Przedsiębiorcy poszukujący nowych pracowników bardzo często decydują się na stworzenie zadań podczas procesu rekrutacyjnego. Mają one na celu sprawdzenie kompetencji poszczególnych kandydatów. Czy zadanie wykonane podczas rekrutacji jest własnością firmy rekrutującej? Czy pracodawcy mogą w ogóle stosować tego rodzaju praktyki w toku rekrutacji na każde stanowisko pracy? Odpowiedź znajdziesz w artykule!
Zadania rekrutacyjne
Forma i tryb wyłaniania kandydata do pracy co do zasady zależy od samego pracodawcy. Mówimy oczywiście o zatrudnieniu w sektorze prywatnym, ponieważ nabór na stanowiska urzędnicze lub publiczne odbywa się na podstawie przepisów poszczególnych ustaw, które mogą w bardzo precyzyjny sposób regulować cały proces rekrutacyjny. Jeśli mówimy jednak o rekrutacji do firm prywatnych, to tak naprawdę przebieg takiego postępowania uzależniony jest od potrzeb danej firmy. Innymi słowy, pracodawca może wybrać nowych pracowników w oparciu na dowolnie obranych kryteriach, pod warunkiem jednak, że nie dojdzie wówczas do dyskryminacji w zatrudnieniu. W praktyce oznacza to możliwość stosowania przeróżnego rodzaju zadań rekrutacyjnych, które pozwalają ocenić rzeczywiste umiejętności kandydata.
Liczba i rodzaj zadań rekrutacyjnych również zależy od woli pracodawcy. Wyłanianie odpowiedniego kandydata może być procesem wieloetapowym, w którym na każdym poziomie czeka na wykonanie zadanie o odpowiedniej trudności. Równie dobrze takich zadań może nie być wcale, jak również mogą się one pojawić na samym końcu rekrutacji, czyli po dokonaniu wstępnej selekcji kandydatów na podstawie przesłanych przez nich CV lub listów motywacyjnych. Zadania rekrutacyjne mogą być wykonywane zdalnie i podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Pracodawca może zakreślić termin na wykonanie określonego zadania, ale także poprosić kandydata o wykonanie go niejako od ręki. Stopień złożoności zdania również zależy od woli zatrudniającego. W praktyce możemy więc spotkać zarówno proste zadania, jak i takie, które wymagają od kandydata poświęcenia dużej ilości czasu i sił na ich poprawną realizację. Dobrą praktyką jest informowanie o przebiegu poszczególnych etapów rekrutacji, w tym o konieczności wykonania określonych zadań sprawdzających kompetencje kandydatów. Pozwala to uniknąć niepotrzebnych nieporozumień na linii pracodawca – chętny do pracy. Nie wszyscy kandydaci chcą bowiem wykonywać powierzone im zadania. Pamiętajmy, że potencjalny pracodawca nie może zmusić nikogo do wykonywania zadań rekrutacyjnych, choć odmowa będzie oczywiście wiązała się z utratą szansy na uzyskanie danej pracy.
Zadanie wykonane podczas rekrutacji a prawo własności
Poprawne wykonanie zadania rekrutacyjnego nie oznacza, że kandydat otrzyma wymarzoną pracę. Ostateczną decyzję w tym zakresie podejmuje bowiem pracodawca. Nie istnieją żadne przepisy, które obligowałyby go do zatrudnienia kandydata, który perfekcyjnie wykona powierzone mu zadanie. W praktyce tego rodzaju zadania mogą polegać na stworzeniu konkretnego tekstu, grafiki, przygotowaniu zestawienia, rozwiązaniu zadania, zaproponowaniu nowoczesnego rozwiązania jakiegoś problemu, a nawet prezentacji odgórnie ustalonego zagadnienia. Rodzaj i czas trwania zadania powinien co do zasady pozostawać w związku z ofertą danego stanowiska pracy, choć w praktyce nie ma takiego obowiązku.
Zadania rekrutacyjne są co do zasady dziełem w rozumieniu prawa autorskiego. Kandydat do pracy powinien wykonać je samodzielnie, a efekt nie może być plagiatem. Dostarczenie zadania rekrutacyjnego do potencjalnego pracodawcy nie upoważnia firmy do jego wykorzystywania, o ile nie doszło do zawarcia umowy przenoszącej majątkowe lub osobiste prawa autorskie do utworu. Z taką sytuacją mamy do czynienia zarówno wtedy, gdy kandydat został finalnie zatrudniony, jak i wtedy, gdy nie przeszedł pomyślnie rekrutacji. Innymi słowy, zadanie wykonane w toku rekrutacji co do zasady należy uznać za dzieło, które podlega ochronie prawa autorskiego, co oznacza, że jego pełnoprawnym właścicielem jest twórca. Regulacje stosowane podczas rekrutacji przez pracodawcę nie odgrywają tutaj żadnej roli. Firmy mogą więc informować kandydatów, że wykonane zadanie stanie się własnością przedsiębiorcy, jednak taki zapis nie jest skuteczny ani wiążący. Oczywiście, jeśli kandydat podpisze umowę przenoszącą na przedsiębiorstwo prawa autorskie do stworzonego dzieła, to wówczas prawo własności przejdzie na potencjalnego pracodawcę.
Przykład 1.
