Mediacja może być sprawnym sposobem na szybkie dojście do porozumienia w wielu sprawach spornych. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jak przebiegają negocjacje ugody w trakcie mediacji, jakie uprawnienia ma mediator i jaka moc ma ugoda zawarta w wyniku mediacji!
Podstawowe zasady związane z mediacją
Mediacja jest dobrowolna. Prowadzona jest na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego do niej strony. Umowa o mediację może być także zawarta przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o jej wszczęcie.
W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób jego wyboru.
Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania sądowego, ale za zgodą stron można ją toczyć także w toku sprawy.
Mediator – kim jest i jakie ma uprawnienia?
Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Mediatorem nie może być sędzia.
Organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych oraz uczelnie mogą prowadzić listy mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne. Wpis na listę wymaga wyrażonej na piśmie zgody mediatora. Informacje o listach mediatorów oraz ośrodkach mediacyjnych można odnaleźć na stronach sądów okręgowych.
Stały mediator może odmówić prowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić strony, a jeżeli strony do mediacji skierował sąd – również sąd.
Mediator prowadzi mediację, wykorzystując różne metody zmierzające do polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które nie są dla stron wiążące.
Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony.
Postępowanie mediacyjne – najważniejsze informacje
Postępowanie mediacyjne jest niejawne. Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są zobligowane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku.
Przykład 1.
Przedsiębiorca uczestniczył w mediacji, w ramach której druga strona sporu w toku rozmów złożyła szereg wyjaśnień różniących się względem dotychczasowych jej twierdzeń. Jeśli mediacja nie zakończy się zawarciem ugody, a sprawa trafi do postępowania sądowego, przedsiębiorca nie będzie mógł powołać się na twierdzenia drugiej strony sporu powoływane w toku mediacji. Z uwagi na niejawny charakter mediacji bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
Mimo doręczenia wniosku mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:
- stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji;
- strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji;
- strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora;
- strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
Wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony oraz wymienienie załączników. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.
Sąd może również skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania sądowego. W takim wypadku mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła na nią zgody.
Mediator ma prawo do zapoznania się z aktami sprawy, chyba że strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyrazi na to zgody.
Na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na przeprowadzenie mediacji może zostać przedłużony, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy. Czasu trwania mediacji nie wlicza się do czasu trwania postępowania sądowego.
Jak przebiega mediacja?
Mediator niezwłocznie ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Nie jest to wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego.
Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator.
Przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie, o czym mediator informuje strony. Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole. Następnie mediator doręcza stronom odpis protokołu.
Ugoda zawarta w wyniku mediacji
W przypadku gdy strona, po zawarciu ugody, w ramach mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację, wystąpi do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody, mediator składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej.
W razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator zawsze zobowiązany jest złożyć protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.
Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.
