Ryczałt to jedna z dostępnych form opodatkowania, którą można opodatkować przychody z działalności gospodarczej. Opodatkowaniu podlegają uzyskiwane przychody z działalności. Nie można jednak zaksięgować poniesionych kosztów uzyskania przychodów. Opodatkowaniu więc podlega uzyskany przychód z działalności pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne i ewentualne straty z lat ubiegłych. Z kolei na etapie złożenia zeznania rocznego PIT-28 podatnik ma prawo do odliczenia od przychodu niektórych ulg podatkowych. Jedną z transakcji towarzyszących ryczałtowcom jest zbycie samochodu firmowego. Co się z tym wiąże na gruncie podatkowym i składkowym?
Co stanowi przychód u ryczałtowca?
Zgodnie z art. 6 Ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przychody podlegające opodatkowaniu ryczałtem to:
- przychody osób fizycznych lub przedsiębiorstw w spadku z pozarolniczej działalności gospodarczej (także, gdy działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej, jawnej osób fizycznych);
- przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.
Dla przypomnienia do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się m.in.:
- przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywane na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku będących środkami trwałymi oraz wartościami niematerialnymi i prawnymi;
- dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków;
- różnice kursowe;
- otrzymane kary umowne;
- odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością;
- wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125;
- otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Aktualnie dostępne stawki ryczałtu ewidencjonowanego dla opodatkowania przychodów z działalności to:
- 2%,
- 3%,
- 5,5%
- 8,5% (w tym najem prywatny),
- 10%,
- 12%,
- 12,5% (w tym najem prywatny, gdy przychody z niego przekroczą 100 000 zł, stawka ta liczona jest od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł),
- 14%,
- 15%,
- 17%.
Sprzedaż samochodu firmowego przez ryczałtowca – jaka stawka ryczałtu?
Kwestię zastosowania odpowiedniej stawki ryczałtu w przypadku sprzedaży samochodu będącego środkiem trwałym firmy reguluje art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Stawką 3% ryczałtu opodatkowane są przychody uzyskane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Jakie to składniki majątku przedstawiono w poniższej tabeli.
Stawka 3% ryczałtu dla sprzedaży ruchomych składników majątku firmowego w ramach prowadzonej działalności | |
Lp. | Rodzaj składnika majątku firmowego |
1. | Środki trwałe podlegające ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych |
2. | Składniki majątku o wartości początkowej równej lub niższej niż 10 000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa jest równa lub niższa niż 1500 zł |
3. | Składnik majątku, który ze względu na przewidywany okres używania równy rokowi lub krótszy niż rok nie został zaliczony do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych |
Dla przypomnienia środek trwały to składnik majątku nabyty do działalności, który:
- jest kompletny i zdatny do użytku w momencie przyjęcia do używania w działalności;
- jego przewidywany okres używania wynosi powyżej 12 miesięcy;
- stanowi własność lub współwłasność podatnika;
- został zakupiony ze środków podatnika;
- jest nabyty na cele prowadzonej działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje na zasadach ryczałtu ewidencjonowanego. W kwietniu 2025 roku dokonał sprzedaży samochodu, który został wycofany ze środków trwałych firmy w grudniu 2020 roku.
W tym wypadku uzyskany przychód ze zbycia samochodu podatnik ma obowiązek opodatkować stawką ryczałtu w wysokości 3% od wartości przychodu ze sprzedaży tegoż pojazdu.
Dzieje się tak dlatego, że od wycofania danego samochodu z działalności do jego sprzedaży nie minęło jeszcze 6 lat.
Jaka stawka VAT przy sprzedaży przez czynnych podatników?
Stawka podatku VAT dla sprzedaży samochodu uzależniona jest od tego, czy podatnikowi przy nabyciu pojazdu przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT oraz czy pojazd służył do działalności opodatkowanej, czy też zwolnionej z VAT.
Sprzedaż samochodu firmowego przez ryczałtowca – kiedy bez podatku VAT?
Zgodnie z art. 43 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) zwalnia się z podatku VAT dostawę towarów:
- wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT, oraz
- jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia podatku VAT.
Warunki te muszą być spełnione łącznie. Jeżeli jeden z nich nie jest spełniony, wówczas sprzedaż samochodu firmowego podatnik musi opodatkować podatkiem VAT według właściwej stawki VAT.
Jeżeli jednak oba warunki są spełnione, to przedsiębiorca ma prawo wystawić fakturę sprzedaży samochodu ze stawką „zw”.
