Transport międzynarodowy podlega szczególnym warunkom prawnym. Dotyczy to m.in. obowiązku posiadania odpowiednich uprawnień przez kierowców, a także zgromadzenia niezbędnej dokumentacji, która może być sprawdzana w różnych krajach. Zezwolenie EKMT jest jedynym, którego posiadanie warunkuje legalny transport międzynarodowy. Czym dokładnie jest dokument EKMT i w jaki sposób można go uzyskać?
Zezwolenie EKMT
Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady transportu i przewozu drogowego w Polsce i poza granicami naszego kraju jest Ustawa o transporcie drogowym. Zgodnie z treścią jej art. 28 ust 1 i 1a wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny podmiot niemający siedziby w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw transportu, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Do wykonywania międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny podmiot mający siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym stosuje się przepisy rozporządzenia (WE) nr 1072/2009, z tym że w przypadku wykonywania przewozu do lub z państwa trzeciego zezwolenie ministra właściwego do spraw transportu jest wymagane, jeżeli umowy międzynarodowe tak stanowią.
Zezwolenie Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EKMT) jest dokumentem, który pozwala na wykonywanie nieograniczonej liczby kursów w ramach transportu realizowanego w krajach zrzeszonych w ramach EKMT. Na chwilę obecną do państw członkowskich EKMT należą Albania, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Białoruś, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Łotwa, Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, FYR Macedonia, Malta, Mołdawia, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, Serbia i Czarnogóra, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Ukraina, Wielka Brytania. Dokument EKMT pozwala na transport przedmiotów poza teren UE oraz EFTA. Zezwolenie EKMT jest ważne, gdy pojazd lub zespół pojazdów mają ważny certyfikat potwierdzający spełnienie odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu.
Pomimo dosyć szerokiego zakresu zastosowania zezwolenia EKMT nie będzie można z niego skorzystać do wykonywania transportu wewnątrzkrajowego w państwie członkowskim EKMT, a także w kraju, który nie został zrzeszony do grupy EKMT. Wskazany dokument nie będzie również przydatny do wykonywania przewozów specjalnych, np. o charakterze przewozu niebezpiecznego lub ponadgabarytowego.
„Niezarejestrowanie działalności gospodarczej nie zwalnia podmiotu wykonującego transport drogowy z odpowiedzialności za naruszenie przepisów o transporcie drogowym. Fakt, iż przewoźnik wykonywał sporny przejazd na potrzeby własne, a nie w ramach prowadzonej działalności, nie można w świetle art. 28 ust. 1, art. 28a ust. 3 i art. 87 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym zasadnie wywodzić, że sporny przewóz nie powinien być kwalifikowany jako międzynarodowy przewóz drogowy. Przewóz ten objęty był obowiązkiem uzyskania zezwolenia.”
Jak uzyskać zezwolenie EKMT?
Uzyskanie zezwolenia EKMT uzależnione jest od złożenia stosownego wniosku. Aby można było tego dokonać, niezbędne jest uprzednie sprawdzenie komunikatów regulujących daty i zasady wydawania EKMT, a także odnoszących się do krajów, których dotyczyć będzie wnioskowane zezwolenie. Aktualną treść komunikatów znajdziemy na stronie https://www.gov.pl/web/gitd/komunikaty-btm. W Polsce organami odpowiedzialnymi za wydawanie zezwoleń EKMT są Główny Inspektor Transportu Drogowego i Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego.
Zezwolenie EKMT jest ściśle powiązane ze specjalnym karnetem, który zostaje wydany wyłącznie imiennie na danego przewoźnika. Co prawda omawiane zezwolenie jest ważne dla wszystkich pojazdów wykorzystywanych przez jedno przedsiębiorstwo, jednak za każdym razem prawo do posługiwania się karnetem przysługuje tylko dla jednego pojazdu. Karnet nie może być ani użyczany, ani wymieniany z innym przedsiębiorcą, nawet za odpłatnością. Każdy karnet ma zindywidualizowany numer ewidencyjny dokładnie sprawdzany podczas kontroli kierowcy.
