Do uprawnień Szefa KAS należy m.in. możliwość dokonania blokady rachunku bankowego. W poniższym artykule wyjaśniamy, jakie możliwości działania ma w tym zakresie podatnik oraz jak i kiedy można złożyć zażalenie na postanowienie o blokadzie rachunku bankowego.
Blokada rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego
Jak wynika z treści art. 119zv Ordynacji podatkowej, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zażądać blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, wskazujące, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.
Żądanie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego zawiera:
- oznaczenie numeru rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- okres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.
W tym miejscu wyjaśnijmy, że blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego to czasowe uniemożliwienie dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku podmiotu kwalifikowanego prowadzonym przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową i korzystania z tych środków. Natomiast poprzez podmiot kwalifikowany rozumie się
- osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców;
- osobę fizyczną prowadzącą działalność zarobkową na własny rachunek, która nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy, o której mowa w lit. a;
- osobę prawną;
- jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Warto zatem zauważyć, że blokada rachunku bankowego nie dotyczy osób prywatnych nieprowadzących działalności zarobkowej.
W przypadku dokonania blokady Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje:
- bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej żądanie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego oraz prokuratorowi zawiadomienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane określone w żądaniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.
Bank i spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa nie ujawniają podmiotowi kwalifikowanemu informacji o przekazaniu żądania lub dokonaniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.
Bank i spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa informują podmiot kwalifikowany o przekazaniu żądania lub dokonaniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego wyłącznie na jego wniosek, po uprzednim potwierdzeniu przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, że wszystkie przekazane żądania blokady rachunków tego podmiotu kwalifikowanego zostały wykonane.
Przedłużenie blokady rachunku bankowego
Blokada trwająca 72 godziny może zostać przedłużona. Jak bowiem wynika z treści art. 119zw Ordynacji podatkowej Szef Krajowej Administracji Skarbowej może przedłużyć, w drodze postanowienia, termin blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 miesiące, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego bądź zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczających równowartość 10 000 euro.
Postanowienie, o którym mowa, zawiera:
- oznaczenie numeru rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- zakres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- oznaczenie terminu przedłużenia blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- uzasadnienie przedłużenia blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- pouczenia.
Po wydaniu postanowienia, o którym mowa w § 1, Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje:
- bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej żądanie przedłużenia terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;
- właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego oraz prokuratorowi zawiadomienie o przedłużeniu terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane określone w postanowieniu.
Żądanie przedłużenia terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego jest skuteczne, jeżeli zostanie przekazane do banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej w okresie blokady krótkiej.
Szef Krajowej Administracji Skarbowej, niezwłocznie po otrzymaniu informacji o przedłużeniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego, doręcza podmiotowi kwalifikowanemu postanowienie oraz informację o dacie i godzinie przekazania bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej żądania przedłużenia terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.
Zażalenie na postanowienie o blokadzie rachunku bankowego
Zgodnie z art. 119zzb Ordynacji podatkowej na postanowienia, o których mowa w art. 119zw, przysługuje zażalenie.Jest ono rozpatrywane niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.
Zwróćmy zatem uwagę, że zgodnie z literalną treścią przepisu zażalenie przysługuje wyłącznie na postanowienie w zakresie długiej blokady. Przepisy nie przewidują możliwość złożenia zażalenia na blokadę 72-godzinną.
Co jednak istotne, w przypadku gdy po złożeniu zażalenia w dalszej kolejności podmiot kwalifikowany złoży skargę do sądu administracyjnego, kontroli sądowej podlega zarówno blokada krótka, jak i długa.
W wyroku NSA z 27 kwietnia 2020 roku (I FSK 491/20), w którym stwierdzono, że zgodna z konstytucyjnymi zasadami wykładnia i analiza treści przepisów Ordynacji podatkowej prowadzi do wniosku, że przesłanki tzw. krótkiej blokady rachunku podlegają kontroli sądowoadministracyjnej w przypadku zaskarżenia postanowienia Szefa KAS w przedmiocie przedłużenia tejże blokady na czas oznaczony. Powyższe stanowisko ma zasadnicze znaczenie przede wszystkim dla ochrony praw podmiotu kwalifikowanego, gdyż w świetle art. 119zzb Ordynacji zażalenie, a więc związana z tym kontrola wewnątrzadministracyjna oraz kontrola sądowoadministracyjna prawidłowości żądania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego nie przysługuje na samo żądanie sformułowane przez Szefa KAS na podstawie art. 119zv Ordynacji tzw. blokada krótka.
Podsumowując, w ocenie sądów na etapie postępowania sądowoadministracyjnego kontroli legalności podlega nie tylko dokonanie długiej blokady, lecz także blokady krótkiej. Jeżeli jednak wobec podatnika zastosowano wyłącznie blokadę krótką, to w tym zakresie podatnikom nie przysługuje zażalenie.
