Faktoring na polskim rynku usług finansowych nie stanowi już nowości i ochoczo wykorzystywany jest przez przedsiębiorstwa - również te małe. Aby skorzystać z faktoringu należy zawrzeć umowę faktoringu. Przy czym należy pamiętać, że umowa faktoringu nie dotyczy jedynie sprzedaży wierzytelności - faktoring nie różniłby się wtedy niczym od cesji wierzytelności. W artykule wyjaśniamy, jakie wymogi powinna spełniać umowa faktoringowa oraz jakie są rodzaje faktoringu.
Pobierz darmowy wzór umowy faktoringu w formacie pdf i docx!
Faktoring - co to takiego?
Faktoring w najprostszym tego słowa znaczeniu jest rodzajem działalności finansowej, która polega na wykupie nieprzeterminowanych (niewymagalnych) wierzytelności przedsiębiorcy (które należą mu się z tytułu umów z innymi podmiotami, np. umów sprzedaży) przez instytucję finansową (najczęściej spółka z udziałem banku czy też sam bank), świadczącą usługi faktoringowe. Wykup odbywa się w drodze cesji. Dzięki temu przedsiębiorca otrzymuje środki finansowe za wykonane usługi bardzo szybko (przed terminem płatności), natomiast najczęściej to na barkach faktora spoczywa ściąganie należności od kontrahentów przedsiębiorcy. Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorca otrzymuje od faktora kwotę mniejszą, niż rzeczywista, nominalna wartość wierzytelności - różnica stanowi wynagrodzenie dla faktora.
Umowa faktoringu jest umową nienazwaną, mieszaną (łączy w sobie elementy wielu typów umów, m.in. cesja wierzytelności, umowy o wykonanie określonych usług: o dzieło czy też zlecenia lub pożyczki), jest zawierana przez strony na zasadzie swobody umów gwarantowaną przez art. 353(1) kodeks cywilny.
Umowa faktoringu - przedmiot umowy
Na podstawie umowy faktoringu przedsiębiorca przenosi na faktora własność wierzytelności wynikających z określonych umów (np. umowy sprzedaży czy też dostawy). Faktor natomiast zobowiązuje się m.in. finansować przedsiębiorcę (płaci przedsiębiorcy określoną część wartości wierzytelności czy też udziela pożyczki, zaliczki), prowadzić wszelkie rozliczenia związane z wierzytelnościami (inkasować i ewidencjonować wpływy należności), administrować dokumentami, dochodzić długu od dłużnika, jeśli zajdzie taka potrzeba (czyli przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika). W przypadku braku świadczenia usług dodatkowych będziemy mieli do czynienia z umową cesji wierzytelności, nie z umową faktoringu.
Należy pamiętać, że przedmiotem umowy faktoringu powinny być tylko wierzytelności, których termin zapłaty jeszcze nie zapadł (bowiem istotą tej umowy nie jest ściąganie długów - mimo że czasami do tego dochodzi - ale finansowanie przedsiębiorcy-faktoranta i świadczenie innego rodzaju usług).
Umowa faktoringu - strony
Przedsiębiorcę, który dokonuje cesji wierzytelności, najczęściej nazywa się faktorantem. Nabywcą wierzytelności jest faktor, najczęściej bank lub inny podmiot świadczący usługi finansowe. Należy pamiętać, że w stosunku faktoringu mamy jeszcze trzeci podmiot, który jednak nie jest stroną umowy - dłużnika, którym jest odbiorca towarów lub usług, sprzedanych mu przez faktoranta (pierwotnego wierzyciela), zobowiązany po zawiadomieniu go o zmianie wierzyciela, do zapłaty na rzecz faktora.
Umowa faktoringu - rodzaje faktoringu
W umowie faktoringu strony powinny określić rodzaj faktoringu. Najbardziej znanymi rodzajami faktoringu są:
-
faktoring niepełny (niezupełny, nieprawidłowy), który cechuje się tym, że faktor może zwrócić faktorantowi wierzytelność w przypadku niewypłacalności dłużnika, Faktor nie ponosi konsekwencji braku płatności ze strony nabywcy. W takiej sytuacji przedsiębiorca dostarcza firmie faktoringowej wystawioną fakturę. Następnie firma faktoringowa przelewa pieniądze na konto przedsiębiorcy. Jeżeli, faktura nie zostanie opłacona, wówczas przedsiębiorca zobowiązany jest do zwrotu środków firmie faktoringowej.
-
faktoring pełny (prawidłowy) - całkowite ryzyko niewypłacalności dłużnika przejmuje faktor i wierzytelność nie wróci do faktoranta, nawet jeśli dłużnik będzie niewypłacalny. W przypadku faktoringu niepełnego, przedsiębiorca przekazuje firmie faktoringowej wystawioną fakturę, a następnie ta przelewa pieniądze na konto przedsiębiorcy. W takim przypadku niezapłacenie faktury przez przedsiębiorcę, firma faktoringowa bierze na siebie.
-
faktoring mieszany - ryzyko jest rozłożone między faktora i faktoranta.
Rodzaj faktoringu w umowie określa się poprzez określenie, kto ponosi odpowiedzialność w sytuacji, kiedy dłużnik jest niewypłacalny.
W przypadku faktoringu pełnego w umowie najczęściej zawierane są tzw. kwoty graniczne, określające do jakiej wysokości wierzytelności odpowiada faktor. Ponadto w sytuacjach, kiedy faktor przyjmuje na siebie pełne ryzyko, należna mu prowizja najczęściej jest wyższa.
Umowa faktoringu - wynagrodzenie dla faktora
Wynagrodzenie dla faktora to prowizja, którą faktor pobiera od wierzytelności. Prowizja ta najczęściej określona jest w umowie, np. 10% ceny wierzytelności.
Wartość wierzytelności może być od razu przelana na konto faktoranta (pomniejszona o wartość prowizji), albo możemy mieć do czynienia z faktoringiem zaliczkowym - faktorant otrzymuje zaliczkę w momencie podpisania umowy, natomiast pozostałą kwotę (pomniejszoną o wysokość prowizji) dopiero po zapłacie długu przez dłużnika.
Umowa faktoringu - forma umowy
Jako że umowa faktoringu jest umową nienazwaną i nie została uregulowana w kodeksie cywilnym, przepisy nie przewidują formy szczególnej dla niej. Zaleca się jednak, aby została zawarta na piśmie. Dzięki temu, w razie ewentualnych konfliktów między faktorantem i faktorem, będzie mogła służyć jako dowód w sprawie.
