Kontrakt menadżerski (inaczej nazywany umową o zarządzanie lub umową menadżerską) jest umową nienazwaną (nie regulują jej przepisy kodeksu cywilnego), jego definicja nie pojawia się w żadnej z polskich ustaw, mimo że niektóre akty prawne wyraźnie przewidują możliwość zawierania tego typu kontraktów (m.in. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji, czy też ustawa o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji). Do kontraktu menadżerskiego stosuje się przede wszystkim przepisy o zleceniu (art. 734-751 k.c.), ogólne przepisy o zobowiązaniach (art. 353 i n. k.c.) oraz kodeksu spółek handlowych.
Pobierz darmowy wzór kontraktu menadżerskiego w formacie pdf i docx!
Istota kontraktu menadżerskiego - przedmiot umowy
Kontraktem menadżerskim jest umowa, w ramach której następuje powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem osobie, która posiada odpowiednią wiedzę, doświadczenie oraz kwalifikacje. Na podstawie kontraktu menadżerskiego menadżer w imieniu, w interesie oraz na rachunek ustanawiającego zarząd zobowiązuje się do profesjonalnego prowadzenia przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia przez niego zysków. Za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie.
Cechą charakterystyczną jest to, że menadżer nie podlega służbowo ustanawiającemu zarząd ani nie wykonuje pracy pod jego kierownictwem (kontrakt menadżerski nie jest bowiem umową o pracę). Menadżer jest samodzielny, ma swobodę w wyborze sposobu kierowania przedsiębiorstwem, może korzystać ze wcześniej zdobytych umiejętności, doświadczenia zawodowego, czy własnej reputacji.Czynności, składające się na zarządzanie przedsiębiorstwem, powinny być każdorazowo doprecyzowane w umowie. Menadżer więc może mieć uprawnienia do dokonywania konkretnych czynności wskazanych w umowie, czy też przejmować kompetencje organów podmiotu, w związku z działalnością którego zawierana jest umowa. Może też wykonywać swoje czynności równolegle z tymi organami (zadania, za które jest odpowiedzialny, powinny być więc precyzyjnie wskazane w umowie, aby kompetencje menadżera oraz organów się nie pokrywały).
Bardzo często kontrakt menadżerski jest też zawierany z osobami, które już pełnią funkcję w organach zarządzających podmiotu (np. członkowie zarządu w spółkach kapitałowych).
Strony kontraktu menadżerskiego
Stronami umowy są menadżer (inaczej zarządca czy przejmujący zarząd) oraz ustanawiający (powierzający) zarząd. Co do zasady, stronami tego typu umów mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, również jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Najczęściej jednak po stronie menadżera występuje osoba fizyczna, jako że umowy tego typu oparte są na stosunku zaufania stron. W przypadku jednak, kiedy po stronie menadżera występuje osoba prawna lub jednostka organizacyjna, to z reguły strony w umowie wskazują, jaka osoba fizyczna będzie wykonywała czynności zarządcze w imieniu tych podmiotów. Często też funkcję menadżera pełni osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą.
Prawa i obowiązki stron kontraktu menadżerskiego
Podstawowym obowiązkiem menadżera jest zarządzanie przedsiębiorstwem. Czynności, które będą składały się na zarząd, powinny być precyzyjnie wskazane w umowie. Najczęściej na zarząd przedsiębiorstwem składają się takie działania jak: podejmowanie decyzji o typie prowadzonej działalności gospodarczej, branie udziału w pracach zarządu lub kierowanie tymi pracami, wykonywanie uchwał, planowanie strategii przedsiębiorstwa, zarządzanie majątkiem i zasobami ludzkimi, reprezentowanie podmiotu na zewnątrz, organizowanie pracy.
Menadżer ma też obowiązek powstrzymywać się od działalności konkurencyjnej (a nawet od jakiejkolwiek innej działalności gospodarczej, jeśli strony uznają to za stosowne) oraz powinien zachować tajemnicę przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, że menadżer, pełniąc swoje obowiązki, posiada szeroki dostęp do informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, których ujawnienie mogłoby przynieść szkodę przedsiębiorstwu. Ponadto istnieje ryzyko, że mógłby te informacje wykorzystać, prowadząc działalność konkurencyjną. Dlatego też ww. obowiązki mają na celu nie tylko zwiększenie efektywności pracy menadżera, zaangażowanie wszystkich jego umiejętności i wysiłków w zarządzanie danym przedsiębiorstwem, ale także zagwarantowanie, że istotne informacje, dotyczące przedsiębiorstwa nie zostaną wykorzystane przeciwko przedsiębiorstwu.
