Nowelizacja przepisów (Ustawa z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia), która weszła w życie 1 czerwca 2025 roku, gruntownie przebudowała polski system zatrudnienia. Wprowadzone zmiany redefiniują kluczowe zadania Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) w obszarze aktywizacji zawodowej i wspierania lokalnego rynku pracy. Jakie obowiązki i formy pomocy dla bezrobotnych oraz pracodawców będą teraz realizowane w powiecie?
Kluczowe zadania Powiatowego Urzędu Pracy na rzecz obywateli
Na terenie powiatu zadania samorządu powiatu z zakresu rynku pracy i zatrudnienia wykonuje PUP.
- pozyskiwanie i realizowanie ofert pracy;
- rejestrowanie bezrobotnych i poszukujących pracy;
- organizowanie i finansowanie form pomocy oraz kontrola prawidłowości realizowanych form pomocy;
- udzielanie informacji o zakresie form pomocy i możliwości ich zastosowania;
- inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub złagodzenie problemów związanych z planowanymi zwolnieniami grup pracowników z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
- wydawanie decyzji administracyjnych związanych z rejestracją w PUP.
Współpraca PUP z innymi podmiotami w zakresie aktywności zawodowej
Katalog zadań powiatu w zakresie aktywności zawodowej obejmuje także współpracę z różnymi podmiotami, w tym:
- z gminami w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, informacji dotyczących form pomocy określonych w ustawie oraz realizacji wobec długotrwale bezrobotnego działań wynikających z porozumienia o współpracy i w zakresie zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym;
- z podmiotami, którym minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przyznał akredytację i status ośrodka wsparcia ekonomii społecznej;
- z Wojewódzkim Urzędem Pracy;
- ze szkołami ponadpodstawowymi, uczelniami i podmiotami ekonomii społecznej w zakresie realizacji poradnictwa zawodowego, w tym promowania uczenia się przez całe życie oraz działań informacyjnych dotyczących wsparcia skierowanego do osób do 30. roku życia.
Wydawanie decyzji w imieniu starosty przez pracowników PUP
Starosta może w formie pisemnej upoważnić dyrektora PUP lub na jego wniosek innych pracowników tego urzędu, do załatwiania w imieniu starosty spraw, w tym do wydawania decyzji.
- przyznania statusu bezrobotnego;
- odmowy przyznania statusu bezrobotnego;
- utraty statusu bezrobotnego;
- odmowy przyznania statusu poszukującego pracy;
- utraty statusu poszukującego pracy;
- przyznania, odmowy przyznania, wstrzymania lub wznowienia wypłaty oraz utraty lub pozbawienia prawa do zasiłku, stypendium i innych finansowanych z Funduszu Pracy świadczeń niewynikających z zawartych umów;
- obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku, stypendium oraz innych nienależnie pobranych świadczeń finansowanych z Funduszu Pracy;
- odroczenia terminu spłaty, rozłożenia na raty lub umorzenia części albo całości nienależnie pobranego świadczenia udzielonego z Funduszu Pracy, albo należności z tytułu zwrotu środków przyznanych na finansowanie form pomocy, albo odmowy odroczenia terminu spłaty, rozłożenia na raty lub umorzenia.
Formy pomocy z PUP
Formy pomocy realizowane przez PUP to w szczególności:
- pośrednictwo pracy,
- poradnictwo zawodowe,
- szkolenia,
- staże,
- prace interwencyjne,
- roboty publiczne.
Zatrudnienie subsydiowane
Prace interwencyjne i roboty publiczne to zatrudnienie subsydiowane, które nie może być organizowane w WUP, PUP oraz biurach poselskich, senatorskich i poselsko-senatorskich.
Prace interwencyjne
Zatrudnienie do prac interwencyjnych obejmuje okres od 3 do 12 miesięcy. Jest to różnica w porównaniu do poprzednich rozwiązań dotyczących prac interwencyjnych, gdzie nie było dolnego limitu okresu realizacji tej formy pomocy.
Za ten czas starosta zwraca pracodawcy, który zatrudni bezrobotnego do prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca.
Poprzednio refundacja nie mogła przekroczyć jednak kwoty zasiłku dla bezrobotnych.
Przykład 1.
Firma dotychczas korzystała z pracowników zatrudnionych do prac interwencyjnych na okres 1 miesiąca. Czy w wakacje 2025 roku nadal będzie mogła ich zatrudniać w takim wymiarze?
Od 1 czerwca 2025 roku minimalny okres prac interwencyjnych to 3 miesiące, zatem jeśli firma będzie skłonna zatrudnić ich na taki okres, to nadal może z tej formy, jaką są prace interwencyjne, korzystać.
Roboty publiczne
W przypadku robót publicznych starosta zwraca ich organizatorowi część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz 50% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za okres 6 miesięcy.
W tym wypadku w porównaniu do poprzednich regulacji nie zmieniło się nic.
