Globalizacja postępuje. Polacy wyjeżdżają za granicę, by tam osiąść i zacząć nowe życie. Nie inaczej jest w drugą stronę. Coraz więcej obcokrajowców próbuje tego samego na naszej ziemi. Wielu z nich decyduje się wtedy na własny biznes. Pierwszym krokiem do rozpoczęcia legalnej działalności gospodarczej przez osobę fizyczną jest wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dla cudzoziemców może to być jednak proces nieco bardziej skomplikowany niż dla obywateli polskich. Wymaga on bowiem spełnienia dodatkowych warunków i zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji. Poniżej wyjaśniamy, jak wygląda rejestracja w CEIDG cudzoziemca oraz jakie dokumenty należy zgromadzić, aby rozpocząć całą procedurę.
Kto może zarejestrować działalność w CEIDG?
Uproszczenia proceduralne oraz rosnący potencjał gospodarczy Polski sprawia, że coraz więcej obcokrajowców decyduje się na otworzenie własnej działalności na terytorium naszego kraju. Jednakże z racji na osobisty charakter jednoosobowych działalności gospodarczych wpis do CEIDG jest o wiele bardziej ograniczony niż rejestracja firmy w KRS.
Zasada generalna mówi, że cudzoziemcy mogą prowadzić działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy, o ile spełniają określone kryteria. Właśnie te „kryteria” sprawiają, że nie każdy obcokrajowiec będzie mógł wpisać się do CEIDG.
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca będzie możliwa, jeżeli spełni on któryś z poniższych warunków:
- jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
- jest obywatelem Stanów Zjednoczonych Ameryki lub Konfederacji Szwajcarskiej;
- jest obywatelem Ukrainy, który legalnie przebywa w Polsce i posiada numer PESEL;
- jest obywatelem innego państwa niż wyżej wskazane i przy tym:
- - posiada zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
- - posiada zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z połączeniem z rodziną legalnie przebywającą w Polsce, kształceniem się na studiach, w celu prowadzenia badań naukowych,
- - posiada status uchodźcy lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych bądź zgodę na pobyt tolerowany,
- - posiada zezwolenie na pobyt czasowy i pozostaje w związku małżeńskim z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Polski,
- - ma ochronę czasową w Polsce,
- - posiada Kartę Polaka,
- - jest członkiem rodziny obywatela UE,
- - jest uczestnikiem programu wsparcia dla cudzoziemców w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Polski: Poland.Business Harbour.
Jak widać, możliwości jest bardzo dużo, zatem niemal każdy obcokrajowiec przy odrobinie wysiłku będzie w stanie założyć działalność jednoosobową w Polsce. Nie jest jednak tak, że wystarczy przekroczyć granicę naszego kraju (chociażby nielegalnie) i już można rejestrować się w CEIDG. Pobyt musi być legalny, a przyszły przedsiębiorca musi posiadać któryś z tzw. tytułów pobytowych. Trzeba przy tym pamiętać, że krótkoterminowe zezwolenia, jak na przykład wiza turystyczna, nie będą dawały możliwości rejestracji działalności.
JDG tak, ale nie każdy jej rodzaj
Spełnienie warunków wskazanych w powyższym akapicie pozwala na założenie jednoosobowej działalności gospodarczej, ale nie każdej. Są bowiem takie rodzaje działalności, które z uwagi na swoją specyfikę wymagają stosownego pozwolenia (np. koncesji, zezwolenia czy wpisu na listę zawodową). Wykonywanie niektórych zawodów, a tym samym rejestracja firmy, która będzie się na takiej profesji opierała, wymaga posiadania określonych uprawnień, uzyskania stosownego certyfikatu lub też zdania państwowego egzaminu.
Przykład 1.
Pan Jan, będący obywatelem Niemiec, przeprowadził się do Polski i zamierza prowadzić działalność adwokacką, gdyż był on prawnikiem w swoim kraju. Czy będzie mógł prowadzić taką firmę?
Tak, będzie on w stanie zarejestrować firmę w CEIDG i prowadzić działalność prawniczą. Wcześniej musi jednak uzyskać wpis na listę prawników zagranicznych prowadzoną przez okręgowe rady adwokackie lub okręgowe izby radców prawnych. Wybór korporacji adwokackiej lub radcowskiej jest zależny od zakresu pomocy prawnej świadczonej przez prawnika zagranicznego i posiadanych przez niego uprawnień.
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca – jak tego dokonać?
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca nie jest nazbyt skomplikowana, wymaga jednak więcej formalności niż w przypadku obywatela Polski. Firma jednoosobowa może zostać zarejestrowana na dwa sposoby, tj.:
- online lub
- tradycyjnie, w dowolnym urzędzie gminy.
W obu przypadkach założenie firmy może potrwać do 30 dni – zwykle o wiele szybciej, średnio do 7 dni. Rejestracja online jest przy tym zazwyczaj szybsza niż ta tradycyjna.
