Powódź, która nawiedziła południowo-zachodnie województwa naszego kraju we wrześniu 2024 roku, spowodowała ogromny szkody. Wśród poszkodowanych znalazły się zarówno samorządy, osoby prywatne, organizacje pozarządowe, jak i przedsiębiorcy. Skutki tego kataklizmu będę usuwane przez najbliższych kilka lat. Jeżeli chodzi o przedsiębiorców poszkodowanych w powodzi, to mogą oni korzystać z różnych form wsparcia finansowego oraz dłuższych terminów realizacji obowiązków urzędowych. W ramach opracowania przedstawimy założenia pożyczki dla MŚP, za której prowadzenie odpowiada Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Dla przedstawienia zasad ubiegania się o wsparcie przeanalizujemy natomiast dokumentację dostępną na stronie Karkonoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (KARR). Jest to operator, z którym Ministerstwo podpisało umowę na wdrożenie instrumentu w dwóch województwach: dolnośląskim i lubuskim. W artykule omawiamy preferencyjne pożyczki dla firm, które ucierpiały w wyniku powodzi.
Jaka jest podstawa prawna udzielania pożyczek?
Zanim przejdziemy do opisania szczegółowych zasad dotyczących ubiegania się o pożyczkę, warto przywołać podstawę prawną przyjętych rozwiązań. Preferencyjne pożyczki dla przedsiębiorców, którzy ucierpieli w wyniku powodzi, zostały wdrożone dzięki przyjęciu:
- Ustawy z dnia 1 października 2024 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw;
- Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 roku w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 roku, oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie.
To właśnie we wskazanym rozporządzeniu znajdziemy wykaz wszystkich gmin i powiatów, w których powódź wyrządziła największe szkody. Będzie to miało istotne znaczenie podczas składania wniosku.
Kto może ubiegać się o wsparcie?
Pożyczki są dostępne dla przedsiębiorców, którzy:
- w czasie powodzi wykonywali lub mieli zawieszoną działalność gospodarczą na obszarze gmin lub miejscowości wymienionych w rozporządzeniu;
- zatrudniają nie więcej niż 50 pracowników.
Oczywiście bardzo łatwo będzie potwierdzić, że wykonuje się działalność gospodarczą na danym obszarze, przedstawiając wypis z CEIDG lub KRS. Mogą natomiast wystąpić sytuacje, w których przedsiębiorca nie ucierpiał w wyniku powodzi, a będzie chciał skorzystać z preferencyjnego kredytu. Ustawodawca je przewidział, do wniosku o udzielenie pożyczki należy bowiem dołączyć zaświadczenie wydane przez wójta gminy, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego dla miejsca faktycznego wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, potwierdzające, że w okresie wskazanym w zaświadczeniu przedsiębiorca poniósł szkodę w wyniku powodzi.
Jakie dokumenty są wymagane przez KARR?
Przedsiębiorca na złożenie wniosku o pożyczkę ma 6 miesięcy, licząc od dnia wystąpienia szkody, która powstała w wyniku powodzi. Należy pamiętać, że wniosek musi być podpisany przez osoby upoważnione zgodnie z KRS lub CEIDG do składania w imieniu przedsiębiorstwa oświadczeń woli w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych. Ostateczna wysokość wsparcia będzie uzależniona o tego, czy przedsiębiorca przed wystąpieniem powodzi zawarł umowę ubezpieczenia przedsiębiorstwa od następstw klęsk żywiołowych. Dlatego też jednym z wymaganych dokumentów jest oświadczenie, w którym zawarta jest informacja o posiadaniu lub braku polisy. W przypadku odpowiedzi twierdzącej należy podać również, jaka kwota ubezpieczenia została już wypłacona.
Każdy podmiot, który ubiega się o pożyczkę, musi mieć również świadomość, że nie może otrzymać innych środków publicznych na pokrycie tych samych szkód powstałych w wyniku powodzi. To nic innego jak zakaz podwójnego finansowania tych samych wydatków. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego dołoży również wszelkich starań, aby środki były wydatkowane zgodnie z przeznaczeniem. Dlatego też na mocy regulaminu przedsiębiorca zobowiązuje się przekazać do wglądu przedstawicielowi funduszu pożyczkowego wszystkie dokumenty księgowe związane z udzielonym wsparciem. Współpraca we wspomnianym zakresie dotyczy etapu weryfikacji wniosku oraz obsługi pożyczki do czasu jej spłaty, zwrotu lub umorzenia. Wśród dokumentów, których będzie wymagał KARR, wymienia się również:
- kopię umowy ubezpieczenia przedsiębiorstwa od następstw klęsk żywiołowych zawartej przed wystąpieniem powodzi wraz z potwierdzeniem zapłaty składki ubezpieczenia,
- ogólne warunki ubezpieczenia zgodne z zawartą umową ubezpieczeniową.
Umowa o pożyczkę jest zazwyczaj zawierana w terminie 14 dni od dnia złożenia przez przedsiębiorcę kompletnego wniosku.
Preferencyjne pożyczki dla firm - ile i na jakich warunkach można uzyskać?
Pierwszym krokiem do ubiegania się o wsparcie jest oszacowanie szkód. Może to być dokonane przez:
- komisję powołaną przez fundusz pożyczkowy,
- rzeczoznawcę lub biegłego uprawnionego do dokonywania wyceny środków trwałych lub aktywów obrotowych,
- rzeczoznawcę majątkowego.