Karolina bierze udział w rekrutacji na stanowisko redaktora. Pracodawca zastrzegł, że kandydaci powinni stworzyć tekst na z góry określony temat. Kobieta wykonała zadanie, lecz finalnie nie otrzymała pracy. Kto jest właścicielem sporządzonego tekstu?
Właścicielką dzieła jest Karolina, ponieważ nie doszło do przeniesienia praw autorskich na rzecz potencjalnego pracodawcy.
Przykład 2.
Maciej jest grafikiem komputerowym, który bierze udział w rekrutacji na stanowisko w firmie X. W toku rekrutacji został poproszony o wykonanie kilku rysunków na zadany temat. Praca Macieja spodobała się pracodawcy i postanowił on zatrudnić mężczyznę w swojej firmie. Jednocześnie zatrudniający poinformował nowego pracownika o tym, że wykonane grafiki przeszły na własność firmy X, ponieważ Maciej jest już ich pracownikiem. Kto jest właścicielem grafik wykonanych podczas rekrutacji?
Nadal będzie to Maciej, ponieważ podpisanie umowy o pracę nie powoduje przejścia prawa własności wykonanego zadania rekrutacyjnego. Firma X nie może rościć sobie żadnych praw do wykonanego dzieła.
Przykład 3.
Filip jest muzykiem, który został poproszony o stworzenie przykładowego utworu podczas rekrutacji do filharmonii. W ofercie na stanowisko pracy, o które się ubiega, pracodawca zaznaczył, że wszelkie zadania wykonane w trakcie rekrutacji stanowić będą własność filharmonii. Filip ostatecznie nie otrzymał pracy i zażądał, aby filharmonia nie wykorzystywała stworzonego przez niego utworu. Niedoszły pracodawca stwierdził jednak, że prawo własności dzieła przeszło na niego z chwilą wykonania utworu, ponieważ takie zapisy widnieją w regulaminie rekrutacji. Kto jest właścicielem utworu stworzonego na potrzeby rekrutacji?
Nadal będzie to Filip, ponieważ nie doszło do zawarcia umowy przenoszącej prawa autorskie do dzieła pomiędzy nim a filharmonią. Zapisy regulaminu rekrutacyjnego mają tylko moc wewnętrznie obowiązującą i nie powodują przejścia prawa własności dzieł wykonanych na potrzeby rekrutacji.
Przykład 4.
Magdalena wykonała kilka zadań podczas procesu rekrutacyjnego. Ostatecznie otrzymała pracę, jednak w podpisanej przez nią umowie o pracę znalazł się zapis o przeniesieniu praw autorskich do stworzonych dzieł na własność pracodawcy. Czy doszło do przejścia autorskich praw z Magdaleny na rzecz zatrudniającego?
Tak, choć tylko w zakresie autorskich praw majątkowych do dzieła. Autorskie prawa osobiste są nieprzenoszalne, a więc Magdalena ciągle będzie twórcą wykonanych zadań. Prawo do materialnego wykorzystywania dzieł przeszło jednak skutecznie na pracodawcę kobiety.
Zabezpieczenie dzieła wykonanego podczas rekrutacji
Każdy kandydat do pracy, którego poproszono o wykonanie zadania w toku rekrutacji, powinien pomyśleć o należytym zabezpieczeniu swojego dzieła. W razie konfliktu z potencjalnym pracodawcą pozwoli to łatwo udowodnić, kto jest prawowitym właścicielem zadania. Wszystkie dzieła powinny być opatrzone imieniem i nazwiskiem twórcy, a jeśli są przesyłane w formie elektronicznej, to każdy plik powinien być wysłany do pracodawcy w formacie nieedytowalnym (tylko do wglądu). Kandydat ma pełne prawo umieścić na swoim dziele informację, że stanowi ono utwór w rozumieniu prawa autorskiego i że to on jest jego pełnoprawnym twórcą. Jednocześnie na zadaniu można umieścić zapis, zgodnie z którym autor nie przenosi żadnych praw do dzieła na rzecz pracodawcy lub rekrutera. Jeśli zadanie jest przesyłane drogą mailową, warto pamiętać o zachowaniu kopii wiadomości przez dłuższy czas – posłużą one rozstrzygnięciu ewentualnego sporu, kto jest rzeczywistym właścicielem wykonanego zadania.
Czy pracodawca może odmówić przyjęcia zabezpieczonego dzieła kandydata? Tak, ma do tego prawo, choć w praktyce takie sytuacje nie zdarzą się często. Przyjęcie zadania, które jest opatrzone podpisem kandydata, nie obliguje jednak pracodawcy do przyjęcia danej osoby do pracy, nawet jeśli wykonane dzieło zostało stworzone terminowo i zgodnie z poleceniem.
Podsumowanie
Pracodawcy mogą prosić o wykonanie zadania rekrutacyjnego wszystkich lub część kandydatów na dane stanowisko w firmie. Tego rodzaju zadania mogą przybierać różną formę. Wykonane dzieła rekrutacyjne stanowią utwór w rozumieniu prawa autorskiego i należą do twórcy. Jeśli kandydat nie przeniósł umownie praw do wykonanego zadania na rzecz potencjalnego pracodawcy, to dzieło zawsze będzie jego własnością. Przyjęcie do pracy kandydata, który prawidłowo wykonał zlecone zadanie, nie oznacza automatycznego przejścia autorskich praw majątkowych na nowego pracodawcę.
