Kolizje drogowe stanowią codzienne ryzyko związane z użytkowaniem pojazdów. W przypadku przedsiębiorstw, które powierzają swoim pracownikom samochody służbowe, pojawia się pytanie o konsekwencje takich zdarzeń – nie tylko z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnej, ale również wpływu na historię ubezpieczeniową. W obrocie prawnym i praktyce ubezpieczeniowej kluczowym zagadnieniem jest to, czy w przypadku spowodowania kolizji przez pracownika zniżki na ubezpieczenie tracone są przez niego osobiście, czy też przez właściciela pojazdu, którym najczęściej jest przedsiębiorca. Sprawdź poniższy artykuł i dowiedz się, jakie konsekwencje ma kolizja samochodem firmowym spowodowana przez pracownika.
Zniżki ubezpieczeniowe
Taryfy oraz wysokość składek ubezpieczeniowych (a zatem i zniżek) za ubezpieczenia obowiązkowe ustala zakład ubezpieczeń.
Zakłady ubezpieczeń udostępniają na swoich stronach internetowych ogólny zarys polityki w zakresie wykorzystywania zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia przy wyliczaniu wysokości składek za ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Zniżki w ubezpieczeniu komunikacyjnym OC stanowią narzędzie oceny ryzyka ubezpieczeniowego, stosowane przez towarzystwa ubezpieczeniowe przy kalkulacji składki.
Historia bezszkodowej jazdy przekłada się na obniżenie kosztów ochrony ubezpieczeniowej i może osiągnąć nawet kilkadziesiąt procent.
Nie jest natomiast wykluczone, że zakład ubezpieczeń weźmie pod uwagę dostępne mu informacje dotyczące kierującego pojazdem – jeśli takie wejdą w jego posiadanie, np. poprzez analizę bazy CEPiK.
Pracownik jako kierowca pojazdu firmowego a kolizja samochodem firmowym
Pracownik kierujący samochodem firmowym działa w ramach stosunku pracy lub innego stosunku prawnego (np. umowy zlecenia czy umowy o świadczenie usług), który upoważnia go do korzystania z pojazdu będącego własnością pracodawcy.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez pracownika przy wykonywaniu obowiązków służbowych odpowiada pracodawca. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.
Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.
Przy uwzględnieniu okoliczności wymienionych wyżej wysokość odszkodowania może być także obniżona przez sąd pracy. Dotyczy to również przypadku, gdy naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej.
Należy jednak zwrócić uwagę na dodatkową regulację kp dotyczącą mienia powierzonego. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się samochód służbowy, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
Od odpowiedzialności pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Dodatkowo należy odnotować stanowisko orzecznictwa w tym zakresie, zgodnie z którym: „Przepis art. 43 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych stanowi unormowanie szczególne w stosunku do przepisu art. 120 § 1 Kodeksu pracy. Za przyjęciem takiego poglądu przemawia to, iż cytowane regulacje normują prawnie różne sfery stosunków społecznych. Przekonuje o tym również charakter i cel wprowadzenia regulacji objętej przepisem art. 43 ustawy. Niewątpliwie ów przepis jest normą o charakterze prewencyjno-represyjnym zmierzającym do wyeliminowania tych wszystkich społecznie niepożądanych i negatywnych zachowań kierowców, które wpływają na ograniczenie poczucie bezpieczeństwa ogółu społeczeństwa. To zaś czyniłoby całkowicie nieuzasadnionym wyłączenie spod zakresu zastosowania owej regulacji pewnej grupy kierowców wyrządzających szkodę osobom trzecim przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. […]” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 14 listopada 2008 roku, I ACa 849/08).
Ubezpieczenie OC a szkoda spowodowana przez kierującego – pracownika
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) ma charakter obowiązkowy i chroni przed skutkami finansowymi szkód wyrządzonych osobom trzecim.
Posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu. Samochód firmowy obowiązkowo zobowiązany jest ubezpieczyć pracodawca.
Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków.
Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność – w tym również pracodawcy za pracownika.
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i co do zasady, na zasadzie wzajemności, również zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego.
Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:
- wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego,
- bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego,
- zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.
Zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:
- wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
- wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;
- nie miał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;
- zbiegł z miejsca zdarzenia.
Przykład 1.
Poważna kolizja samochodem firmowym została spowodowana przez pracownika firmy transportowej, który prowadząc służbowy samochód ciężarowy wjechał w zaparkowane pojazdy osobowe. W chwili zdarzenia znajdował się pod wpływem alkoholu, co zostało potwierdzone przez policję alkomatem i wpisane do protokołu.
Zakład ubezpieczeń wypłacił poszkodowanym odszkodowanie z polisy OC pracodawcy. Następnie zakład wystąpił do kierującego z regresem o zwrot całej wypłaconej kwoty.
Podsumowując – kiedy kolizja samochodem firmowym spowodowana jest przez pracownika zniżki na ubezpieczenie tracone są co do zasady przez właściciela pojazdu, nie można jednak wykluczyć wpływu kolizji na ocenę ryzyka związaną z kierującym. W kontekście kolizji spowodowanych przez pracownika istotne są jednak także zasady odpowiedzialności pracownika i to, kiedy można zastosować poszczególne ograniczenia. W szczególności warto mieć na uwadze fakt, że nie zawsze znajdzie zastosowanie ograniczenie odpowiedzialności pracownika do 3-krotności wynagrodzenia.
