Jak wyglądają zwolnienia od pracy żołnierza w związku ze służbą wojskową?

Aktualnie obowiązujące przepisy w zakresie obronności państwa regulują kwestie dotyczące zwolnienia od pracy żołnierza w związku ze służbą wojskową. W zależności od rodzaju obowiązku pełnienia służby wojskowej pracownikowi przysługuje urlop bezpłatny lub zwolnienie od pracy. Jakich zwolnień udzielamy pracownikowi w związku ze służbą wojskową — informacje na ten temat zawarliśmy w artykule.

Zwolnienia od pracy udzielane pracownikowi w związku ze służbą wojskową — podstawa prawna

Zgodnie z art. 301 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku — Kodeks pracy (kp) szczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób powołanych do czynnej służby wojskowej i zwolnionych z tej służby normują przepisy Ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny.

Oznacza to więc, że uprawnienia pracownika powołanego do wojska w zakresie zwolnień od pracy zostały uregulowane w Ustawie z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny, zwanej dalej „ustawą”.

Urlop bezpłatny dla pracownika powołanego do pełnienia terytorialnej służby wojskowej oraz dla żołnierza rezerwy

Jedną z opcji przewidzianych w ustawie jest możliwość udzielenia urlopu bezpłatnego pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

Stosownie do brzmienia art. 305 ust. 1 ustawy pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie — z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy — urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby.

Przykład 1.

Pracownik otrzymał wezwanie do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa. W związku z tym pracodawca udzielił mu urlopu bezpłatnego na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji. W okresie urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje jednak wszystkie uprawnienia pracownicze z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. 

W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia (art. 305 ust. 3 ustawy). 

Urlop bezpłatny przysługujący pracownikowi na czas pełnienia dobrowolnej służby wojskowej

W myśl art. 304 ust. 1 ustawy osobie pozostającej w stosunku pracy i odbywającej szkolenie w ramach dobrowolnej służby wojskowej (art. 143 ust. 2 ustawy) udziela się urlopu bezpłatnego na czas trwania szkolenia.

Jak wynika z art. 143 ust. 1 ustawy, dobrowolna zasadnicza służba wojskowa jest pełniona przez okres do 12 miesięcy.

W czasie pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej realizuje się:

• szkolenie podstawowe w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej,
• szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo w trakcie kształcenia kandydata do zawodowej służby wojskowej następującego po jego powołaniu do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej – w wymiarze do 11 miesięcy.

Od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego do dnia jego zakończenia oraz w okresie trwania szkolenia specjalistycznego, a także przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia — pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy z osobą odbywającą to szkolenie. 

Powyższego przepisu nie stosuje się do: 

• umów o pracę zawartych na okres próbny albo na czas określony nie dłuższy niż 24 miesiące, 
• w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
• w sytuacjach określonych w art. 52 kp i art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Ponadto wskazane przepisy nie mają zastosowania, jeżeli pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tych przypadkach rozwiązanie stosunku pracy następuje na zasadach ogólnych. 

Urlopy bezpłatne udzielone w związku ze służbą wojskową a pracowniczy staż pracy

Zgodnie z art. 313 ust. 1 ustawy pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej i zasadniczej służby wojskowej, podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy. 

Ponadto pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do stażu pracowniczego wymaganego do nabywania lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.

Wskazane powyżej 30-dniowe terminy uważa się za zachowane, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy. 

Jeżeli pracownik podjął pracę po upływie 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej (z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej), czas odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę. 

Zwolnienia od pracy dla pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej oraz dla rezerwisty

W myśl postanowień art. 311 ust. 1 ustawy — na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, oraz pełniącego służbę w rezerwie pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na 2 dni. 

Powyższego przepisu nie stosuje się jednak w przypadku powołania w trybie natychmiastowego stawiennictwa. 

Przykład 2.

Pracownik pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni. W związku z tym pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby na 1 dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Pracodawca wypłacił jednak pracownikowi z własnych środków wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy.

Postępowanie pracodawcy opisane w przykładzie wynika z przepisu ustawy, który stanowi, że w przypadkach określonych w art. 311 ust. 1 i 3 ustawy pracodawca może — na własny koszt — wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy.

Jak wyglądają zwolnienia od pracy żołnierza w związku ze służbą wojskową? Podsumowanie

Pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie urlopu bezpłatnego na jego wniosek, przy czym wskazaną zasadę stosuje się również w odniesieniu do żołnierza rezerwy. Urlop bezpłatny przysługuje także osobie pozostającej w stosunku pracy i odbywającej szkolenie w ramach dobrowolnej służby wojskowej. Ponadto na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej (z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej) oraz pełniącego służbę w rezerwie pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na 2 dni.