Z dniem 1 grudnia 2020 r. następuje nowelizacja przepisów kodeksu pracy, która ma na celu zniwelowanie zjawiska pracy na czarno dłużników alimentacyjnych. Nowelizacja wprowadza rozwiązania pomagające usprawnić możliwość egzekwowania świadczeń alimentacyjnych na rzecz zobowiązanych. Warto zbadać czy nowela może się przyczynić do pomocy w zakresie egzekucji alimentów.
Można odnotować liczne przypadki w zakresie których dłużnik alimentacyjny twierdząc, że nie ma możliwości płacenia zobowiązań alimentacyjnych w rzeczywistości pracuje – tylko, że w tzw. „szarej strefie”. Takie zjawisko uniemożliwia odpowiedni przepływ informacji pomiędzy organem egzekucyjnym, czy innymi instytucjami publicznymi – co w konsekwencji przekłada się na bezskuteczność egzekucji i niejednokrotnie konieczność pobierania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego finansowanego z budżetu państwa.
Wpływ legalnej pracy na zdolność alimentacyjną
Z wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na umowę o pracę mogą być wykonywane potrącenia na podstawie tytułów egzekucyjnych, przy czym potrącenia te mogą być dokonywane w pewnych granicach, np. w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia.
Dodatkowo w przypadku potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem przypadków, gdy świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych.
Jeśli dłużnik nie wykonuje dobrowolnie zobowiązania wynikającego z konieczności uiszczania rat alimentacyjnych, jedynym wyjściem jest wykorzystanie możliwości, jakie daje postępowanie egzekucyjne poprzez skierowanie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do komornika. Wtedy komornik w oparciu o przepisy prawa zajmuje przysługujące dłużnikowi wierzytelności do wysokości koniecznej do zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych.
Jeśli dłużnik pracuje w szarej strefie, dotychczas trudno było wyegzekwować od niego jakąkolwiek należność. Pracownik mógł pracować „na czarno” z własnej woli, albo z powodów, jakie były na rękę jedynie pracodawcy (np. niższe koszty, brak konieczności opłacania składek za takiego pracownika). Taka sytuacja doprowadzała do bezskuteczności egzekucji, a to z kolei mogło wpływać na konieczność skorzystania przez uprawnionego z możliwości, jakie daje mu Fundusz Alimentacyjny. Aby skorzystać z możliwości wypłacania świadczenia z wspomnianego funduszu należy spełnić szereg warunków, jednak jednym z nich jest posiadanie zaświadczenia organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji alimentów od osoby zobowiązanej do ich płacenia.
Wpływ legalnej pracy na zdolność alimentacyjną jest nieoceniony. Łączna kwota niewyegzekwowanych zobowiązań dłużników alimentacyjnych wobec Skarbu Państwa powstałych z tytułu wypłacania ze środków budżetu państwa świadczeń w zastępstwie niepłaconych alimentów przekracza kwoty liczone nawet w miliardach złotych. Stąd istotne stało się poczynienie zmian legislacyjnych mających wpływ także na pracodawców, którzy godzili się na zatrudnianie pracowników i płacenie jej „pod stołem”, bez ponoszenia z tego tytułu większych konsekwencji.
Nowa sankcja dla pracodawcy za szarą strefę
Z dniem 1 grudnia 2020 r. w kodeksie pracy zostanie poszerzony katalog wykroczeń. Do art. 282 kp wprowadza się § 3, zgodnie, z którym:
Kto wbrew obowiązkowi wypłaca wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, pracownikowi będącemu osobą, wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące - podlega karze grzywny od 1500 zł do 45 000 zł.
Podstawą wcielenia w życie regulacji dotyczącej penalizacji czynu określnego powyżej jest zniechęcenie pracodawców do niezgodnego z prawem zatrudniania dłużników alimentacyjnych bez rzeczywistej umowy, a także wypłacania takim osobom wynagrodzenia w wyższej wysokości niż wynika z zawartej umowy bez dokonania potrąceń na rzecz alimentów. Takie działanie pracodawcy zdecydowanie godzi w prawa osób uprawnionych do alimentów, co w oczach ustawodawcy wymagało interwencji.
Ciekawe jest jednak spostrzeżenie, że bezskuteczność egzekucji alimentów i zaleganie musi nastąpić przez okres dłuższy niż 3 miesiące, zatem jest to jedna z przesłanek, której spełnienie będzie aktualizowało odpowiedzialność pracodawcy. Nie wiadomo jednak, dlaczego ustawodawca posłużył się takim terminem. Brak jest uzasadnienia w projekcie ustawy dla przesłanki odpowiedzialności pracodawcy, jaką jest okres zaległości dłużnika, w końcu należy zauważyć, że każde wparcie okazane dłużnikowi alimentacyjnemu zasługuje na potępienie.
Zmianie ulega ponadto rozszerzenie odpowiedzialności materialnej nieuczciwych pracodawców w przypadku zatrudnienia przez pracodawcę osoby figurującej w Krajowym Rejestrze Zadłużonych z powodu uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego bez potwierdzenia na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę, a także w sytuacji, gdy pracodawca w sposób nieuczciwy będzie wypłacał ww. osobie figurującej w Krajowym Rejestrze Zadłużonych z powodu uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, na pracodawcę lub osobę działającą w jego imieniu będzie mogła zostać nałożona grzywna w wysokości od 1500 zł do 45 000 zł.
Powyższe ukazuje nowelizację przepisów prawa pracy poprzez dodane sankcji nakładanych na pracodawców za nielegalne zatrudnianie pracowników będących dłużnikami alimentacyjnymi, co zgodnie z zamierzeniem ma zapewnić wzrost ściągalności alimentów na dzieci, a także minimalizację wypłacania należności z budżetu państwa powstałych z tytułu wypłacania świadczeń w zastępstwie niepłaconych alimentów.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U.2020.1320 t.j.
-
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów Dz.U.2020.808 t.j.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
