Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość zatrudnienia cudzoziemca bez zezwolenia na pracę, jeżeli jest on obywatelem określonych państw oraz zamierza podjąć pracę na podstawie oświadczenia wpisanego przez powiatowy urząd pracy (PUP) do ewidencji takich oświadczeń. Okres pracy w takich warunkach nie może przekroczyć 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Powstaje w tym miejscu pytanie – jak właściwie ustalić okres 6 miesięcy pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia? Równie istotne jest ponadto prawidłowe obliczenie dwunastomiesięcznego okresu. Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców nie regulują tych spraw, gdzie zatem szukać odpowiedzi? W takim przypadku pomocnymi okazują się wytyczne resortu pracy. W dalszej części niniejszego tekstu szczegółowo wyjaśniamy wątpliwości związane z tymi kwestiami.
Podstawy prawne powierzenia pracy cudzoziemcowi
Zasady powierzania pracy cudzoziemcom w Rzeczypospolitej Polskiej zostały uregulowane w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zwanej dalej ustawą o promocji zatrudnienia.
W powyższym akcie prawnym wskazano przypadki legalnego zatrudnienia cudzoziemca bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, a jedynie na podstawie zarejestrowanego oświadczenia.
Zgodnie z art. 88z ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia PUP właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce stałego pobytu podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi wpisuje oświadczenie dotyczące tego zakresu do ewidencji oświadczeń, jeżeli okres wykonywania pracy oznaczony w złożonym oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz okresy pracy wykonywanej na podstawie oświadczeń wpisanych do ewidencji oświadczeń wynoszą łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających temu cudzoziemcowi wykonywanie pracy.
Oznacza to zatem, że sześciomiesięczny okres nie podlega liczeniu na nowo, jeśli cudzoziemiec jest zatrudniany przez innego pracodawcę.
Państwa, których obywatele mogą wykonywać pracę na podstawie oświadczenia
W art. 90 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia zawarto upoważnienie dla ministra właściwego do spraw pracy do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu państw, których obywatele mogą wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanemu do ewidencji oświadczeń.
Stosownie do par. 2 wskazanego rozporządzenia – państwami, których obywatele mogą wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń, są:
- Republika Armenii,
- Republika Białorusi,
- Republika Gruzji,
- Republika Mołdawii,
- Federacja Rosyjska,
- Ukraina.
Oznacza to więc, że wyłącznie do obywateli wyszczególnionych wyżej państw można zastosować procedurę powierzenia pracy na podstawie oświadczenia.
Jak ustalić okres 6 miesięcy pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia?
Ustawa o promocji zatrudnienia wskazuje sześciomiesięczny okres, w którego ramach cudzoziemiec pochodzący z określonych państw może wykonywać pracę bez zezwolenia, jednocześnie niniejsza ustawa nie zawiera wytycznych co do sposobu liczenia tego czasu.
Zgodnie z wytycznymi ministerialnymi okres wykonywania pracy przez cudzoziemca bez zezwolenia na pracę w związku z oświadczeniem wpisanym do ewidencji lub kilkoma takimi oświadczeniami nie może przekroczyć 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Okres ten można wykorzystać w sposób ciągły, czyli pełne 6 miesięcy jednorazowo albo w kilku krótszych przedziałach czasu. Suma krótszych okresów nie może przekraczać po zsumowaniu 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
W dalszej części wyjaśnień MRPiPS sporządzono metodę ustalenia długości okresu pracy, jaki można wpisać do oświadczenia. Kolejność działań przewidzianych w tym schemacie postępowania jest następująca:
- należy ustalić okres rozliczeniowy kolejnych 12 miesięcy, licząc wstecz od daty końcowej wykonywania pracy wskazanej w oświadczeniu złożonym w PUP w celu jego wpisania do ewidencji;
- następnie trzeba sprawdzić, czy w ustalonym okresie rozliczeniowym i w jakiej części wykorzystano sześciomiesięczny okres dopuszczalnego wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę;
- w przypadku gdy została wykorzystana część sześciomiesięcznego okresu, do ewidencji można wpisać oświadczenie na niewykorzystaną część tego okresu;
- PUP jest uprawniony, za zgodą pracodawcy, do odpowiedniej zmiany w oświadczeniu wpisanym do ewidencji okresu wykonywania pracy;
- jeżeli pracodawca nie wyraża zgody na zmianę okresu wykonywania pracy, PUP odmawia wpisania oświadczenia.
Pozostaje kwestia liczenia okresów pracy w czysto technicznym aspekcie (wobec wspomnianego już wcześniej braku regulacji w ustawie o promocji zatrudnienia). Cytowane pismo MRPiPS również i w tym przypadku zawiera pomocne wytyczne. Zgodnie z tymi informacjami okres 6 miesięcy pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia należy przeliczyć na 180 dni. W tej materii odwołano się do postanowień Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny, konkretnie zaś do art. 114.
Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.
Zastosowanie przywołanego przepisu kodeksu jest zasadne z tego względu, że art. 87 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia nie ustanawia wymogu w postaci ciągłego wykonywania pracy przez cudzoziemca zatrudnionego na podstawie oświadczenia.
Z kolei dwunastomiesięczny okres, w którego ramach mieści się maksymalnie 6 miesięcy pracy cudzoziemca, ma ciągły charakter, co wynika również z zapisów art. 87 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia. W takim przypadku – do obliczenia tego okresu – stosuje się odpowiednio inny przepis Kodeksu cywilnego, a mianowicie art. 112.
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.
Podsumowanie - okres 6 miesięcy pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia
Cudzoziemcy pochodzący z określonych państw mogą podejmować pracę w Polsce na podstawie uproszczonej procedury, czyli oświadczenia zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy. Okres takiej pracy został jednak ustawowo ograniczony do 6 miesięcy przypadających w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców nie zawierają wytycznych w zakresie sposobu ustalania tego okresu. W tej sytuacji należy sięgnąć do wskazówek ujętych w wyjaśnieniach sporządzonych przez resort pracy. W dokumencie tym, omówionym w niniejszym artykule, eksperci ministerialni przedstawili metodę ustalania okresów pracy cudzoziemca uwzględniającą odpowiednie zastosowanie przepisów Kodeksu cywilnego.