Podmiot ubiegający się o wydanie zezwolenia EKMT musi spełniać wymogi w zakresie uprawnień do wykonywania transportu drogowego oraz floty, którą wykorzystuje do świadczenia usług. W praktyce wiąże się to z koniecznością uzyskania licencji wspólnotowej oraz jej wypisów odpowiadających co najmniej 3 pojazdom, które spełniają wymogi m.in. norm emisji spalin EURO czy wymaganego wyposażenia. Do wniosku o wydanie zezwolenia EKMT należy dołączyć:
- co najmniej 1 z niżej wymienionych certyfikatów:
- EKMT zgodności potwierdzającego spełnienie przez pojazd wymogów technicznych i bezpieczeństwa dla pojazdu silnikowego „Euro III bezpieczny”, „EURO IV bezpieczny” lub „EURO V bezpieczny”,
- EKMT zgodności potwierdzającego spełnienie przez pojazd wymogów technicznych i bezpieczeństwa dla pojazdu silnikowego „EURO IV bezpieczny”, „EURO V bezpieczny”, „EEV bezpieczny” lub „EURO VI bezpieczny”,
- EKMT zgodności potwierdzającego spełnienie przez przyczepę wymogów technicznych i bezpieczeństwa,
- EKMT zgodności potwierdzającego spełnienie przez pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nieprzekraczającej 6 t wymogów technicznych i bezpieczeństwa dla pojazdu silnikowego „EURO IV/4 bezpieczny”, „EURO V/5 bezpieczny”, „EEV bezpieczny” albo „EURO VI/6 bezpieczny” (w szczególnych przypadkach dla pojazdów powyżej 6 t),
- EKMT zgodności potwierdzającego spełnienie przez przyczepę o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t wymogów technicznych i bezpieczeństwa;
- krajowy dokument stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu;
- dowód wniesienia opłaty za wydanie certyfikatu w wysokości 250 zł dla pojazdu samochodowego albo 100 zł dla przyczepy lub naczepy.
Certyfikaty wymagane do zezwolenia EKMT są wydawane przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego oraz Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego. Obecnie koszt zaświadczenia EKMT to 1800 zł, przy czym opłata ta zostaje obniżona o 150 zł za kolejny miesiąc. Dla przykładu uzyskanie dokumentu EKMT w styczniu danego roku kalendarzowego to koszt 1800 zł, w lutym 1650 zł, w marcu 1500 zł, w kwietniu 1350 zł itd. Pamiętajmy, że każdy rozpoczęty miesiąc jest uznawany za pełen.
Kontrola zezwolenia EKMT
Właściwe organy każdego państwa, na którego terenie wykonywany jest międzynarodowy transport drogowy, mają prawo do przeprowadzenia kontroli kierowcy i ustalenia, czy dany pojazd ma ważne zezwolenie EKMT. W razie takiej kontroli kierowca jest zobowiązany do okazania stosownego zezwolenia i karnetu, władze danego państwa mają zaś prawo dokonać ewentualnego wpisu do książki karnetu. Możliwość kontroli w każdym kraju przewozowym powoduje konieczność przechowywania omawianego zezwolenia i karnetu w pojeździe przez cały czas transportu, tj. od chwili jego rozpoczęcia aż do zakończenia i ewentualnego powrotu.
W przypadku gdy kierowca nie będzie miał zezwolenia i karnetu EKMT lub takie dokumenty będą nieważne (np. będą dotyczyły przewozu pomiędzy innymi krajami niż aktualnie wykonywany przewóz, który został skontrolowany), istnieje możliwość nałożenia na przewoźnika kary finansowej w wysokości 12 000 zł. Dodatkowo, jeśli przewoźnik wykorzystuje swoje zezwolenie nieprawidłowo, może mu ono zostać zabrane przez Komisję Społeczną i przekazane innemu podmiotowi.
Przykład 1.
Firma X specjalizująca się w międzynarodowym transporcie towarów zleciła przewóz z Czech do Turcji. W tym zakresie miała odpowiednie zezwolenie EKMT wraz z wymaganym karnetem. Podczas transportu kierowca przeszedł kontrolę, która została odnotowana w książce karnetu. Po miesiącu firma X zleciła transport z Turcji do Polski, przy czym zapomniała przekazać kierowcy odpowiedniego zezwolenia EKMT. Kierowca został zatrzymany w Polsce do kontroli, podczas której okazał zezwolenie EKMT i karnet z poprzedniego zlecenia, tj. transportu z Czech do Turcji. Czy organy kontrolne mogą zaakceptować okazane dokumenty, czy możliwe jest nałożenie kary finansowej na firmę X?
W przedstawionej sytuacji dokumenty okazane w drugiej kontroli, tj. na trasie Turcja-Polska, są niewłaściwe, ponieważ dotyczyły zupełnie innego transportu. Organy kontrolne mają prawo nałożyć karę finansową na firmę X za brak stosownego zezwolenia EKMT i karnetu.
Podsumowanie
Zezwolenie EKMT jest dokumentem umożliwiającym wykonywanie transportu rzeczy na terenie krajów zrzeszonych w ramach porozumienia EKMT. Aby je uzyskać, niezbędne jest złożenie wniosku wraz z wymaganymi certyfikatami do Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego. Po pozytywnej weryfikacji wniosku przedsiębiorca otrzymuje stosowne zaświadczenie wraz z karnetem, które należy przewozić podczas każdego transportu międzynarodowego. Brak ww. dokumentów wiąże się z możliwością nałożenia na przedsiębiorcę wysokich kar finansowych oraz wstrzymania transportu.
