesieniu do osób, które zawiesiły działalność gospodarczą, nie stosuje się określonych przepisów związanych z obowiązkiem ubezpieczeniowym. Polega to na tym, że:
- przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie opłaca ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego (art. 36a ust. 1 sus);
- zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania tej działalności (art. 36a ust. 2 sus).
Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński a prawo przedsiębiorcy do zasiłku macierzyńskiego
Osoby wykonujące działalność gospodarczą mogą nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego na zasadach analogicznych do pracowników – taką możliwość przewiduje ustawa zasiłkowa.
W świetle unormowań ustawy zasiłkowej tytułem ubezpieczenia chorobowego jest zatrudnienie lub inna działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy sus.
Tak więc osobie wykonującej działalność gospodarczą przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w przypadku, gdy w okresie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego:
- urodziła dziecko;
- przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
- przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.
Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński
Należy podkreślić, że wykonywanie działalności w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego jest dopuszczalne, nie obowiązują bowiem w tym przypadku ograniczenia stosowane przy pracowniczym zatrudnieniu. W odniesieniu do przedsiębiorcy nie możemy mówić o korzystaniu z urlopu macierzyńskiego w rozumieniu Kodeksu pracy, a jedynie o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma swobodę w zakresie tego, czy podczas pobierania wspomnianego zasiłku będzie aktywna w biznesie, czy też nie.
Przedsiębiorca ma także prawo do zawieszenia działalności w okresie, w jakim będzie pobierać zasiłek macierzyński.
Przykład 1.
Ubezpieczona prowadzi działalność gospodarczą i zgłosiła się dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Zaszła w ciążę, kontynuowała jednocześnie działalność biznesową. Po porodzie będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński dzięki ubezpieczeniu chorobowemu. Ze względów organizacyjnych i rodzinnych kobieta postanowiła zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Nie spowoduje to jednak wstrzymania wypłaty tego zasiłku, ponieważ ubezpieczona nabyła już do niego prawo przed podjęciem decyzji o zawieszeniu aktywności biznesowej.
Jak to wynika z przywołanego wcześniej w tekście art. 36a sus, zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania wspomnianej działalności, do dnia poprzedzającego dzień jej wznowienia, przy czym przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie opłaca ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Ma to jednak znaczenie na przyszłość, nie wpłynie zatem na prawo do zasiłku macierzyńskiego, jeżeli osoba wykonująca działalność dokona zawieszenia jej wykonywania w trakcie pobierania świadczenia.
Sytuacja ulegnie zasadniczej przemianie, jeżeli ubezpieczona wykonująca działalność gospodarczą zawiesi jej prowadzenie, a następnie urodzi dziecko. Należy przypomnieć istotne zastrzeżenie, zgodnie z którym w okresie zawieszenia aktywności biznesowej nie opłaca się ubezpieczenia chorobowego.
W powyżej opisanych okolicznościach ubezpieczonej, która zdecydowała o zawieszeniu działalności gospodarczej przed porodem – nie będzie przysługiwać prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Przykład 2.
Ubezpieczona prowadząca działalność gospodarczą zawiesiła jej wykonywanie. W okresie zawieszenia aktywności biznesowej nie podlega ona ubezpieczeniu chorobowemu, którego posiadanie jest z kolei warunkiem do nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego. W przypadku urodzenia dziecka w trakcie trwającego już okresu zawieszenia działalności osoba prowadząca tę działalność nie będzie zatem mogła uzyskać prawa do wspomnianego zasiłku.
Zawieszenie działalności a zasiłek macierzyński – podsumowanie
Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma prawo do jej zawieszenia w każdym czasie. Oznacza to określone konsekwencje, w tym także w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Przedsiębiorca może nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego, jeśli zgłosi się dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Zawieszenie prowadzenia działalności biznesowej w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie doprowadzi do utraty prawa do tego świadczenia. Sytuacja w tym zakresie ulegnie diametralnej zmianie, jeżeli ubezpieczona wykonująca działalność gospodarczą najpierw zawiesi jej prowadzenie, a następnie urodzi dziecko.
