W ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021–2027 przedsiębiorcy z branży turystycznej i pokrewnych mogą ubiegać się o preferencyjną pożyczkę na rozwój działalności gospodarczej. Budżet na ten cel w najbliższych latach wynosi 100 mln zł. Warto jednak zwrócić uwagę, że ze względu na odnawialny charakter wsparcia (spłata pożyczki przez jeden podmiot umożliwia udzielenie środków kolejnemu przedsiębiorcy) kwota ta będzie znacznie wyższa. Pożyczki unijne na rozwój turystyki - jak wygląda regulamin oraz regulacje prawne dotyczące zasad przyznawania finansowania?
Kto może ubiegać się o pożyczki unijne na rozwój turystyki?
Wsparcie kierowane jest do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw mających swoją siedzibę na terenie województwa: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, lubelskiego, podkarpackiego lub regionalnego mazowieckiego (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów). Warunkiem jego uzyskania jest ulokowanie inwestycji w jednym z powyżej wskazanych regionów. Jakie rodzaje działalności kwalifikują się do wsparcia?
Ostateczni odbiorcy wsparcia mogą finansować m.in.:
- obiekty noclegowe;
- obiekty gastronomiczne;
- infrastrukturę sportowo-rekreacyjną;
- infrastrukturę turystyki zdrowotnej;
- infrastrukturę kultury i rozrywki;
- transport turystyczny;
- organizację turystyki i pośrednictwo turystyczne;
- ekologiczne produkty;
- produkty regionalne i tradycyjne, w tym także wzornictwo przemysłowe;
- przywracanie tradycyjnych zawodów – rękodzieło i rzemiosło.
Warto zwrócić uwagę, że regulamin dopuszcza również wsparcie dla branży pokrewnej, czyli wszelkiego rodzaju usług, z których potencjalnie korzystają turyści. Mogą to być zarówno miejsca, jak i obiekty przez nich odwiedzane (np. działalność sportowa, rozrywkowa, rekreacyjna, produkcja lodów i artykułów spożywczych, opieka zdrowotna, fryzjerstwo). W zależności od podmiotu, do którego będziemy składać wniosek, należy w regulaminie sprawdzić, czy dany kod PKD kwalifikuje się do wsparcia.
Gdzie zgłosić się po wsparcie?
Pod koniec lutego br. Bank Gospodarstwa Krajowego odpowiedzialny za wdrożenie pożyczek wyłonił instytucje, które na terenie poszczególnych województw rozpatrują wnioski i udzielają wsparcia. Przedsiębiorcy z branży turystycznej zainteresowani rozwojem swojej działalności powinni zgłosić się do:
- w województwie lubelskim – Konsorcjum: Lubelska Fundacja Rozwoju (LFR) i Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego (BARR S.A.);
- w województwie podkarpackim – Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A.;
- w województwie podlaskim – Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego;
- w województwie świętokrzyskim – Świętokrzyski Fundusz Rozwoju sp. z o.o.;
- w województwie warmińsko-mazurskim – Konsorcjum: SCREP, DAR S.A., FRR Łukta, FWPR, NFR Nida;
- w województwie mazowieckim (bez Warszawy i otaczających ją powiatów) – Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa.
Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że pożyczka udzielana jest wyłącznie na te elementy inwestycji, które nie są fizycznie ukończone lub w pełni wdrożone na dzień podjęcia decyzji przez podmiot finansujący. Środki mogą być natomiast przeznaczona na inwestycje polegające na wdrażaniu innowacji produktowych, procesowych, marketingowych lub organizacyjnych, w tym m.in. na:
- rozbudowę przedsiębiorstwa prowadzącą do wprowadzenia na rynek nowych lub ulepszonych produktów lub usług;
- dokonanie zasadniczych zmian w działalności skutkujących wprowadzeniem na rynek nowych lub ulepszonych produktów lub usług;
- inwestycje w wyposażenie oraz sprzęt.
Pożyczki unijne na rozwój turystyki - jakie są parametry?
Przedsiębiorca może ubiegać się maksymalnie o kwotę 1 mln zł, przy założeniu, że nie jest wymagany wkład własny od pożyczkobiorcy. Podmiot finansujący może jednemu przedsiębiorcy udzielić dwóch pożyczek do wskazanego powyżej limitu. Maksymalny okres spłaty wynosi 7 lat (84 miesiące). Przedsiębiorca ma możliwość skorzystania z karencji w spłacie kapitału na okres 12 miesięcy od dnia uruchomienia pożyczki (karencja nie powoduje jednak wydłużenia okresu spłaty). Ponieważ branża turystyczna w wielu przypadkach charakteryzuje się dużą sezonowością, wysokość rat i terminy spłat rat kapitałowo-odsetkowych mogą być ustalane indywidualnie. W takim przypadku przedsiębiorca powinien złożyć wniosek zawierający:
- opis działalności z uwzględnieniem jej sezonowego charakteru;
- uzasadnienie do ustalenia indywidualnego harmonogramu spłaty;
- prognozę przychodów i kosztów;
- wskazanie miesięcy, w których obciążenia powinny być niższe.
