Ustawa – Prawo własności przemysłowej określa, kiedy i na jakich zasadach możliwe jest uzyskanie patentu lub praw ochronnych na wynalazek. Czy takie uprawnienie przysługuje twórcy programu komputerowego lub kodu źródłowego? Sprawdź w poniższym artykule!
Uzyskanie patentu lub praw ochronnych
Na warunkach określonych w ustawie – Prawo własności przemysłowej twórcy wynalazku, jak również wzoru przemysłowego przysługuje prawo do:
- uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji;
- wynagrodzenia;
- wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach oraz w innych dokumentach i publikacjach.
Wydanie decyzji o udzieleniu patentu na wynalazek oraz prawa ochronnego na wzór użytkowy następuje po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: UPRP), w ustalonym zakresie, czy są spełnione warunki wymagane do uzyskania patentu lub prawa ochronnego.
Prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje co do zasady twórcy.
Prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu.
Umowa o przeniesienie prawa wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej.
Pierwszeństwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji oznacza się co do zasady według daty zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym.
Wynalazek patentowy – co należy wiedzieć?
Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.
Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie.
Powyższe zasady nie wyłączają także możliwości udzielenia patentu na wynalazek, jeżeli jego ujawnienie nastąpiło nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem dokonania zgłoszenia wynalazku i było spowodowane oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego.
Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według niego może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.
Uprawniony z patentu może uzyskać patent na ulepszenie lub uzupełnienie wynalazku, które ma cechy wynalazku, a nie może być stosowane samoistnie (patent dodatkowy). Można również uzyskać patent dodatkowy do już uzyskanego patentu dodatkowego.
Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu patentu, jeżeli zostały spełnione ustawowe warunki do jego uzyskania.
Udzielenie patentu następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu patentu.
Udzielenie patentu stwierdza się przez wydanie dokumentu patentowego. Częścią składową dokumentu patentowego jest opis patentowy obejmujący opis wynalazku, zastrzeżenia patentowe i rysunki. Opis patentowy jest publikowany przez Urząd Patentowy.
Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.
Uzyskanie patentu na kod źródłowy lub program komputerowy
Zgodnie z ustawą – Prawo własności przemysłowej za wynalazki nie uważa się programów komputerowych, o ile zgłoszenie patentowe dotyczy programów komputerowych jako takich.
Patentowania programów komputerowych dotyczy również Konwencja o udzielaniu patentów europejskich (Konwencja o patencie europejskim). Zgodnie z nią patenty europejskie udzielane są na wszelkie wynalazki we wszystkich dziedzinach techniki, pod warunkiem że są one nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Nie uważa się natomiast za wynalazki w szczególności programów komputerowych. Przy czym wykluczenie zdolności patentowej programu komputerowego działa jedynie o tyle, o ile europejskie zgłoszenie patentowe lub patent europejski dotyczą programu komputerowego jako takiego.
Dotychczasowa praktyka UPRP była taka, że programy komputerowe nie były uznawane za wynalazki patentowe, gdyż uznawano, że nie mogą być przedmiotem patentu, a więc mieć postaci prawa własności przemysłowej z uwagi na fakt, że tworzenie programów komputerowych nie należy do sfery techniki – a co za tym idzie, program komputerowy nie ma charakteru technicznego, nie jest więc nieopatentowaną wiedzą techniczną.
UPRP twierdziło, że nie powinno się uznawać za wynalazek rozwiązania polegającego jedynie na zastosowaniu algorytmów optymalizujących działanie sprzętu w celu zmniejszenia zużycia czasu przetwarzania, pamięci lub innych zasobów systemu przetwarzania danych. Innowacje, które nie rozwiązują problemu w sposób wykraczający poza usprawnienie efektywności przetwarzania danych i nie opierają się na zastosowaniu nauk przyrodniczych, nie podlegały w tym rozumieniu patentowaniu.
W odniesieniu do patentowania programów komputerowych wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, wskazując, że: „Skoro krajowe przepisy kształtujące przesłanki zdolności patentowej odpowiadają przesłankom określonym w Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, to należy je interpretować w taki sam sposób, zaś ustalając dyrektywy interpretacyjne, niezbędne jest uwzględnienie miejsca, jakie zajmuje Konwencja w krajowym porządku prawnym […]. Test technicznego charakteru jest samodzielnym kryterium uznania rozwiązania za wynalazek i poprzedza badanie dalszych przesłanek charakteryzujących wynalazek. Przesłanki nowości, nieoczywistości i stosowalności są badane dopiero po stwierdzeniu, że zgłoszone rozwiązanie ma charakter techniczny” – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 marca 2012 roku (II GSK 85/11).
Obecnie praktyka UPRP idzie w kierunku uwzględniania faktu, że wynalazki wspierane programem komputerowym stanowią jeden z rodzajów patentowalnych wynalazków. Ich zdolność patentowa jest uzależniana od tego, czy cechy wpływu programu komputerowego na sprzęt wywołują dalszy efekt techniczny.
Może to być m.in. sterowanie procesem przemysłowym za pomocą komputera lub jego działanie pod nadzorem programu komputerowego, zwłaszcza poprzez wpływ na wydajność i bezpieczeństwo procesów, zarządzanie zasobami komputerowymi lub szybkość transmisji danych w sieciach telekomunikacyjnych.
Wzory przemysłowe a program komputerowy
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem jednak programów komputerowych.
