W ostatnim czasie udało się zakończyć pracę nad ustawą modernizującą system zatrudnienia w Polsce. Od 1 czerwca w życie weszła Ustawa z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która wprowadza wiele zmian w tej sferze. Jak po zmianach kształtują się zadania PUP w zakresie aktywności zawodowej, wspierania zatrudnienia oraz rynku pracy realizowane w powiecie?
Działania na rzecz obywateli realizowane przez PUP
Na terenie powiatu zadania samorządu powiatu z zakresu rynku pracy i zatrudnienia wykonuje PUP.
Działania te dotyczące bezpośrednio obywateli to m.in.:
pozyskiwanie i realizowanie ofert pracy;
rejestrowanie bezrobotnych i poszukujących pracy;
organizowanie i finansowanie form pomocy oraz kontrola prawidłowości realizowanych form pomocy;
udzielanie informacji o zakresie form pomocy i możliwości ich zastosowania;
inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub złagodzenie problemów związanych z planowanymi zwolnieniami grup pracowników z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
wydawanie decyzji administracyjnych związanych z rejestracją w PUP.
Współpraca PUP z innymi podmiotami w zakresie aktywności zawodowej
Katalog zadań powiatu w zakresie aktywności zawodowej obejmuje także współpracę z różnymi podmiotami, w tym:
z gminami w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, informacji dotyczących form pomocy określonych w ustawie oraz realizacji wobec długotrwale bezrobotnego działań wynikających z porozumienia o współpracy i w zakresie zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym;
z podmiotami, którym minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przyznał akredytację i status ośrodka wsparcia ekonomii społecznej;
z Wojewódzkim Urzędem Pracy;
ze szkołami ponadpodstawowymi, uczelniami i podmiotami ekonomii społecznej w zakresie realizacji poradnictwa zawodowego, w tym promowania uczenia się przez całe życie oraz działań informacyjnych dotyczących wsparcia skierowanego do osób do 30. roku życia.
Wydawanie decyzji w imieniu starosty przez pracowników PUP
Starosta może w formie pisemnej upoważnić dyrektora PUP lub na jego wniosek innych pracowników tego urzędu, do załatwiania w imieniu starosty spraw, w tym do wydawania decyzji.
W tej sytuacji wydawane decyzje dotyczą:
przyznania statusu bezrobotnego;
odmowy przyznania statusu bezrobotnego;
utraty statusu bezrobotnego;
odmowy przyznania statusu poszukującego pracy;
utraty statusu poszukującego pracy;
przyznania, odmowy przyznania, wstrzymania lub wznowienia wypłaty oraz utraty lub pozbawienia prawa do zasiłku, stypendium i innych finansowanych z Funduszu Pracy świadczeń niewynikających z zawartych umów;
obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku, stypendium oraz innych nienależnie pobranych świadczeń finansowanych z Funduszu Pracy;
odroczenia terminu spłaty, rozłożenia na raty lub umorzenia części albo całości nienależnie pobranego świadczenia udzielonego z Funduszu Pracy, albo należności z tytułu zwrotu środków przyznanych na finansowanie form pomocy, albo odmowy odroczenia terminu spłaty, rozłożenia na raty lub umorzenia.
Formy pomocy z PUP
Formy pomocy realizowane przez PUP to w szczególności:
pośrednictwo pracy,
poradnictwo zawodowe,
szkolenia,
staże,
prace interwencyjne,
roboty publiczne.
Zatrudnienie subsydiowane
Prace interwencyjne i roboty publiczne to zatrudnienie subsydiowane, które nie może być organizowane w WUP, PUP oraz biurach poselskich, senatorskich i poselsko-senatorskich.
Prace interwencyjne
Zatrudnienie do prac interwencyjnych obejmuje okres od 3 do 12 miesięcy. Jest to różnica w porównaniu do poprzednich rozwiązań dotyczących prac interwencyjnych, gdzie nie było dolnego limitu okresu realizacji tej formy pomocy.
Za ten czas starosta zwraca pracodawcy, który zatrudni bezrobotnego do prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca.
Poprzednio refundacja nie mogła przekroczyć jednak kwoty zasiłku dla bezrobotnych.
Przykład 1.
Firma dotychczas korzystała z pracowników zatrudnionych do prac interwencyjnych na okres 1 miesiąca. Czy w wakacje 2025 roku nadal będzie mogła ich zatrudniać w takim wymiarze?
Od 1 czerwca 2025 roku minimalny okres prac interwencyjnych to 3 miesiące, zatem jeśli firma będzie skłonna zatrudnić ich na taki okres, to nadal może z tej formy, jaką są prace interwencyjne, korzystać.
Roboty publiczne
W przypadku robót publicznych starosta zwraca ich organizatorowi część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz 50% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za okres 6 miesięcy.
W tym wypadku w porównaniu do poprzednich regulacji nie zmieniło się nic.
Pośrednictwo pracy poprzednio i obecnie
Na mocny poprzednio obowiązujących przepisów pośrednictwo pracy polegało w szczególności na:
udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych;
pozyskiwaniu ofert pracy;
upowszechnianiu ofert pracy, w tym przez przekazywanie ofert pracy do internetowej bazy ofert pracy udostępnianej przez ministra właściwego do spraw pracy;
udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w związku ze zgłoszoną ofertą pracy;
informowaniu bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy;
inicjowaniu i organizowaniu kontaktów bezrobotnych i poszukujących pracy z pracodawcami;
współdziałaniu powiatowych urzędów pracy w zakresie wymiany informacji o możliwościach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich działania;
informowaniu bezrobotnych o przysługujących im prawach i obowiązkach.
