Przy korzystaniu z praw autorskich lub ich sprzedaży, stosuje się 50% koszty uzyskania przychodów (w skrócie 50% KUP). Wysokość kosztów ryczałtowych wpływa na obniżenie podatku dochodowego.
Kiedy podatnik może stosować 50% koszty uzyskania przychodów?
Kwestię tę reguluje art. 22 ust. 9 pkt 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof). Stosuje się je w związku z:
- zapłatą twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego, wzoru zdobniczego czy znaku towarowego,
- opłatą licencyjną za przeniesienie prawa własności wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego, wzoru zdobniczego czy znaku towarowego, otrzymaną w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
- korzystaniem przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami - w przypadku działalności:
- twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki,
- literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, choreografii,
- lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
- badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej;
- artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii;
- w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów;
- publicystycznej.
Należy pamiętać, że 50% koszty uzyskania przychodów dotyczą zarówno umowy o pracę, umowy zlecenie, umowy o dzieło, jak również umowy o przeniesienie prawa własności wynalazku bądź innej podobnej. W jaki sposób określić wartość kosztów? Przede wszystkim stanowią 50% uzyskanego przez podatnika przychodu.
Koszty uzyskania przychodu a prawa autorskie
Warto pamiętać, że w przypadku korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, 50% koszty obliczamy od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w określonym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także ubezpieczenie chorobowe. Zapis ten reguluje art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b upodof.
W przypadku, gdy podatnik otrzymuje wynagrodzenie za korzystanie z praw autorskich w wysokości 10.000 zł, może zastosować do nich 50% koszty uzyskania przychodu w wysokości 5.000 zł. W przykładzie pominięto kwestię składek ZUS.
Jak już było wspomniane, na koszty uzyskania przychodów został nałożony limit kwotowy. Zgodnie z art. 22 ust. 9a updof, łączne 50% koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym, ze wskazanych wyżej tytułów, nie mogą przekraczać kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 120 000zł.
Kwestie dotyczące limitów a 50% koszty uzyskania przychodów
Zgodnie z 32 ust. 7 i art. 41 ust. 11 updof, zostało wskazane przez prawodawcę, że przy obliczaniu zaliczki, płatnicy nie stosują 50% kosztów uzyskania przychodów w przypadku, gdy podatnik złoży im w formie pisemnej oświadczenie o rezygnacji z ich stosowania. Podatnik powinien złożyć je oddzielnie dla każdego roku podatkowego, a także każdemu płatnikowi, który nie będzie stosował tych kosztów.
Od podatnika zatem zależy, który z płatników będzie stosował w jego przypadku 50% koszty uzyskania przychodów. Zabieg ten stosowany jest jednak przez tych, którzy są przekonani, że wartość kosztów może przekroczyć ustawowy limit. W pozostałych sytuacjach (gdy koszty są poniżej limitu) korzystanie z tej możliwości mija się z celem.
W przypadku, gdy pracodawca posiada oświadczenie od pracownika, 50% koszty uzyskania przychodu nie są stosowane, licząc od następnego miesiąca po tym, kiedy zostało mu ono złożone. Pozostali płatnicy natomiast nie stosują ich w przypadku każdego wynagrodzenia, które zostało wypłacone po otrzymaniu oświadczenia.
Na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nasuwa się wniosek, że również płatnicy zobowiązani są do pilnowania limitu, co jednak nie wynika bezpośrednio z ustawy.
Przepisy, które określają zasady ustalania zaliczek na podatek dochodowy z tytułu wypłacanych wynagrodzeń, w zakresie kosztów uzyskania przychodów zostały omówione w art. 22 ust. 9 pkt 1-3 updof (określają przypadki, w których należy stosować 50% koszty). Z kolei zastrzeżenia zawarte w ust. 9a sugerują, że w roku podatkowym łączna wartość 50% kosztów uzyskania przychodu może wynosić maksymalnie kwotę, która stanowi górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, a więc 120 000 zł.
Powyższe regulacje stosowane są przez płatników, dlatego też według autora, zobligowani są oni również do pilnowania limitu kosztów w trakcie ustalania zaliczki na podatek od wypłacanych przez nich wynagrodzeń. Nie muszą jednak monitorować informacji o tym, czy podatnik uzyskuje koszty u pozostałych płatników, a zatem każdy z nich pilnuje indywidualnie limitu kosztów w stosunku do “swoich” wynagrodzeń.
50% KUP - co w przypadku przekroczenia limitu?
Jak wskazują przepisy updof, jedynie koszty faktycznie poniesione mogą zastąpić koszty określone procentowo. Oznacza to, że w sytuacji wyczerpania limitu 50% kosztów uzyskania przychodów, podatnik nie ma możliwości skorzystania z kosztów 20%, a więc takich, z których korzysta się w przypadku umów zlecenie lub umów o dzieło, które nie wiążą się z przeniesieniem praw autorskich.
W przypadku więc, gdy płatnik przekroczył limit 50% kosztów uzyskania przychodów, nie ma możliwości stosowania 20% kosztów uzyskania przychodu. Oznacza to, że w momencie ustalania zaliczki na podatek, po wykorzystaniu limitu, koszty uzyskania przychodu takiemu podatnikowi nie przysługują (koszty zerowe).
50% koszty uzyskania przychodu - PIT roczny a poniesione koszty
Jak się okazuje, pomimo przytoczonych ograniczeń, koszty uzyskania przychodu mogą przekraczać próg 120 000 zł zł oraz 50% próg przychodu. Aby spełnić te warunki, podatnik musi udowodnić, że poniesione koszty uzyskania przychodów są wyższe od zastosowanych przez płatnika 50% kosztów uzyskania przychodu. Wtedy, zgodnie z art. 22 ust. 10 updof, koszty uzyskania przyjmowane są w wysokości tych, które rzeczywiście poniesiono. Innym przykładem, kiedy faktycznie poniesione koszty mogą być zastosowane jest sytuacja, w której podatnik udowodni, że łączne koszty są wyższe od kwoty 120 000 zł (art. 22 ust. 1-3 updof).
Należy jednak pamiętać, że faktycznie poniesione koszty nie są uwzględniane na etapie ustalania zaliczki na podatek, a dopiero w zeznaniu rocznym.
Podwyższone koszty z tytułu przeniesienia praw autorskich – podsumowanie
Zastosowanie 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu jest korzystne, bowiem znacznie obniża to zaliczki na PIT. Warto jednak pamiętać, że aby skorzystać z podwyższonych KUP konieczne jest spełnienie warunków opisanych szczegółowo w przepisach.