Od tego należy zacząć, gdyż oszacowanie stanowi podstawę do obliczenia wysokości możliwej do uzyskania pożyczki. Kolejnym etapem jest sprawdzenie, czy przedsiębiorca posiadał polisę od następstw klęsk żywiołowych. Jest to bardzo ważne, gdyż kwota pożyczki nigdy nie może przekraczać różnicy między wysokością poniesionych przez przedsiębiorcę szkód a wysokością odszkodowania przyznanego mu na dzień złożenia wniosku o udzielenie pożyczki. Gdyby natomiast doszło do sytuacji, że przedsiębiorca po uzyskaniu pożyczki otrzymał jeszcze dodatkowe odszkodowanie od ubezpieczyciela – jest on zobowiązany do zwrotu tej części pożyczki, która przewyższę kwotę maksymalną, o którą można było się ubiegać.
W momencie wprowadzania na rynek pożyczek dla przedsiębiorców ich maksymalna wysokość wynosiła 50 000 zł. Przedsiębiorcy od samego początku zgłaszali jednak postulat, że kwota jest zbyt niska. Ministerstwo, wsłuchując się w ich głosy, w grudniu 2024 roku zdecydowało podnieść maksymalny poziom wsparcia do 200 000 zł.
Najważniejsza kwestia związana z pożyczką dotyczy możliwości jej umorzenia. Przedsiębiorca, który wykorzystał wsparcie zgodnie z przeznaczeniem, może liczyć na umorzenie:
- w całości – w przypadku podmiotu, który przed wystąpieniem powodzi zawarł umowę ubezpieczenia przedsiębiorstwa od następstw klęsk żywiołowych;
- w wysokości 75% udzielonej pożyczki – w przypadku przedsiębiorców nieubezpieczonych.
Decyzję o umorzeniu wydaje fundusz pożyczkowy po sprawdzeniu poniesionych przez przedsiębiorcę wydatków. W przypadku przedsiębiorców nieubezpieczonych pozostałe do spłaty 25% kwoty pożyczki może zostać rozłożone na maksymalnie 3 lata. Istnieje również możliwość skorzystania z karencji w spłacie przez okres 9 miesięcy.
Preferencyjne pożyczki dla firm - na co można przeznaczyć środki?
Przedsiębiorca zobowiązany jest do rozliczenia otrzymanej pożyczki w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Podstawą do rozliczania są rachunki i faktury wystawione na przedsiębiorcę. Co do zasady środki mogą zostać przeznaczone na usuwanie szkód w rzeczowych aktywach trwałych lub obrotowych, które powstały w wyniku powodzi w miejscu wykonywania działalności gospodarczej. Ponadto przedsiębiorca ma możliwość zapłacenia za:
- rzeczoznawcę lub biegłego, który dokonał wyceny szkód;
- usuwanie szkód w środkach trwałych oddanych przedsiębiorcy do używania na podstawie umowy najmu lub dzierżawy;
- remont lub przystosowanie do prowadzenia działalności gospodarczej innego lokalu lub budynku, w sytuacji, gdy usuwanie szkód w dotychczasowym miejscu jej prowadzenia wiązałoby się ze zwiększonym ryzykiem powtórnego zniszczenia przez powódź w przyszłości.
Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że niewykorzystana część pożyczki podlega zwrotowi. Gdyby doszło do sytuacji, że przedsiębiorca zachował część środków, fundusz pożyczkowy naliczy odsetki ustawowe, które będą liczone od dnia zawarcia umowy.
Jakie dodatkowe obowiązki ciążą na przedsiębiorcy?
Ponieważ wsparcie w ramach pożyczki jest kierowane do przedsiębiorców, którzy ucierpieli w wyniku powodzi, ministerstwo chce, aby środki trafiły wyłącznie do podmiotów uprawnionych. Nie dziwi więc fakt, że stworzono restrykcyjne przepisy dotyczące monitorowania udzielanych pożyczek.
Przedsiębiorca jest zobligowany do złożenia wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce faktycznie prowadzonej działalności gospodarczej:
- oświadczenia o wartości szkód materialnych poniesionych na skutek powodzi niezwłocznie po ich ustaleniu;
- oświadczenie o wartości udzielonej pożyczki w terminie 14 dni od jej pozyskania;
- oświadczenia o wysokości uzyskanego odszkodowania, kiedy po wygaśnięciu umowy pożyczki przedsiębiorca uzyska odszkodowanie na pokrycie szkód materialnych poniesionych na skutek powodzi.
Wymienione oświadczenia składa się za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach podatku dochodowego.
Preferencyjne pożyczki dla firm, które ucierpiały w wyniku powodzi, są udzielane podmiotom, które zatrudniają do 50 pracowników. Maksymalna kwota wsparcia wynosi 200 000 zł i może być w całości lub w 75% umorzona. Jednym z warunków ubiegania się o wsparcie jest posiadanie działalności gospodarczej na obszarze gmin lub miejscowości wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 roku w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 roku. Przedsiębiorcy, którzy jeszcze nie skorzystali ze wsparcia, muszą się spieszyć. Wniosek można złożyć nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wystąpienia szkody powstałej w wyniku powodzi.