W związku z wejściem w życie nowej ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia, pośrednictwo pracy realizowane przez PUP ma koncentrować się na udzielaniu pomocy bezrobotnym, poszukującym pracy i osobom niezarejestrowanym, w tym osobom biernym zawodowo, w uzyskaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz pracodawcom pomocy w pozyskaniu kandydatów do pracy, w szczególności przez:
pozyskiwanie i upowszechnianie ofert pracy;
udzielanie pracodawcom informacji o kandydatach do pracy;
udzielanie bezrobotnym, poszukującym pracy lub osobom niezarejestrowanym, w tym osobom biernym zawodowo, informacji o ofertach pracy upowszechnianych w bazie ofert pracy oraz w innych ogólnodostępnych bazach;
inicjowanie i organizowanie kontaktów bezrobotnych, poszukujących pracy lub osób niezarejestrowanych, w tym osób biernych zawodowo, i pracodawców, w tym w formie giełd pracy lub targów pracy;
nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z bezrobotnymi, poszukującymi pracy lub osobami niezarejestrowanymi, w tym osobami biernymi zawodowo oraz pracodawcami.
Poradnictwo zawodowe poprzednio i obecnie
W myśl nowych regulacji poradnictwo zawodowe obejmować ma udzielanie pomocy bezrobotnym, poszukującym pracy i osobom niezarejestrowanym, w tym osobom biernym zawodowo, w wyborze lub zmianie zawodu, miejsca pracy, kierunku kształcenia lub szkolenia, w planowaniu rozwoju zawodowego, a także przedsiębiorcom w planowaniu działań, których celem jest adaptacja do wymogów rynku pracy, w tym podnoszenie kompetencji zawodowych w szczególności przez:
udzielanie informacji o rynku pracy, zawodach, kwalifikacjach, możliwościach kształcenia i szkolenia;
udzielanie porad zawodowych w zakresie możliwości rozwoju zawodowego, w tym pomocy w określeniu kompetencji, umiejętności, zainteresowań, uzdolnień i doświadczenia zawodowego oraz w zakresie umiejętności niezbędnych przy aktywnym poszukiwaniu pracy i samozatrudnieniu, w szczególności z wykorzystaniem metod i programów, w tym standaryzowanych narzędzi diagnostycznych;
organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu umiejętności poszukiwania pracy;
udzielanie pomocy przedsiębiorcom w doborze kandydatów do pracy spośród bezrobotnych i poszukujących pracy oraz we wspieraniu rozwoju zawodowego przedsiębiorcy i jego pracowników przez udzielanie porad zawodowych.
Poprzednio poradnictwo zawodowe obejmowało w przypadku bezrobotnych i poszukujących pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu lub miejsca pracy oraz w planowaniu rozwoju kariery zawodowej, a także na przygotowywaniu do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu pracy, w szczególności na:
udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy, możliwościach szkolenia i kształcenia, umiejętnościach niezbędnych przy aktywnym poszukiwaniu pracy i samozatrudnieniu;
udzielaniu porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę pracy, w tym badaniu kompetencji, zainteresowań i uzdolnień zawodowych;
kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia;
inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i poszukujących pracy;
Na mocy poprzednio obowiązujących przepisów poradnictwo udzielane pracodawcom było tożsame z tym, co obejmuje teraz.
Szkolenia
Nowe regulacje wprowadzają także zasady finansowania szkoleń. Zgodnie z nimi starosta, na wniosek bezrobotnego lub poszukującego pracy, może sfinansować wybrane przez niego szkolenie, jeżeli bezrobotny lub poszukujący pracy uzasadni celowość tego szkolenia, a koszt należny instytucji szkoleniowej w części finansowanej przez starostę nie przekroczy 300% przeciętnego wynagrodzenia.
Staż
Aktualnie starosta może skierować bezrobotnego do odbycia stażu u pracodawcy, przedsiębiorcy niezatrudniającego pracowników, podmiotu ekonomii społecznej lub jednostki tworzącej podmiot ekonomii społecznej, rolniczej spółdzielni produkcyjnej, pełnoletniej osoby fizycznej, nieposiadającej statusu bezrobotnego, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym lub prowadząca dział specjalny produkcji rolnej.
Organizator stażu musi złożyć do starosty wniosek o zawarcie umowy o jego zorganizowanie. Umowa zawierana jest przez starostę z organizatorem stażu i bezrobotnym, według przygotowanego przez organizatora stażu programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu stażu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, wykształcenie oraz dotychczasowa wiedza i umiejętności bezrobotnego.
Zadania PUP w zakresie aktywności zawodowej – podsumowanie
Podsumowując, pewne rozwiązania z Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zostały przeniesione do przepisów ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Wprowadzono też pewne zmiany. Starosta i wykonujący w jego imieniu zadania powiatu z zakresu zatrudnienia muszą teraz wdrożyć te rozwiązania w życie.