Pośrednictwo pracy poprzednio i obecnie
Na mocny poprzednio obowiązujących przepisów pośrednictwo pracy polegało w szczególności na:
- udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych;
- pozyskiwaniu ofert pracy;
- upowszechnianiu ofert pracy, w tym przez przekazywanie ofert pracy do internetowej bazy ofert pracy udostępnianej przez ministra właściwego do spraw pracy;
- udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w związku ze zgłoszoną ofertą pracy;
- informowaniu bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy;
- inicjowaniu i organizowaniu kontaktów bezrobotnych i poszukujących pracy z pracodawcami;
- współdziałaniu powiatowych urzędów pracy w zakresie wymiany informacji o możliwościach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich działania;
- informowaniu bezrobotnych o przysługujących im prawach i obowiązkach.
- pozyskiwanie i upowszechnianie ofert pracy;
- udzielanie pracodawcom informacji o kandydatach do pracy;
- udzielanie bezrobotnym, poszukującym pracy lub osobom niezarejestrowanym, w tym osobom biernym zawodowo, informacji o ofertach pracy upowszechnianych w bazie ofert pracy oraz w innych ogólnodostępnych bazach;
- inicjowanie i organizowanie kontaktów bezrobotnych, poszukujących pracy lub osób niezarejestrowanych, w tym osób biernych zawodowo, i pracodawców, w tym w formie giełd pracy lub targów pracy;
- nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z bezrobotnymi, poszukującymi pracy lub osobami niezarejestrowanymi, w tym osobami biernymi zawodowo oraz pracodawcami.
Poradnictwo zawodowe poprzednio i obecnie
W myśl nowych regulacji poradnictwo zawodowe obejmować ma udzielanie pomocy bezrobotnym, poszukującym pracy i osobom niezarejestrowanym, w tym osobom biernym zawodowo, w wyborze lub zmianie zawodu, miejsca pracy, kierunku kształcenia lub szkolenia, w planowaniu rozwoju zawodowego, a także przedsiębiorcom w planowaniu działań, których celem jest adaptacja do wymogów rynku pracy, w tym podnoszenie kompetencji zawodowych w szczególności przez:
- udzielanie informacji o rynku pracy, zawodach, kwalifikacjach, możliwościach kształcenia i szkolenia;
- udzielanie porad zawodowych w zakresie możliwości rozwoju zawodowego, w tym pomocy w określeniu kompetencji, umiejętności, zainteresowań, uzdolnień i doświadczenia zawodowego oraz w zakresie umiejętności niezbędnych przy aktywnym poszukiwaniu pracy i samozatrudnieniu, w szczególności z wykorzystaniem metod i programów, w tym standaryzowanych narzędzi diagnostycznych;
- organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu umiejętności poszukiwania pracy;
- udzielanie pomocy przedsiębiorcom w doborze kandydatów do pracy spośród bezrobotnych i poszukujących pracy oraz we wspieraniu rozwoju zawodowego przedsiębiorcy i jego pracowników przez udzielanie porad zawodowych.
Poprzednio poradnictwo zawodowe obejmowało w przypadku bezrobotnych i poszukujących pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu lub miejsca pracy oraz w planowaniu rozwoju kariery zawodowej, a także na przygotowywaniu do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu pracy, w szczególności na:
- udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy, możliwościach szkolenia i kształcenia, umiejętnościach niezbędnych przy aktywnym poszukiwaniu pracy i samozatrudnieniu;
- udzielaniu porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę pracy, w tym badaniu kompetencji, zainteresowań i uzdolnień zawodowych;
- kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia;
- inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i poszukujących pracy;
Na mocy poprzednio obowiązujących przepisów poradnictwo udzielane pracodawcom było tożsame z tym, co obejmuje teraz.
Szkolenia
Nowe regulacje wprowadzają także zasady finansowania szkoleń. Zgodnie z nimi starosta, na wniosek bezrobotnego lub poszukującego pracy, może sfinansować wybrane przez niego szkolenie, jeżeli bezrobotny lub poszukujący pracy uzasadni celowość tego szkolenia, a koszt należny instytucji szkoleniowej w części finansowanej przez starostę nie przekroczy 300% przeciętnego wynagrodzenia.
Staż
Aktualnie starosta może skierować bezrobotnego do odbycia stażu u pracodawcy, przedsiębiorcy niezatrudniającego pracowników, podmiotu ekonomii społecznej lub jednostki tworzącej podmiot ekonomii społecznej, rolniczej spółdzielni produkcyjnej, pełnoletniej osoby fizycznej, nieposiadającej statusu bezrobotnego, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym lub prowadząca dział specjalny produkcji rolnej.
Staż może być realizowany w formie zdalnej.
Organizator stażu musi złożyć do starosty wniosek o zawarcie umowy o jego zorganizowanie. Umowa zawierana jest przez starostę z organizatorem stażu i bezrobotnym, według przygotowanego przez organizatora stażu programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu stażu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, wykształcenie oraz dotychczasowa wiedza i umiejętności bezrobotnego.
Podsumowanie - zadania Powiatowego Urzędu Pracy po zmianach
Podsumowując, pewne rozwiązania z Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zostały przeniesione do przepisów ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Wprowadzono też pewne zmiany. Starosta i wykonujący w jego imieniu zadania powiatu z zakresu zatrudnienia muszą teraz wdrożyć te rozwiązania w życie.