Jeżeli chodzi o oprocentowanie pożyczki, to wyróżniamy kilka wariantów. Przedsiębiorca może pozyskać środki:
- na warunkach rynkowych – od 6,28%;
- na warunkach korzystniejszych niż rynkowe – zgodnie z zasadami udzielania pomocy de minimis przewidzianymi w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 roku w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis – 2,0%;
- oprocentowanie korzystniejsze niż rynkowe – w przypadku, gdy inwestycja jest komplementarna do produktów turystycznych objętych wsparciem priorytetu 5. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej lub realizowana przez firmę prowadzącą działalność nie dłużej niż 3 lata – wówczas oprocentowanie wynosi 1,0% w skali roku.
Oprocentowanie pożyczki udzielanej na zasadach korzystniejszych niż rynkowe jest stałe w całym okresie jej obowiązywania. W przypadku niespełnienia przez pożyczkobiorcę żadnego z warunków umożliwiających udzielenie pomocy de minimis dofinansowanie jest udzielane na zasadach rynkowych. Od pożyczkobiorcy nie pobiera się żadnych dodatkowych opłat i prowizji. Warto również wspomnieć, że z pożyczki są finansowane wydatki w kwotach brutto, tj. z podatkiem VAT bez względu na to, czy przedsiębiorca ma prawną możliwość odzyskania naliczonego podatku VAT.
Jakie są ograniczenia i wykluczenia w finansowaniu?
Ponieważ pożyczka udzielana jest ze środków unijnych, przy wydatkowaniu środków obowiązują przedsiębiorcę zasady określone w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021–2027. Dlatego też w przypadku zakupu nieruchomości gruntowej należy przestrzegać następujących limitów:
- zakup gruntu jest możliwy na kwotę nieprzekraczającą 10% wartości pożyczki;
- jeżeli zaś chodzi o tereny poprzemysłowe i opuszczone, na których znajdują się budynki, limit ten zostaje podniesiony do 15%.
Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że pożyczka nie może być przeznaczona na: wydatki wspierające przeniesienie produkcji, refinansowanie innych pożyczek, kredytów i leasingu, finansowanie zakupu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu lub lokowania kapitału oraz finansowanie zakupu nieruchomości, która będzie przeznaczona do obrotu lub stanowi lokatę kapitału.
Osobną kategorię stanowi również zakup pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego, który może być sfinansowany pod następującymi warunkami:
- środek transportu spełnia warunki dla ekologicznego czystego pojazdu;
- środek transportu jest fabrycznie nowy lub używany (ale nie starszy niż 5 lat) z dopuszczalną masą całkowitą do 3,5 tony i jest przeznaczony do przewozu ładunków lub osób w związku z prowadzeniem działalności turystycznej;
- przedsiębiorca nie prowadzi działalności zarobkowej w zakresie drogowego transportu towarów.
Wydatkując środki, warto również pamiętać o zasadzie zakazu podwójnego finansowania tych samych wydatków w ramach różnych instrumentów wsparcia z Unii Europejskiej.
Pożyczki unijne na rozwój turystyki - jak wygląda procedura udzielania?
Wnioski można składać zarówno elektronicznie, jak i w wersji papierowej w siedzibie jednej z instytucji finansujących. Przy ich ocenie bierze się pod uwagę przede wszystkim: celowość planowanych do poniesienia wydatków, sytuację finansową oraz kompetencje przedsiębiorcy, a także zdolność do spłaty pożyczki i proponowane zabezpieczenie. Ocena dokonywana jest w terminie 14 dni roboczych. Jeżeli decyzja jest pozytywna, zawierana jest umowa, która zawiera przede wszystkim; kwotę pożyczki, okres spłaty, oprocentowanie, formy zabezpieczenia oraz pozostałe zobowiązania przedsiębiorcy. Zazwyczaj przedsiębiorca ma 180 dni na wydatkowanie środków oraz należyte ich udokumentowanie. Jak w przypadku wszystkich środków unijnych, przedsiębiorca musi się liczyć z tym, że poniesione wydatki będą podlegały kontroli, a dokumenty księgowe powinny być właściwie opisane i przechowywane w siedzibie firmy.
Już po raz trzeci Bank Gospodarstwa Krajowego jest odpowiedzialny za wdrożenie instrumentów finansowych dla branży turystycznej działającej w Polsce Wschodniej. Poprzednie edycje pokazały, że dzięki realizowanym z pożyczek inwestycjom zwiększa się atrakcyjność turystyczna całego regionu. Kwota pożyczki, niskie oprocentowanie i długi okres spłaty (który może być odroczony o 12 miesięcy) to elementy, które powinny zachęcić mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa do aplikowania o środki na poszerzenie zakresu swojej działalności i wprowadzanie innowacyjnych produktów oraz usług w szeroko rozumianej branży turystycznej.
