Podział środków z PPK po rozwodzie. Jakie są zasady i terminy?

Wprowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) stworzyło nowe ramy oszczędzania na emeryturę, ale również wygenerowało pytania o status zgromadzonych środków w sytuacjach życiowych takich jak rozwód. Kluczową kwestią staje się wówczas podział środków z PPK, który został uregulowany w Ustawie z dnia 4 października 2018 roku. Przepisy te precyzują zasady postępowania nie tylko w przypadku ustania małżeństwa, ale także przy zmianie ustroju majątkowego.

PPK a majątek małżonków

Osoby zatrudnione, takie jak:

• pracownicy, z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz młodocianych; 
• osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia;
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
• osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
• członkowie rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
• osoby wskazane wcześniej, a przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego

– podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Rzeczypospolitej Polskiej, mogą zostać uczestnikami PPK. 

Zdarza się, że są one w związkach małżeńskich lub planują je zawrzeć. Jak wtedy wygląda podział środków z PPK, gdyby doszło do rozwodu?

W okresie obowiązywania wspólności majątkowej wszystko, co małżonkowie nabywają wspólnie lub przez jednego z nich, wchodzi w skład majątku wspólnego. Majątek wspólny stanowią w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS-ie;
5. środki zgromadzone na koncie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego oraz na subkoncie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego.

Ustanie wspólności majątkowej małżonków

Przypomnieć należy, że jeśli małżonkowie nie ustalili inaczej z chwilą zawarcia małżeństwa, powstaje wspólność majątkowa małżeńska. Może ona zostać zniesiona lub ograniczona. 

Wspólność majątkowa małżonków ustaje w następujących sytuacjach:

• w przypadku orzeczenia rozwodu;
• w przypadku orzeczenia separacji;
• w przypadku orzeczenia sądu o rozdzielności małżeńskiej mimo formalnego pozostawania przez małżonków w związku małżeńskim;
• z chwilą zawarcia przed notariuszem umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową;
• w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
• w przypadku ogłoszenia upadłości małżonka;
• z chwilą śmierci jednego z małżonków.

Podział środków z PPK a wypłata po rozwodzie

W przypadku rozwodu środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika przypadające byłemu małżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków są przekazywane w formie wypłaty transferowej na rachunek PPK byłego małżonka uczestnika, chyba że małżonek uczestnika nie ma takiego rachunku. 

Wówczas środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika są przekazywane w formie:

• pieniężnej albo 
• wypłaty transferowej na wskazany przez byłego małżonka uczestnika PPK rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub na wskazany przez niego rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, pod warunkiem ich wypłaty po osiągnięciu przez byłego małżonka uczestnika PPK 60. roku życia. 

Przykład 1. 

Pan Damian i pani Ewa byli małżeństwem. Pracowali w tej samej firmie i zaraz po wejściu w życie regulacji dotyczących PPK zostali ich uczestnikami. W 2025 roku małżonkowie się rozwiedli. Pan Damian chciałby otrzymać wypłatę pieniężną środków przypadających mu po rozwodzie, zgromadzonych przez byłą żonę. Czy jest to możliwe? 

Jeśli były małżonek posiada PPK, nie ma możliwości wypłaty pieniężnej. Dlatego pan Damian otrzyma tylko wypłatę transferową.

Przykład 2. 

Pani Marlena 21 sierpnia 2025 roku zawarła z mężem umowę o rozdzielności majątkowej. Pan Ireneusz, jej mąż, następnego dnia został uczestnikiem PPK. Kilka miesięcy później małżonkowie się rozwiedli. Pani Marlena zastanawia się, czy po rozwodzie otrzyma jakieś środki zgromadzone w PPK przez byłego męża będącego jego uczestnikiem. 

W tej sytuacji środki zgromadzone w PPK nie stanowią majątku wspólnego, gdyż pan Ireneusz został uczestnikiem PPK po zawarciu intercyzy. Dlatego też środki w PPK stanowią jego majątek osobisty i pani Marlena nie ma do nich żadnych praw.

Wypłata środków z PPK z lokaty po osiągnięciu 60. roku życia

Wypłata środków z lokaty, na którą przekazano przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK środki z PPK, następuje na wniosek zainteresowanego po osiągnięciu przez niego 60. roku życia, w ten sposób, że:

1. 25% środków wypłacanych jest jednorazowo, chyba że uprawniony złoży wniosek o wypłatę tej części środków w ratach;
2. 75% środków zgromadzonych na rachunku wypłacanych jest w co najmniej 120 ratach miesięcznych, chyba że uprawniony złoży wniosek o wypłatę w mniejszej liczbie rat.

Podział środków z PPK i zwrot przed 60. rokiem życia

W przypadku zwrotu tych środków przed osiągnięciem przez byłego małżonka uczestnika PPK 60. roku życia określone kwoty przekazywane są na rachunek wskazany przez ZUS – konto ubezpieczonego lub gdy małżonek nie ma takiego konta – na rachunek wskazany przez  ministra pracy przed zwrotem środków w formie pieniężnej. Jest to kwota równa 30% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa bądź jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, w części przypadającej w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków na byłego małżonka uczestnika PPK. 

Ponadto przekazuje się ze środków uczestnika PPK, za pośrednictwem Polskiego Funduszu Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie na rachunek bankowy wskazany przez ministra pracy, kwotę odpowiadającą środkom pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika PPK z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych, w części przypadającej w wyniku podziału majątku wspólnego na byłego małżonka uczestnika PPK. 

Poza tym instytucja finansowa przekazuje ze środków uczestnika PPK na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez byłego małżonka uczestnika PPK, kwotę odpowiadającą 70% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa, lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, w części przypadającej w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków na byłego małżonka uczestnika PPK. Przekazanie następuje po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek właściwego urzędu skarbowego;

W zakresie wpłat finansowanych przez uczestnika po rozwodzie wybrana instytucja finansowa przekazuje, ze środków uczestnika PPK, na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez byłego małżonka uczestnika PPK, kwotę odpowiadającą środkom pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez uczestnika PPK jako osobę zatrudnioną, w części przypadającej w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków na byłego małżonka uczestnika PPK. W tym wypadku również przekazanie nastąpi po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Zwrot następuje w terminie 3 miesięcy od dnia przedstawienia dowodu, że środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika PPK przypadły byłemu małżonkowi uczestnika PPK.

Kiedy powyższe zasady mogą być stosowanie w innych sytuacjach niż rozwód?

Te zasady obowiązują także w przypadku:

• unieważnienia małżeństwa;
• ustania wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa uczestnika PPK;
• umownego wyłączenia wspólności ustawowej między uczestnikiem PPK a jego małżonkiem;
• ograniczenia wspólności ustawowej między uczestnikiem PPK a jego małżonkiem.

Małżonkowie mogą wspólność ustawową ograniczyć przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego. Może ona poprzedzać zawarcie małżeństwa. Umowa majątkowa małżeńska ograniczająca wspólność małżonków może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Ustrój umownej wspólności ograniczonej polega na tym, że część przedmiotów objętych w ustroju ustawowym majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków. Małżonkowie, decydując się na ten rodzaj ustroju, mogą wskazać konkretne rzeczy lub prawa, które pozostaną w ich osobistym majątku.

Podsumowanie - podział środków z PPK po rozwodzie

Podsumowując, dopiero po zakończeniu małżeństwa lub dokonaniu określonych zmian w zakresie stosunków majątkowych możliwy jest podział środków zgromadzonych przez uczestnika PPK.