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca online (h3)
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca online jest opcją szybszą. Nie trzeba nigdzie jeździć i stać w kolejkach, wystarczy dostęp do internetu. Jest tutaj jednak jedno spore ograniczenie – założenie firmy internetowo wymaga posiadania przez obcokrajowca numeru PESEL. Numer ten nie jest zarezerwowany wyłącznie dla polskich obywateli. Każdy cudzoziemiec może się o niego starać. Jeżeli jest on zameldowany na terytorium naszego państwa, otrzymuje automatycznie PESEL. Jeśli jednak nie ma możliwości meldunku (lub go nie chce), PESEL można uzyskać w urzędzie gminy, wystarczy złożyć stosowny wniosek.
Obcokrajowiec posiadający numer PESEL następnie powinien założyć profil zaufany. Jest on wymagany, aby móc założyć Konto Przedsiębiorcy na portalu www.biznes.gov.pl. Bez posiadania profilu na tej stronie nie ma możliwości wypełnienia wniosku CEIDG online.
Wniosek o rejestrację składany online przy pomocy formularza CEIDG-1 należy podpisać profilem zaufanym lub podpisem kwalifikowanym. To wszytko, firma już działa. Trzeba jeszcze załatwić formalności związane z ZUS-em i urzędem skarbowym, ale o tym poniżej.
Rejestracja w CEIDG cudzoziemca tradycyjnie (h3)
Cudzoziemiec nieposiadający numeru PESEL ma do wyboru wyłącznie formę tradycyjną rejestracji. Dokonuje się tego w dowolnym urzędzie gminy. Nie musi to być organ położony w gminie miejsca zamieszkania.
Aby dokonać wpisu do rejestru przedsiębiorców, należy wypełnić formularz CEIDG-1 i mieć ze sobą paszport albo inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo. W przypadku obcokrajowców niepochodzących z państwa należącego do UE lub EOG, a także niebędących obywatelami USA lub Szwajcarii, muszą oni mieć również przy sobie dokument potwierdzający tytuł pobytowy.
Jakie dokumenty przygotować do rejestracji w CEIDG?
Każdy cudzoziemiec przed dokonaniem wpisu do CEIDG musi przygotować zestaw dokumentów, które mu to umożliwią.
Najważniejszym dokumentem jest dokument tożsamości. W przypadku cudzoziemców najczęściej będzie to paszport. W przypadku obywateli UE dopuszczalny jest także dowód osobisty.
Drugim w kolejce jest dokument potwierdzający tytuł pobytowy. W zależności od podstawy pobytu w Polsce cudzoziemiec musi przedstawić odpowiedni dokument, będzie to np.:
- karta pobytu;
- decyzja o udzieleniu zezwolenia na pobyt stały;
- dokument potwierdzający status uchodźcy;
- Karta Polaka.
Jeżeli obcokrajowiec taki posiada, należy przygotować dokument potwierdzający numer PESEL. Jeśli go nie posiada, wówczas może się on posługiwać numerem paszportu lub innym identyfikatorem akceptowanym w naszym kraju (np. numerem dowodu osobistego jednego z państw UE).
Rejestracja firmy w CEIDG wymaga posiadania adresu miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności. Cudzoziemiec powinien zadbać, aby ów adres był potwierdzony tytułem prawnym do nieruchomości, np. aktem własności, umową najmu, umową użyczenia itd.
Na koniec trzeba przygotować formularz CEIDG-1. Dokument ten jest podstawą wpisu do rejestru. W nim cudzoziemiec wskazuje m.in.:
- nazwę firmy (obligatoryjnie imię i nazwisko przedsiębiorcy, możliwe dodanie członu fantazyjnego, np. Adam Nowak Skład Drewna);
- adres prowadzenia działalności gospodarczej;
- rodzaj działalności według PKD;
- datę rozpoczęcia działalności;
- formę opodatkowania;
- dane kontaktowe.
Co z ZUS-em i urzędem skarbowym?
Sama rejestracja to jeszcze nie wszystko. Przedsiębiorca musi jeszcze ubezpieczyć się w ZUS-ie i wskazać w urzędzie skarbowym formę opodatkowania działalności oraz to, czy zamierza być czynnym podatnikiem VAT (niektóre rodzaje działalności obowiązkowo muszą wpisać się do rejestru podatników VAT, inne mogą, ale nie muszą).
Aktualnie jest to bardzo uproszczona procedura. Wniosek CEIDG-1 jest bowiem jednocześnie zgłoszeniem:
- do ZUS-u – cudzoziemiec zostaje zgłoszony jako płatnik składek;
- do urzędu skarbowego – cudzoziemiec otrzymuje NIP, w formularzu CEIDG-1 wskazuje również formę opodatkowania;
- do Głównego Urzędu Statystycznego – cudzoziemiec otrzymuje numer REGON.
Cudzoziemiec, który nie posiada NIP-u, otrzyma go automatycznie po rejestracji w CEIDG. W przypadku ZUS-u konieczne jest jeszcze złożenie dodatkowego formularza ZUS ZUA (zgłoszenie się do ubezpieczeń jako osoba prowadząca działalność). Odnośnie do urzędu skarbowego, cudzoziemiec może dołączyć do CEIDG-1 zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Wówczas zostanie on również zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.