Z tej opcji poza podatnikami zwolnionymi z VAT mogą skorzystać czynni podatnicy VAT, którzy prowadzą sprzedaż mieszaną tzn. opodatkowaną i zwolnioną z VAT, czyli nabyli samochód firmowy bez prawa do odliczenia VAT z uwagi na przeznaczenie go w całości na wykonywanie sprzedaży zwolnionej z VAT.
Sprzedaż środków trwałych jest wyłączona z obrotu branego pod uwagę na potrzeby ustalania proporcji.
Sprzedaż samochodu firmowego przez ryczałtowca – kiedy z naliczonym podatkiem VAT?
Jeśli podatnik przy zakupie pojazdu miał prawo odliczenia VAT lub wykorzystywał pojazd w działalności opodatkowanej, to dokonując jego sprzedaży, transakcję tę należy opodatkować podatkiem VAT w wysokości 23%.
Sprzedaż firmowego samochodu należy opodatkować stawką 23% VAT bez względu na to, czy podatnikowi przysługiwało (całościowe lub częściowe) bądź też w ogóle nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu samochodu osobowego, jeśli pojazd ten służył działalności opodatkowanej.
Należy jednak pamiętać, że opodatkowanie sprzedaży samochodu podatkiem VAT nastąpi tylko w sytuacji, gdy sprzedaży będzie dokonywał czynny płatnik podatku VAT. W innym przypadku, gdy sprzedaż będzie dokonywana przez ryczałtowca, który nie jest vatowcem, należy wykazać jedynie przychód ze sprzedaży w ewidencji przychodów dla ryczałtu.
Sprzedaż samochodu firmowego przez ryczałtowca a składka zdrowotna
Przedsiębiorca, który stosuje ryczałt i dokonuje zbycia środka trwałego – samochodu firmowego, musi wiedzieć, że przychód z tego zbycia może przyczynić się do zwiększania składki zdrowotnej obliczanej za miesiąc sprzedaży.
Przychód ze sprzedaży środka trwałego w ryczałcie przedsiębiorca dolicza do przychodu z działalności gospodarczej (oczywiście kwoty przychodu dzieli według odpowiednie stawki ryczałtu).
Następnie porównuje go do poniższych limitów, ale patrzy na uzyskany przychód z działalności od początku roku. Przed porównaniem odlicza jeszcze zapłacone składki ZUS na ubezpieczenia społeczne.
Skutkuje to tym, że składka zdrowotna w okresie zawieszenia nie ulegnie zwiększeniu, ponieważ ona w tym czasie nie wystąpi, nawet gdy w tym okresie przedsiębiorca osiągnąłby przychód z działalności.
Może też zdarzyć się tak, że przychód ze zbycia środka trwałego powiększy na tyle łączny przychód z działalności od początku roku, że zostanie przekroczony któryś z poniższych limitów przychodów i składka zdrowotna ulegnie zwiększeniu.
Wysokość składki zdrowotnej u podatników stosujących ryczałt ewidencjonowany | ||
Limit przychodów z działalności narastająco od początku roku | Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej | Kwota składki zdrowotnej |
60 000 zł i poniżej | 5129,51 zł | 461,66 zł |
Powyżej 60 000 zł, ale poniżej 300 000 zł | 8549,18 zł | 769,43 zł |
300 000 zł i powyżej | 15 388,52 zł | 1 384,97 zł |
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą od 2018 roku wybrała ryczałt ewidencjonowany jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej. Od początku 2025 roku do końca sierpnia 2025 roku osiągnęła przychód z działalności gospodarczej pomniejszony o zapłacone składki ZUS w wysokości 255 000 zł. W sierpniu 2025 roku zbyła samochód firmowy stanowiący środek trwały za cenę 75 000 zł. Przychód ten będzie zaliczany do przychodu z działalności gospodarczej.
Co bardzo ważne, zsumowanie tych przychodów spowoduje przekroczenie limitu przychodu (pow. 300 000 zł) także, gdy przedsiębiorca odliczy zapłacone składki ZUS społeczne (płacone za siebie). Już za sierpień 2025 roku przedsiębiorca naliczy składkę zdrowotną do zapłaty w kwocie 1384,97 zł.
Zbycie samochodu firmowego będącego środkiem trwałym zwiększa przychód z działalności gospodarczej. Zbycie środka trwałego wymaga wybrania właściwej 3% stawki ryczałtu dla osiągniętego przychodu. Jeżeli przedsiębiorca stosuje różne stawki ryczałtu, musi łączny przychód z działalności podzielić proporcjonalnie na przychód przypadający na każdą ze stawek ryczałtu.
Większy przychód z działalności może skutkować zwiększeniem składki zdrowotnej do zapłaty już za miesiąc sprzedaży samochodu firmowego. Warto mieć to na uwadze, planując sprzedaż samochodu firmowego.
