W każdym przedsiębiorstwie dochodzi do konfliktów, a więc umiejętność radzenia sobie z nimi to ważna cecha każdego dobrego przedsiębiorcy. Mediacja gospodarcza to jeden ze sposobów radzenia sobie ze sporami w firmie. Z poniższego artykułu dowiesz się jak mądrze z niej korzystać.
Mediacja to sposób na wypracowanie satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu na drodze dobrowolnych i poufnych rozmów. Rozmowy te prowadzi mediator - bezstronna i neutralna osoba trzecia. Do jego zadań, w czasie trwania mediacji, należy wspieranie komunikacji, łagodzenie ewentualnego napięcia lub stresu i pomoc w osiągnieciu porozumienia.
Zgodnie z art. 243 kodeksu pracy: Pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy.
Czym jest mediacja gospodarcza?
Mediacja gospodarcza to metoda rozwiązywania sporów między firmami, które wynikają z relacji biznesowych, handlowych lub finansowych. W tym procesie neutralny mediator pomaga obu stronom negocjować i wspólnie podejmować decyzje.
Zalety mediacji
Przedsiębiorcom zależy na skutecznych działaniach, które przynoszą konkretne efekty. Takie działania są najbardziej efektywne, gdy biznesman ma na nie realny wpływ. Mediacja jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ jest elastyczna i nieformalna, co daje większą kontrolę nad przebiegiem procesu.
Spotkania mediacyjne ustala się wspólnie, co pozwala dostosować się do kalendarza uczestników. Odbywają się one w neutralnym miejscu, najczęściej w biurze mediatora, w atmosferze sprzyjającej spokojnej rozmowie i kreatywnemu podejściu do problemu. W razie potrzeby można robić przerwy, by ochłonąć i nabrać dystansu do konfliktu. Mediator wspiera proces, prowadząc rozmowę, notując pomysły np. na tablicy, czy rozmawiając z każdą stroną osobno.
Jeśli firmy uczestniczące w mediacji znajdują się daleko od siebie, można prowadzić spotkania online, a mniej istotne kwestie załatwiać przez e-mail lub telefon. Dzięki temu mediacja jest wygodnym i skutecznym narzędziem do rozwiązywania konfliktów.
Mediacja w praktyce
Mediacja pozwala rozwiązać spory w sposób, który sprzyja zachowaniu dobrych relacji i daje szansę na dalszą współpracę. Dlaczego? Ponieważ w mediacji strony nie są stawiane w opozycji do siebie – nie ma tu wygranych ani przegranych, powoda czy pozwanego. Konflikt nie jest oceniany, a mediator nie przyznaje racji żadnej ze stron. Jego zadaniem jest pomóc w zrozumieniu wzajemnych stanowisk, a nie oceniać dowody.
Dzięki temu strony mogą wyjaśnić przyczyny problemu, zachowując wzajemny szacunek. Na przykład brak płatności za fakturę często wynika nie ze złej woli, ale z problemów finansowych. Wadliwe wykonanie usługi może być skutkiem niedoprecyzowania ustaleń, szczególnie w skomplikowanych projektach, gdzie wiele osób i firm (np. inwestorzy, projektanci, wykonawcy) musi ze sobą współpracować, a informacje bywają przekazywane niedokładnie.
Często problemem jest brak umiejętności jasnego komunikowania się – aktywnego słuchania, potwierdzania czy parafrazowania. To prowadzi do nieporozumień, które szybko mogą przekształcić się w szkody i konflikty. Mediacja pomaga przełamać te bariery i znaleźć rozwiązanie akceptowalne dla obu stron.
Tajemnica mediacji
Tajemnica mediacji jest uregulowana w art. 183 (4) Kodeksu postępowania cywilnego:
§ 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
§ 2. Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku.
Zasada poufności w mediacji ma na celu stworzenie bezpiecznej atmosfery do swobodnych rozmów i wymiany informacji między stronami konfliktu. Dzięki niej uczestnicy mogą omawiać propozycje rozwiązania sporu bez obawy, że treści te staną się publiczne. Jest to szczególnie ważne w sprawach rodzinnych lub gospodarczych, gdzie strony chcą uniknąć rozgłosu.
