Działalność nierejestrowana jako uproszczona forma działalności gospodarczej jest chętnie wykorzystywana przez podatników. Wynika to głównie z faktu, że daje znaczne ulgi i ułatwienia w zakresie wielu obowiązków, które dotyczą podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W niniejszym artykule przejdziemy do omówienia wpływu kwoty wolnej od podatku na dochód uzyskany w ramach działalności nierejestrowanej.
Działalność nierejestrowana - zasady funkcjonowania
W pierwszej kolejności przypomnijmy zasady jak funkcjonuje działalność nierejestrowana.
Zgodnie z art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Wykonywanie działalności w powyższych warunkach nie jest działalnością gospodarczą, w związku z czym podatnik nie ma obowiązku dokonywania zgłoszenia do CEIDG.
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że taka osoba może złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W takim przypadku działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.
Ponadto jeżeli w danym miesiącu przychód przekroczy kwotę stanowiącą równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę (zwiększony limit obowiązuje od 1 lipca 2023 roku, z kolei do 30 czerwca 2023 roku było to 50%), to począwszy od tego dnia, działalność nierejestrowana przekształca się w zwykłą działalność gospodarczą. Osoba ją wykonująca ma w takim wypadku obowiązek złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie.
Działalność nierejestrowana a rozliczenie podatku
Jak wskazaliśmy, działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą. W związku z tym osiągany w jej ramach przychód nie może być zaliczany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Również pozostałe regulacje ustawy PIT odnoszące się do działalności gospodarczej (np. w zakresie ustalania przychodów czy kosztów z działalności) nie znajdują zastosowania do działalności nierejestrowanej.
W tym zakresie należy sięgnąć po pierwsze do treści art. 20 ust. 1ba ustawy PIT. Tam też wskazano, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się również przychody osiągane z działalności nierejestrowanej, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców.
Następnie wskażmy, że w myśl art. 20 ust. 1bb ustawy PIT w razie przekroczenia limitu przychodu należnego określonego dla działalności nierejestrowanej uznaje się, że podatnik, poczynając od dnia złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, a jeżeli wniosek nie został złożony, to poczynając od dnia następującego po dniu, w którym nastąpił bezskuteczny upływ terminu 7-dniowego, uzyskuje przychody, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, tj. z działalności gospodarczej.
W świetle powyższego możemy zatem wskazać, że przychody z działalności nierejestrowanej są zaliczane do osobnego źródła przychodów, jakimi są tzw. inne źródła przychodów.
W przypadku innych źródeł przychodów działają ogólne zasady opodatkowania, które wskazują, że obowiązuje podatek wynikający ze skali podatkowej pochodzącej z art. 27 ust. 1 ustawy PIT.
Działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu od dochodu, którym jest różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami uzyskania przychodów. Warto podkreślić, że w zakresie kosztów nie mamy do czynienia z ich ryczałtowym czy też procentowym określeniem. Koszty są uwzględniane w wysokości faktycznie poniesionej, co oznacza, że podatnik powinien zadbać o ich prawidłowe udokumentowanie. Z dokumentów tych musi wynikać, że poniesiony wydatek ma związek z prowadzoną działalnością nierejestrowaną i został poniesiony w tym celu.
Kolejna istotna informacja, jeżeli chodzi o rozliczenie, to fakt, że dochody z działalności nierejestrowanej łączą się z dochodami z innych źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych. W rezultacie, jeżeli osoba oprócz działalności nierejestrowanej uzyskuje dodatkowo dochody np. z umowy o pracę, to podatek jest obliczany od łącznej sumy dochodów.
Przechodząc zaś do kwestii technicznych, możemy wskazać, że rozliczenia podatku od działalności nierejestrowanej dokonuje się w zeznaniu PIT-36 składanym do 30 kwietnia roku następującego po rozliczanym roku podatkowym. W przypadku przychodów z innych źródeł nie ma potrzeby wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek, co oznacza, że całość podatku jest rozliczana w zeznaniu rocznym.
Działalność nierejestrowana a kwota wolna od podatku
Wskazaliśmy, że działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. W związku z tym warto też zaznaczyć, że osoba wykonująca tego rodzaju działalność nie ma swobody w wyborze formy opodatkowania. O ile podatnik prowadzący działalność gospodarczą może wybrać inną formę opodatkowania niż skala podatkowa, jak podatek liniowy czy karta podatkowa, o tyle podmiot wykonujący działalność nierejestrowaną nie ma takiej możliwości.
Obowiązek rozliczenia działalności nierejestrowanej na skali podatkowej oznacza, że w tym przypadku zastosowanie znajdzie kwota wolna od podatku.
Przypomnijmy, że w przypadku skali podatkowej obowiązuje kwota zmniejszająca podatek, która jednocześnie wyznacza kwotę wolną od podatku. Kwota zmniejszająca podatek w 2023 roku wynosi 3 600 zł.
Trzeba zaznaczyć, że powyższe wyliczenia znajdują zastosowanie również do podatników prowadzących działalność nierejestrowaną.
Przykład 1.
Osoba fizyczna w roku podatkowym osiągnęła dochody z działalności nierejestrowanej w kwocie 7500 zł. Było to jej jedyne źródło przychodów. W konsekwencji jest to dochód mieszczący się w kwocie wolnej od podatku, która wynosi 30 000 zł. Podatnik nie zapłaci podatku, jednakże musi pamiętać o konieczności złożenia rocznego zeznania podatkowego.
Przy czym musimy podkreślić, że kwota wolna przysługuje wyłącznie w odniesieniu do jednego źródła przychodów.
Przykład 2.
Osoba fizyczna uzyskuje dochód z tytułu umowy o pracę. W jej ramach pracodawca pomniejsza zaliczkę na podatek o kwotę wolną. Dodatkowo osoba ta uzyskała z działalności nierejestrowanej dochód w wysokości 5000 zł. W tym wypadku dochód z działalności nierejestrowanej będzie opodatkowany, ponieważ kwota wolna od podatku była wykorzystywana w ramach źródła przychodu, jakim jest stosunek pracy.
W świetle powyższych wyjaśnień wskazać zatem należy, że działalność nierejestrowana może skorzystać z ustawowej kwoty wolnej od podatku. Warunkiem jest jednak, aby podatnik uzyskiwał dochody tylko z tego źródła, bowiem kwota wolna ma charakter jednorazowy.
