Wakacje składkowe a zasiłek dla bezrobotnych – zasady i przykłady

Wakacje składkowe są rozwiązaniem, które – poprzez zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne – ma wspierać rozwijanie własnego biznesu przez małych przedsiębiorców. Zwolnienie to nie powoduje jednak utraty statusu osoby ubezpieczonej, dzięki czemu nie wpływa negatywnie na uprawnienia, które zależą od długości okresów ubezpieczenia, w tym na prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Poznaj zależność wakacje składkowe a zasiłek dla bezrobotnych.

Na czym polegają wakacje składkowe?

Wakacje składkowe to zwolnienie z opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne obejmujące jeden, wybrany przez przedsiębiorcę miesiąc w roku kalendarzowym. Zwolnienie to dotyczy wyłącznie składek na własne ubezpieczenie przedsiębiorcy, a nie składek osób ubezpieczonych przez przedsiębiorcę (pracowników, zleceniobiorców itd.).

W myśl art. 17a ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych na wniosek przedsiębiorcy zwalnia się go z opłacenia należnych składek na jego własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe za wskazany we wniosku miesiąc kalendarzowy, jeżeli:

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż 10 ubezpieczonych;

• w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro;

• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Omawiane zwolnienie z opłacania składek dotyczy też ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczony przedsiębiorca dobrowolnie podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu złożenia wniosku o udzielenie zwolnienia oraz w miesiącu go poprzedzającym (art. 17a ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Przykład 1.

25 sierpnia 2025 roku osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 2022 roku i podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, złożyła wniosek ZUS RWS o przyznanie jej wakacji składkowych za wrzesień 2025 roku. Wspomniany przedsiębiorca miał w lipcu 2025 roku zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego 6 pracowników (czyli mniej niż 10). Z pozarolniczej działalności gospodarczej w 2023 roku osiągnął przychód o równowartości 1,5 mln euro, a w 2024 roku – 1,8 euro (czyli w żadnym z tych dwóch lat przychód nie przekraczał równowartości 2 mln euro). Przedsiębiorca ten nie jest i nie był w przeszłości zatrudniony w ramach stosunku pracy (tym samym spełniony był wymóg niewykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy w okresie od 1 stycznia 2024 roku do dnia złożenia wniosku o wakacje składkowe). W związku ze spełnieniem wszystkich wymogów ustawowych oraz prawidłowym wypełnieniem wniosku ZUS przyznał przedsiębiorcy wakacje składkowe za wrzesień 2025 roku.

Finansowanie składek w okresie zwolnienia z ich opłacania

Zgodnie z art. 16 ust. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe za miesiąc kalendarzowy objęty wakacjami składkowymi są finansowane w ramach dotacji z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Oznacza to, że osoby korzystające z wakacji składkowych nadal pozostają uczestnikami systemu ubezpieczeń społecznych. Ma to istotne znaczenie w kontekście potencjalnych konsekwencji wynikających z nawet czasowego braku uczestnictwa we wspomnianym systemie, w szczególności dla gromadzenia odpowiedniego stażu i kapitału na rzecz świadczenia emerytalnego czy też „wypadnięciem” z ubezpieczenia chorobowego – w tym ostatnim przypadku ponowne prawo do zasiłku chorobowego odzyskuje się dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia (patrz uzasadnienie do projektu Ustawy z dnia 9 maja 2024 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw).

Zasiłek dla bezrobotnych

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje bezrobotnemu, czyli osobie niezatrudnionej i niewykonującej innej pracy zarobkowej, nieuczącej się w szkole (z pewnymi wyjątkami dotyczącymi m.in. nauki w szkołach dla dorosłych, kształcenia się na studiach niestacjonarnych czy też w szkołach artystycznych), niemającej stałego źródła dochodu, zdolnej i gotowej do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy – jeżeli spełnia ponadto pozostałe warunki szczegółowo określone w Ustawie z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia – dalej „ustawa o rynku pracy” – które ogólnie rzecz biorąc, sprowadzić można do pozostawania w sytuacji życiowej, w której nikłe są możliwości uzyskiwania środków utrzymania (art. 2 ust. 1, art. 218 ust. 1 ustawy o rynku pracy).

Okres pobierania zasiłku wynosi:

• 180 dni albo

• 365 dni – dla bezrobotnych zaliczonych w ustawie o rynku pracy do pewnych kategorii, takich jak m.in. osoby: z niepełnosprawnością, będące członkami rodzin wielodzietnych posiadających Kartę Dużej Rodziny, będące w wieku powyżej 50. roku życia, mające na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka z niepełnosprawnością – do 24. roku życia (art. 225 ust. 1 ustawy o rynku pracy).

Wysokość zasiłku dla bezrobotnych wynosi:

• 1662,00 zł w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku;

• 1305,20 zł w okresie kolejnych dni posiadania prawa do zasiłku.

Bezrobotnemu, którego łączne okresy, od których zależy prawo do zasiłku, wynoszą co najmniej 20 lat, przysługuje zasiłek w wysokości 120% odpowiedniej kwoty zasiłku wskazanej wyżej. Zasiłek podlega corocznej waloryzacji z 1 czerwca o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku. Nie dokonuje się waloryzacji zasiłków w przypadku, gdy średnioroczny poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem nie zmienił się lub uległ zmniejszeniu (art. 224 ust. 1 i 2, art. 228 ust. 1 ustawy o rynku pracy).

Wakacje składkowe a zasiłek dla bezrobotnych – okresy, od których zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli bezrobotny w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:

• był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy;

• wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;

• świadczył usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, za które powinny być opłacone składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca;

• opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;

– lub prowadził inną aktywność zarobkową szczegółowo określoną w ustawie o rynku pracy (art. 218 ust. 1 ustawy o rynku pracy).

Do wspomnianych wyżej 365 dni zalicza się również inne okresy, m.in.:

• zawodowej służby wojskowej, zasadniczej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby, odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy, służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub służby zastępczej oraz służby w charakterze personelu obrony cywilnej;

• urlopu wychowawczego;

• pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy;

• za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę;

• pobierania renty rodzinnej, w przypadku gdy nastąpił zbieg prawa do tej renty z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy i wybrano pobieranie renty rodzinnej (art. 218 ust. 2 ustawy o rynku pracy).

W art. 218 ust. 2 pkt 13 ustawy o rynku pracy, do okresów zaliczanych do omawianych 365 dni włączono również okresy finansowania składek za ubezpieczonego ze środków, o których mowa w art. 16 ust. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli okresy wakacji składkowych – jeżeli podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (i Fundusz Pracy) stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład 2.

Przedsiębiorca korzystał z wakacji składkowych w lipcu 2025 roku. Przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągnięty przez przedsiębiorcę za ten miesiąc wyniósł 11 000 zł. W myśl przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9) kwota przychodu stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W 2025 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 4666 zł. W związku z tym, że osiągnięty przychód nie był niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia, lipiec 2025 roku (miesiąc korzystania z wakacji składkowych) podlega zaliczeniu do okresów, od których zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

Jak wynika z powyższego, okresy korzystania przez bezrobotnego w przeszłości z wakacji składkowych uwzględnia się w okresie, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku dla bezrobotnych, gdyż – pomimo zwolnienia z opłacania składek – w okresie wspomnianych „wakacji” składki te finansowane są z budżetu państwa. Istotne jest jedynie to, aby podstawę wymiaru składek w okresie wakacji składkowych stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.