Mimo że menadżer nie podlega służbowo ustanawiającemu zarząd, ma on obowiązek poddać się kontroli i ocenie (zwłaszcza jeśli sposób wykonywanej przez niego pracy wpływa na wysokość jego wynagrodzenia), a ustanawiający zarząd ma prawo dokonać tej kontroli. Najczęściej więc oceniana jest efektywność zarządzania. Menadżer może być też zobowiązany do składania okresowych raportów ze swojej pracy.
Do najważniejszych obowiązków ustanawiającego zarząd należą natomiast przede wszystkim wypłacanie wynagrodzenia menadżerowi, a także współpraca z menadżerem, jeśli jest to konieczne dla podwyższenia efektywności jego pracy (np. obowiązki informacyjne dotyczące przedsiębiorstwa i prowadzonej działalności, udostępnianie dokumentacji przedsiębiorstwa, zapewnienie zaplecza organizacyjno-technicznego). W przypadku opóźnienia wypłaty wynagrodzenia przez ustanawiającego zarząd menadżerowi przysługuje prawo pobierania odsetek ustawowych.
Wynagrodzenie menadżera
Wynagrodzenie (jego wysokość oraz sposób wypłaty) ustalane jest indywidualnie w umowie. Może przyjąć postać stałej kwoty wypłacanej co miesiąc, może także składać się z wynagrodzenia podstawowego (ustalona stała kwota) oraz wynagrodzenia dodatkowego, którego wysokość zależy od zysków przedsiębiorstwa czy też od oceny pracy menadżera.
Czas pracy i urlopy w kontrakcie menadżerskim
Jak to zostało już wskazane powyżej, kontrakt menadżerski nie jest umową o pracę, więc menadżerowi nie przysługują uprawnienia wynikające z kodeksu pracy dotyczące czasu pracy czy urlopów.
Praca menadżera ma charakter zadaniowy - oznacza to, że czas pracy jest nienormowany, określony wymiarem zadań, które menadżer jest obowiązany wykonać. Nie można więc określić dokładnego momentu rozpoczęcia pracy oraz jej zakończenia, trudno jest skontrolować czas przeznaczony na wykonanie konkretnych zadań. Ponadto, w zależności od rodzajów powierzonych zadań, często konieczne jest ich wykonanie do określonego terminu, co będzie pociągało za sobą konieczność wytężonej pracy w określonych okresach (czyli też np. pracę po godzinach normalnej pracy przedsiębiorstwa). Z drugiej jednak strony może też wiązać się z brakiem pracy w innych okresach (nierytmiczne zapotrzebowanie na pracę). Nie można więc powiedzieć, że menadżer będzie pracował (tak jak pracownik zatrudniony na etat) 8 godzin dziennie, przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Menadżer jest bowiem rozliczany z wykonanych zadań, nie zaś z ilości przepracowanego czasu.
Niedogodnością kontraktu menadżerskiego jest brak regulacji dotyczących urlopu. Menadżer nie może skorzystać z uprawnień dotyczących urlopu określonych w kodeksie pracy - nie ma więc prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego. Dlatego bardzo ważne jest, aby strony uregulowały tę kwestię w umowie - można do niej wprowadzić zapis gwarantujący prawo do płatnego wypoczynku.
Warto jeszcze podkreślić, że dla celów ubezpieczeniowych osoba wykonująca pracę na podstawie kontraktu menadżerskiego (także w ramach wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej) traktowana jest przez ZUS jako zleceniobiorca, więc podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu.
Odpowiedzialność stron
W odniesieniu do kontraktu menadżerskiego odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy będzie wynikała z samych regulacji zawartych w umowie (o ile strony uregulują te kwestie), a w przypadku braku takich regulacji stosowane będą przepisy kodeksu cywilnego (art. 471 i n. - skutki niewykonania zobowiązań).
Strony umowy mogą samodzielnie uregulować kwestię odpowiedzialności (należy jednak pamiętać, że nie można całkowicie wyłączyć odpowiedzialności którejkolwiek ze stron za szkodę wyrządzoną umyślnie - art. 473 § 2 k.c.). Możliwe jest również zastrzeżenie kar umownych za złamanie niektórych postanowień umowy (np. za naruszenie zakazu konkurencji czy złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa).
Należy pamiętać, że w przypadku braku odmiennych postanowień umownych, odpowiedzialność menadżera za zawiniona szkodę wyrządzoną przedsiębiorstwu jest nieograniczona (menadżer odpowiada całym swoim majątkiem, bez ograniczenia kwotowego). W celu uniknięcia takiej sytuacji menadżer może zawrzeć umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności polegającej na zarządzaniu przedsiębiorstwem. Przede wszystkim jednak ważne jest uregulowanie tej kwestii w kontrakcie menadżerskim (można w nim ograniczyć odpowiedzialność tylko do winy umyślnej, określić kwotową granicę majątkowej odpowiedzialności itp.).
