Powołanie cudzoziemca do zarządu polskiej spółki jest możliwe po spełnieniu określonych warunków pobytowych, jednak kluczowe stają się również kwestie ubezpieczeń społecznych. Jednym z podstawowych obowiązków jest prawidłowe ustalenie zasad oskładkowania. W związku z tym pojawia się pytanie, czy składka zdrowotna od zagranicznego członka zarządu jest zawsze obowiązkowa i na jakich zasadach należy ją opłacać.
Kto może zostać członkiem zarządu spółki?
Na wstępie warto przypomnieć, jakie warunki przewidują przepisy prawa w odniesieniu do osób zamierzających zostać członkami zarządu spółki.
W tej materii obowiązującymi są unormowania, zawarte w Ustawie z dnia 15 września 2000 roku — Kodeks spółek handlowych (ksh).
Zgodnie z art. 18 § 1 ksh członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych (czyli być m.in. osobą pełnoletnią).
W art. 18 § 2 ksh wskazano, kiedy dana osoba nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem — chodzi tutaj, o przypadki prawomocnego skazania za przestępstwo, określone w konkretnych przepisach ksh i rozdziałach Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku — Kodeks karny.
Składka zdrowotna od zagranicznego członka zarządu a przepisy
Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu uregulowano w przepisach Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej „ustawą zdrowotną”.
Postanowienia zawarte w ustawie zdrowotnej przewidują, że ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:
- równego traktowania oraz solidarności społecznej;
- zapewnienia ubezpieczonemu równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej i wyboru świadczeniodawców spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Jak stanowi art. 66 ust. 1 pkt 35 ustawy zdrowotnej, obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają członkowie rad nadzorczych mający miejsce zamieszkania na terytorium RP. W takim przypadku obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem powołania na członka rady nadzorczej, a wygasa w dniu zaprzestania pełnienia tej funkcji.
Ponadto obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym — niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 tej ustawy, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6000 zł). Obowiązek ubezpieczeniowy w tym wypadku powstaje z dniem powołania lub ustanowienia prokury, a wygasa z dniem odwołania, z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, których obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem, w którym wynagrodzenie pobrane z tytułu powołania do pełnienia funkcji przekroczy w roku kalendarzowym kwotę 6000 zł.
Art. 79 ustawy zdrowotnej
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru. Wskazana składka stanowi należność o charakterze miesięcznym i niepodzielnym.
Ubezpieczenie zdrowotne w odniesieniu do zagranicznych członków zarządów polskich spółek
Z dotychczasowych wyjaśnień wiemy już, jakie są podstawowe zasady dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego członków zarządu w spółkach polskich. Czy jednak w odniesieniu do członków zarządu będących cudzoziemcami zasady te nie ulegają zmianom?
W przypadku takich osób kluczową sprawą jest ich status w przedmiocie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Przykład 1.
Krajowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powołała na członka zarządu osobę będącą cudzoziemcem (obywatelem Słowacji). Nowy członek zarządu będzie otrzymywał wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji. Jednocześnie wspomniana osoba zamieszkuje na stałe w swoim ojczystym kraju. Czy w opisanych powyżej okolicznościach powstaje obowiązek odprowadzania składki zdrowotnej?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, w celu ustalenia obowiązku składkowego należy dokonać weryfikacji statusu ubezpieczonego pod kątem obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Ogólnie rzecz biorąc, członkowie zarządu w krajowych spółkach kapitałowych będący cudzoziemcami nie są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym w RP, jeżeli podlegają systemowi ubezpieczeń społecznych:
- w jednym z państw Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, albo
- w innym państwie, z którym RP zawarła umowę w sprawie zabezpieczenia społecznego.
W konsekwencji w takim przypadku nie powstaje konieczność opłacania składki zdrowotnej w związku z wykonywaniem funkcji członka zarządu w krajowej spółce.
Ustalenie ustawodawstwa właściwego w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz weryfikacja podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego
Odpowiedź na pytanie, czy cudzoziemiec, który jest członkiem zarządu polskiej spółki kapitałowej, jest objęty obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, wymaga ustalenia ustawodawstwa właściwego w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Określenie wskazanego ustawodawstwa następuje z uwzględnieniem następujących kryteriów:
- miejsca wykonywania pracy — polega to na tym, że dana osoba podlega systemowi zabezpieczenia społecznego tego państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną lub realizuje prace na własny rachunek;
- jednego ustawodawstwa właściwego w zakresie zabezpieczenia społecznego — kryterium to odnosi się do osoby podejmującej kilka aktywności zawodowych na terytorium co najmniej 2 państw członkowskich. W takim przypadku wspomniana osoba podlega ubezpieczeniu społecznemu wyłącznie na terytorium 1 państwa członkowskiego, nie ma bowiem możliwości podlegania systemom zabezpieczenia społecznego w 2 państwach członkowskich.
W tym kontekście pozostaje kwestia weryfikacji podlegania przez daną osobę systemowi ubezpieczenia społecznego w określonym państwie.
Przykład 2.
Polska spółka kapitałowa zamierza powierzyć funkcję członka zarządu osobie pochodzącej z zagranicy (obywatelowi państwa członkowskiego Unii Europejskiej). Osoba ta oświadczyła, że podlega systemowi zabezpieczenia społecznego za granicą. W związku z tym można wymagać od niej przedłożenia aktualnego zaświadczenia A1, które stanowi potwierdzenie objęcia systemem ubezpieczeń społecznych za granicą. Wskazane zaświadczenie wydaje się w celu potwierdzenia, któremu ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego podlega osoba składająca ten formularz.
W okolicznościach przedstawionych w przykładzie osoba, której ma być powierzona funkcja członka zarządu w polskiej spółce, powinna wystąpić o wspomniane zaświadczenie do instytucji ubezpieczeniowej kraju pochodzenia tej osoby, która jest upoważniona do wydawania tego typu dokumentów. W ten sposób nastąpi potwierdzenie podlegania ustawodawstwu ubezpieczeniowemu danego państwa członkowskiego.
Składka zdrowotna od zagranicznego członka zarządu — podsumowanie
Krajowe przepisy nie przewidują ograniczeń w zakresie obywatelstwa osoby, która zamierza zostać członkiem zarządu polskiej spółki kapitałowej. W odniesieniu do takich osób — w kwestii ubezpieczenia zdrowotnego — kluczową sprawą jest ich status w przedmiocie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. Oznacza to, że w celu ustalenia obowiązku opłacania składki zdrowotnej należy dokonać weryfikacji statusu ubezpieczonego pod kątem obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych.
