Cudzoziemcy przebywający w Polsce mogą korzystać ze specjalnego dokumentu tożsamości. Kto dokładnie jest uprawniony do jego nabycia i jakie warunki trzeba spełnić, aby go otrzymać? W czym może pomóc polski dokument tożsamości cudzoziemca?
Kto może otrzymać polski dokument cudzoziemca?
Obcokrajowcy, którzy chcą odwiedzić Polskę lub zamieszkać w niej na stałe, muszą co do zasady posiadać ważny dokument tożsamości. Pozwala on na identyfikację danej osoby oraz ustalenie, czy przekroczyła ona granicę RP w legalny sposób. W zdecydowanej większości przypadków dokumentem potwierdzającym tożsamość obywatela innego kraju jest paszport, rzadziej zagraniczny odpowiednik naszego polskiego dowodu osobistego. Praktyka pokazuje, że cudzoziemcy nie zawsze posiadają ważne dokumenty tożsamości, a w niektórych przypadkach nie mają ich wcale. Będzie tak chociażby w sytuacji, gdy obcokrajowiec ucieka przed wojną, klęską żywiołową lub jest ofiarą handlu ludźmi. Polski ustawodawca rozwiązuje ten problem poprzez specjalny dokument tożsamości, o którego wydanie mogą ubiegać się określeni cudzoziemcy.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami polski dokument tożsamości cudzoziemca może być wydany obcokrajowcowi, który:
- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie ma żadnego obywatelstwa, jeżeli przemawia za tym interes Rzeczypospolitej Polskiej;
- jest ofiarą handlu ludźmi;
- jest małoletnim cudzoziemcem urodzonym w Polsce, przebywającym na jej terytorium bez opieki rodzicielskiej, jeżeli nie sprzeciwia się temu interes Rzeczypospolitej Polskiej oraz przemawia za tym dobro dziecka – w tym przypadku istnieje możliwość wydania omawianego dokumentu z urzędu;
- przebywa w Polsce na podstawie zaświadczenia o domniemaniu bycia ofiarą handlu ludźmi.
Polski dokument tożsamości cudzoziemca jest wydawany w sytuacji, gdy obcokrajowiec nie posiada własnych dokumentów potwierdzających jego tożsamość i nie ma możliwości ich wyrobienia.
Do czego służy polski dokument tożsamości cudzoziemca?
Omawiane dokumenty tożsamości służą dla celów identyfikacyjnych danej osoby. Nie potwierdzają jednak jej dokładnego obywatelstwa i nie uprawniają do przekraczania granicy RP. Polski dokument tożsamości cudzoziemca pomaga tak naprawdę przy załatwianiu wszelkich spraw na terenie Polski, a jego zasięg działania ogranicza się do terytorium naszego kraju i tylko na czas pobytu cudzoziemca w RP, nie dłużej jednak niż przez 1 rok. W przypadku, gdy dokument ten utraci swoją ważność, istnieje możliwość zawnioskowania o kolejny, przy czym okres jego obowiązywania nie może trwać dłużej niż 2 lata.
Posiadanie przez cudzoziemca polskiego dokumentu tożsamości nie zwalnia go od obowiązku uzyskania wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej. Dokument ten nie zastępuje dokumentów legalizacyjnych pobyt ani w Polsce, ani na terenie innych krajów UE. W polskim dokumencie tożsamości cudzoziemca umieszcza się następujące informacje:
- imię (imiona) i nazwisko cudzoziemca oraz imiona jego rodziców;
- datę, miejsce i kraj urodzenia;
- adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy, pod warunkiem że obcokrajowiec zameldował się w miejscu pobytu czasowego trwającego ponad 2 miesiące;
- informację o płci;
- informację o wzroście w centymetrach i kolorze oczu;
- nazwę organu wydającego dokument;
- datę wydania dokumentu;
- datę upływu okresu ważności dokumentu;
- fotografię cudzoziemca;
- pouczenie, że dokument nie potwierdza obywatelstwa, nie uprawnia do przekraczania granicy ani nie jest dokumentem potwierdzającym legalny pobyt;
- podpis posiadacza dokumentu.
Jak uzyskać polski dokument tożsamości?