Poufność chroni również przed wykorzystaniem treści rozmów mediacyjnych w ewentualnym postępowaniu sądowym. Mediacja nie jest jawna – biorą w niej udział tylko strony sporu, mediator i ewentualnie osoby, którym strony udzielą zgody. Nie można nagrywać ani protokołować mediacji, a notatki mediatora muszą być zniszczone lub przechowywane w sposób zapewniający ich tajność.
Warto podkreślić, że mediacja, nawet jeśli została zainicjowana przez sąd, pozostaje pozasądową metodą rozwiązywania konfliktów, dlatego zasada jawności obowiązująca w sądach jej nie dotyczy.
Ile trwa mediacja?
Przepisy regulują czas trwania mediacji tylko w przypadku, gdy to sąd skierował strony do mediacji.
Wyznaczony przez sąd czas trwania mediacji nie powinien przekraczać 3 miesięcy. Jednak na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na jej przeprowadzenie może zostać przedłużony, jeśli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy.
Zakończenie mediacji
Art. 14 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych stanowi, że:
Postępowanie mediacyjne kończy się podpisaniem przez strony porozumienia, a w razie nieosiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Czynności tych dokonuje się przy udziale mediatora.
Mediator pełni rolę osoby, która potwierdza zgodność działań stron z rzeczywistym stanem rzeczy w ramach dwóch czynności opisanych w art.14 ustawy o sporach zbiorowych.
Mediator nie musi podpisywać porozumienia zawartego między stronami konfliktu, ale może to zrobić jeśli strony tego oczekują. Taki podpis nie jest sprzeczny z przepisami ustawy o sporach zbiorowych i może potwierdzić osiągnięcie porozumienia.
Indywidualne i zbiorowe konflikty w pracy
Konflikty w pracy dzielą się na indywidualne (dotyczące jednego pracownika) i zbiorowe (obejmujące większą grupę osób).
W sporach indywidualnych mediację reguluje kodeks postępowania cywilnego. Może być ona zainicjowana przez sąd lub przez umowę między stronami. Celem mediacji jest osiągnięcie porozumienia, choć nie jest to obowiązkowe – strony mają prawo nie zgodzić się na ugodę. Jeśli uda się osiągnąć kompromis, strony podpisują ugodę, która może dotyczyć dowolnych kwestii związanych z pracą, z wyjątkiem prawa pracownika do wynagrodzenia – tego nie można się zrzec ani przekazać komuś innemu.
W konfliktach zbiorowych mediacja jest obowiązkowa, jeśli jedna ze stron wszczęła spór. Ma to na celu wypracowanie porozumienia, które ułatwi dalszą współpracę. Efektem mediacji zbiorowej jest porozumienie mediacyjne, które musi zostać zaakceptowane przez wszystkie strony.
Konflikty w ramach grupy kapitałowej
Mediacja znajduje też zastosowanie w konfliktach między spółkami w ramach jednej grupy kapitałowej. W takich sytuacjach powołuje się komisję mediacyjną, która stara się pomóc skonfliktowanym stronom dojść do ugody. Jeśli to się nie uda, komisja może zaproponować inne rozwiązanie, np. arbitraż.
Podsumowanie
Mediacje, jako forma rozwiązywania konfliktów zdobywają coraz większą popularność. Zastosowanie ich w przedsiębiorstwie może przynieść firmie wiele pozytywnych efektów. Wszelkie próby dojścia do porozumienia satysfakcjonującego obie strony konfliktu, zarówno w sporach między pracownikami, jak i firmy z klientami firmy, może znacząco wpłynąć na pozytywny odbiór działań przedsiębiorstwa wśród wspomnianych podmiotów.
Podstawa prawna
- Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.);
- Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 141 ze zm.);
- Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.);
Źródła
- P. Rylski (red. nacz.), A. Olaś (red. cz. III) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024;
- J. Wratny (red.), K. Walczak (red.), Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2009.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
