Pozasądowe rozwiązywanie sporów jest szybsze i nierzadko mniej kosztowne niż dochodzenie roszczeń przed sądem powszechnym. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej o mediacji i pozasądowych sposobach rozwiązywania sporów konsumenckich.
Mediacja przed lub w trakcie postępowania cywilnego
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że przed lub w trakcie postępowania toczącego się przed sądem strony mogą zdecydować się na skierowanie sprawy do mediacji. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek.
W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora. Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych, ale nie może być nim sędzia.
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku.
Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
Wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony oraz wymienienie załączników. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.
Jeżeli strony nie dokonały wyboru osoby mediatora, sąd, kierując je do mediacji, wyznacza mediatora mającego odpowiednią wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach danego rodzaju, biorąc pod uwagę w pierwszej kolejności stałych mediatorów.
Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do 3 miesięcy. Na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na przeprowadzenie mediacji może zostać przedłużony, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy. Czasu trwania mediacji nie wlicza się do czasu trwania postępowania sądowego.
Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator.
Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności. W przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem.
Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.
Spory konsumenckie – szczególne zasady
W przypadku gdy w następstwie złożonej przez konsumenta reklamacji spór nie został rozwiązany, przedsiębiorca zobowiązany jest przekazać konsumentowi na papierze lub innym trwałym nośniku oświadczenie o:
- zamiarze wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich albo zgodzie na udział w takim postępowaniu, albo
- odmowie wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.
W przypadku, o którym mowa powyżej, przedsiębiorca wraz z oświadczeniem przekazuje informację o podmiocie uprawnionym właściwym dla danego przedsiębiorcy. Jeżeli przedsiębiorca nie złożył żadnego oświadczenia, uznaje się, że wyraża zgodę na udział w postępowaniu w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.
Zgodnie z ustawą o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich wszczęcie postępowania w sprawie takiego rozwiązywania sporów następuje na wniosek konsumenta. Jeżeli przewiduje to regulamin, wszczęcie tego postępowania następuje również na wniosek przedsiębiorcy.
Wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich zawiera co najmniej oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, wskazanie rodzaju postępowania, zgodnie z wyborem wnioskodawcy, oraz jego podpis.
W przypadku gdy wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich nie spełnia wymagań, podmiot uprawniony do rozstrzygania sporu w sprawach konsumenckich wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w wyznaczonym terminie.
W postępowaniu w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich podmiot uprawniony zapewnia stronom możliwość udziału w postępowaniu, w tym przedstawienia stanowisk, dokumentów i dowodów, dostępu do stanowisk, dokumentów i dowodów przedstawionych przez drugą stronę oraz opinii wydanych przez ekspertów, a także możliwość ustosunkowania się do nich.
Podmiot uprawniony do rozstrzygania sporu informuje strony na papierze lub innym trwałym nośniku o podjętym rozstrzygnięciu i jego uzasadnieniu.
Strona na każdym etapie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich ma prawo korzystać z pomocy osób trzecich, w tym osób świadczących profesjonalną pomoc prawną.
Wynik postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich podmiot uprawniony przedstawia stronom w terminie 90 dni od dnia doręczenia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie tego rozwiązywania sporów. W przypadku sporu szczególnie skomplikowanego termin może być przedłużony.
Jest natomiast możliwość obciążenia konsumenta kosztami czynności podjętych na jego wniosek w toku postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.
Pozasądowe rozwiązywanie sporów przy zakupach przez internet – platforma ODR
Komisja Europejska opracowała platformę ODR, która stanowi 1 punkt dostępu dla konsumentów i przedsiębiorców pragnących pozasądowego rozstrzygania sporów dotyczących zakupów przez internet.
Platforma jest także nieodpłatnym elektronicznym narzędziem rozpatrywania spraw, które umożliwia stronom prowadzenie postępowań w zakresie internetowego rozstrzygania sporu za pośrednictwem platformy ODR.
W celu złożenia skargi za pomocą platformy ODR strona skarżąca wypełnia elektroniczny formularz skargi. Formularz jest prosty w obsłudze i łatwo dostępny na platformie ODR.
Pozasądowe rozwiązywanie sporów w usługach telekomunikacyjnych
W przypadku usług telekomunikacyjnych również przewidziana została szczególna regulacja dotycząca pozasądowego rozwiązywania sporów z konsumentem. Zgodnie z ustawą Prawo telekomunikacyjne spór cywilnoprawny między konsumentem a dostawcą publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych może być zakończony polubownie w drodze postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, a postępowanie to prowadzi Prezes UKE.
Procedura ta jest szczególna wobec postępowania prowadzonego według zasad określonych w ustawie o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, przy czym ustawa ta znajduje pomocniczo zastosowanie także w tym wypadku.
W toku postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich Prezes UKE zapoznaje dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych z roszczeniem konsumenta oraz przedstawia stronom sporu przepisy prawa mające zastosowanie w sprawie, a także propozycję rozwiązania sporu.
