Zatrudnienie członka zarządu na podstawie umowy o pracę – wady i zalety

Członek zarządu może pobierać wynagrodzenie m.in. na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło lub uchwały o przyznaniu wynagrodzenia za udział w organie spółki. Decyzja o sposobie wypłaty wynagrodzenia dla członka zarządu powinna zostać poprzedzona szczegółową analizą dostępnych rozwiązań w odniesieniu do indywidualnej sytuacji członka zarządu i samej spółki. W niniejszym artykule omówimy zatrudnienie członka zarządu na podstawie umowy o pracę. 

Członek zarządu a umowa o pracę

Pełnienie funkcji członka zarządu może być oparte wyłącznie na stosunku organizacyjnym powstałym w wyniku powołania danej osoby do zarządu. Powołanie w skład zarządu nie implikuje automatycznego zawarcia przez powołanego umowy o pracę, kontraktu menedżerskiego lub umowy zlecenie bądź o dzieło, jednak nawiązanie takiego dodatkowego stosunku obligacyjnego jest dopuszczalne.

Przykładem sytuacji, w której niemożliwe staje się zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu, jest stosunek pracy między spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a jej jedynym wspólnikiem i jednocześnie jedynym członkiem zarządu. Wynika to z tego, że nie zachodzi wówczas element podporządkowania pracownika pracodawcy, co potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 357/09:
„[…] łączy się z faktem występowania tej samej osoby fizycznej równocześnie w kilku różnych rolach, w tym zwłaszcza w roli jedynego wspólnika (jedynego udziałowca), osoby wykonującej wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników, jednoosobowego zarządu oraz pracownika spółki, którego obowiązki mogą pokrywać się z zadaniami należącymi do zarządu spółki. W tych warunkach, gdy do obowiązków pracowniczych ma należeć wykonywanie zarządu spółki, pod 3 znakiem zapytania staje możliwość nawiązania stosunku pracy, gdyż byłby to tylko stosunek nawiązany w wyniku zawarcia „umowy o pracę", ale pozbawiony zasadniczych elementów konstrukcyjnych wymaganych od tego typu stosunku, a w szczególności brak byłoby w nim cech podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy”.

Zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu nie zostało w sposób szczególny zdefiniowane w Kodeksie spółek handlowych, co oznacza, że w celu rozstrzygnięcia wszystkich kwestii z nią związanych należy odnieść się do Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 22 ust. 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast pracodawca jest obowiązany do zatrudniania pracownika za konkretnym wynagrodzeniem. Umowa o pracę z członkiem zarządu zawierana jest przez radę nadzorczą lub powołanego w tym celu pełnomocnika.

Umowa o pracę dla członka zarządu – czy takie rozwiązanie jest opłacalne?

Zawarcie umowy o pracę wiąże się ze stosunkowo wysokimi kosztami zatrudnienia, jednak ma także szereg zalet wynikających z nawiązania stosunku pracy, takich jak np. płatny urlop, zasiłek chorobowy lub macierzyński wypłacane w razie choroby i macierzyństwa. Stosunek pracy z członkiem zarządu zapewnia mu zatem osłonę socjalną, a także stałe i niezależne od wypracowanego w spółce źródło dochodu.

Zatrudnienie członka zarządu na podstawie umowy o pracę – podatek dochodowy i ZUS

Zawarcie stosunku pracy z członkiem zarządu implikuje konieczność zgłoszenia go do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Osoba ta podlega obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom w ZUS-ie jako pracownik. Ponadto wynagrodzenie z tytułu zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu stanowi przychód ze stosunku pracy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

Wysokość wynagrodzenia dla członka zarządu spółki

W teorii istnieje swoboda w kwestii ustalania wysokości wynagrodzenia dla członka zarządu, jednak warto mieć na uwadze, że zbyt wysoka pensja może zostać uznana jako naruszająca zasady współżycia społecznego. W wyroku z 21 lipca 2009 r., sygn. II PK 21/09, zasugerowano, że:
„[…]  wskazane przez Sądy orzekające w niniejszej sprawie, a także przez orzecznictwo Sądu Najwyższego zasady współżycia społecznego, które powinny ograniczać zbyt wysokie zarobki kadry menedżerskiej, są aktualne także w sektorze prywatnym. Za wieloma przedsiębiorstwami tego sektora stoi własność drobnych udziałowców i akcjonariuszy, co nadaje im inaczej rozumiany charakter publiczny, z drugiej zaś strony stwarza możliwość nadużywania władzy przez menedżerów zarządzających takimi spółkami kosztem interesów inwestorów, a zatem interesu spółki”.

Zgodnie z orzecznictwem wynagrodzenie godziwe to wynagrodzenie należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Nieadekwatne wynagrodzenie członka zarządu może podważyć sam Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wysokość pensji stanowi bowiem podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu ubezpieczenia chorobowego (zasiłku chorobowego i macierzyńskiego).

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 29 listopada 2017 r., sygn. akt P 9/15), w świetle Konstytucji, wysokość wynagrodzenia umownego rzutującego na podstawę wymiaru składek prawdopodobnie powinno podlegać weryfikacji z uwagi na wskazany wyżej publicznoprawny charakter stosunku ubezpieczeniowego.

Przykład 1.

Wynagrodzenie Pani Leokadii będącej członkiem zarządu i zatrudnionej na podstawie umowy o pracę zostało podwyższone z 3000 zł do 10 000 zł bez zmiany zakresu obowiązków. 4 miesiące po zmianie wysokości pensji Pani Leokadia urodziła dziecko. Podwyższone wynagrodzenie bezpośrednio przed urlopem macierzyńskim w znaczny sposób wpłynęło na wysokość zasiłku macierzyńskiego, przez co ZUS może zakwestionować jego wysokość, ustalając w drodze decyzji, że podstawą wymiaru składek jest wynagrodzenie w kwocie 5000 zł. 

Umowa o pracę zawarta z członkiem zarządu ma zarówno zalety, jak i wady. Stosunek pracy z punktu widzenia ochrony interesów pracownika jest bezpieczną formą zatrudnienia w kontekście ekonomicznym i socjalnym. Z drugiej strony członek zarządu jako pracownik nie ma tak dużej swobody i autonomii jak ma to miejsce np. przy zawarciu kontraktu menedżerskiego. Sposób oraz wysokość wypłaty wynagrodzenia dla członka zarządu powinny zostać szczegółowo przeanalizowane, biorąc pod uwagę zakres obowiązków pełnionych w spółce, charakter, czas pracy, kondycję finansową samej spółki, a także wiele innych indywidualnych aspektów.