Polskie dokumenty tożsamości wydawane są co do zasady na wniosek, nie licząc cudzoziemca będącego dzieckiem, względem którego można zastosować procedurę wydania dokumentu z urzędu. Wniosek należy złożyć do wojewody (urzędu wojewódzkiego) właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Często wymagane jest złożenie go na specjalnym formularzu udostępnionym przez urząd. Niektóre urzędy umożliwiają złożenie wniosku online. Do prawidłowo wypełnionego wniosku należy dołączyć:
- kserokopię ważnego dokumentu podróży (oryginał do wglądu). Jeśli cudzoziemiec nie posiada dokumentu podróży, dopuszcza się przedstawienie innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
- 2 aktualne fotografie biometryczne, zgodne z wymogami dla polskiego paszportu (nieuszkodzone, kolorowe, o wymiarach 35 × 45 mm, wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy na jednolitym jasnym tle, mające dobrą ostrość oraz pokazujące wyraźnie oczy i twarz od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz zajmowała 70–80% fotografii. Fotografie mają przedstawiać osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami, patrzącą na wprost z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy i zamkniętymi ustami);
- dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych i okoliczności podanych we wniosku (np. zaświadczenie o zameldowaniu, akt notarialny, umowa najmu);
- w przypadku ofiar handlu ludźmi – zaświadczenie, o którym mowa w art. 170 ustawy o cudzoziemcach (zaświadczenie potwierdzające domniemanie o byciu ofiarą handlu ludźmi);
- w przypadku małoletniego – kopia ważnego dokumentu podróży opiekuna prawnego (oryginał do wglądu);
- potwierdzenie dokonania opłaty za wydanie/wymianę polskiego dokumentu tożsamości dla cudzoziemca.
Wniosek o wydanie polskiego dokumentu tożsamości musi zostać opłacony. W tym zakresie obowiązują jednak różne stawki opłaty skarbowej:
- 100 zł – za wydanie/wymianę polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca;
- 200 zł – za wymianę polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca w przypadku zawinionej przez cudzoziemca jego utraty lub zniszczenia;
- 300 zł – za wymianę polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca, w przypadku kolejnej zawinionej przez cudzoziemca jego utraty lub zniszczenia;
- opłata ulgowa w wysokości 50 zł za wydanie/wymianę polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca przysługuje osobom, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, lub małoletnim, którzy w dniu złożenia wniosku nie mieli ukończonych 16 lat.
Pamiętajmy, że opłaty za wydanie polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca nie ponosi się, jeżeli jest wydawany z urzędu.
Unieważnienie polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca
Omawiany dokument jest wydawany maksymalnie na 1 rok z możliwością jego przedłużenia. W przypadku pojawienia się określonych okoliczności może on jednak zostać unieważniony przez właściwego wojewodę. Do takich sytuacji zaliczamy:
- utratę albo uszkodzenie tego dokumentu – z dniem zgłoszenia jego utraty albo uszkodzenia do właściwego organu;
- wymianę dokumentu z powodu zmiany wizerunku twarzy posiadacza dokumentu w stosunku do wizerunku twarzy umieszczonego w dokumencie w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym identyfikację posiadacza dokumentu lub danych w nim umieszczonych – z dniem odbioru nowego dokumentu;
- nabycie przez cudzoziemca obywatelstwa polskiego – z dniem upływu terminu zwrotu dokumentu;
- zgon posiadacza dokumentu – z dniem uzyskania informacji przez organ o jego zgonie;
- gdy cudzoziemiec, któremu po utracie polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca wydano kolejny dokument, zwrócił odzyskany polski dokument tożsamości cudzoziemca, chyba że dokument ten został już unieważniony – z dniem jego zwrócenia.
Pamiętajmy, że cudzoziemiec jest zobowiązany zwrócić polski dokument tożsamości cudzoziemca w określonych sytuacjach, np. w przypadku uzyskania obywatelstwa polskiego lub otrzymania nowego dokumentu podróży.
Podsumowanie
Polski dokument tożsamości cudzoziemca jest dokumentem identyfikującym obcokrajowa, który nie posiada własnych dokumentów tożsamości i nie jest w stanie ich uzyskać. Pozwala on na załatwianie różnych spraw podczas pobytu w Polsce, nie uprawnia jednak do przekraczania granic RP. Dokument ten obowiązuje przez rok, a jego uzyskanie jest możliwe co do zasady na wniosek, który podlega zróżnicowanym opłatom skarbowym.
