Wzór Umowa spółki partnerskiej z omówieniem

Spółki osobowe oraz kapitałowe - różnice

Spółka partnerska należy do kategorii spółek osobowych, które wraz ze spółkami kapitałowymi określane są jako spółki prawa handlowego. Spółki osobowe (wśród których, oprócz spółki partnerskiej, znajdują się spółka jawna, komandytowa i komandytowo-akcyjna) charakteryzują się koniecznością ponoszenia osobistej odpowiedzialności przez wspólników za zobowiązania spółki oraz możliwością prowadzenia spraw spółki przez tych wspólników. Spółka osobowa jest strukturą odrębną od wspólników (ma zdolność prawną, sądową oraz procesową, jednak w przeciwieństwie do spółek kapitałowych nie ma osobowości prawnej; co więcej - posiada własny majątek odrębny od majątku wspólników).

Spółki kapitałowe natomiast (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna) są osobami prawnymi, za swoje zobowiązania odpowiadają jedynie własnym majątkiem (odpowiedzialność wspólników jest wyłączona). Działają przez organy - zarząd, radę nadzorczą bądź komisję rewizyjną (nie ma więc konieczności osobistego angażowania się przez wspólników w prowadzenie spraw spółki czy jej kontrolę - organem reprezentującym wspólników jest zgromadzenie wspólników).

Spółka partnerska - definicja

Spółką partnerską, zgodnie z art. 86 kodeksu spółek handlowych, jest spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu. Prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu (z wyjątkiem notariatu - notariusze mogą zakładać spółkę partnerską jedynie z innymi notariuszami) - oznacza to, że spółka może być tworzona w celu wykonywania jednego rodzaju zawodu albo większej ich liczby.

Spółka partnerska - partnerzy

Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Spółki partnerskiej nie założą więc (nie będą mogły zostać partnerami) osoby prawne, inne spółki osobowe czy też spółki cywilne, choćby należeli do nich przedstawiciele wolnych zawodów. Jeżeli dana osoba fizyczna nie jest uprawniona do wykonywania wolnego zawodu, nie może być partnerem w spółce partnerskiej. Jeśli więc wykonywanie wolnego zawodu w spółce jest uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnych ustawach (np. uzyskanie tytułu zawodowego radcy prawnego, adwokata itp.), to partnerem będzie można zostać dopiero po spełnieniu tych wymogów.

Artykuł 88 k.s.h. wymienia wolne zawody, których przedstawiciele mogą zakładać spółki partnerskie. Należą do nich: adwokaci, aptekarze, architekci, inżynierowie budownictwa, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, maklerzy papierów wartościowych, doradcy inwestycyjni, księgowi, lekarze, lekarze dentyści, lekarze weterynarii, notariusze, pielęgniarki, położne, radcy prawni, rzecznicy patentowi, rzeczoznawcy majątkowi i tłumacze przysięgli. Należy pamiętać, że nie jest to katalog zamknięty, bowiem art. 87 § 1 k.s.h. przewiduje, że na mocy odrębnych ustaw można przyznać uprawnienie do bycia partnerem w spółce innym zawodom (w tym momencie uprawnienie takie mają psychologowie).

Powstanie spółki partnerskiej - umowa

Podstawowym sposobem zawiązania spółki partnerskiej jest porozumienie między wspólnikami, które przybiera postać umowy (warto pamiętać też, że spółka partnerska może powstać w wyniku przekształcenia innej spółki). Momentem powstania spółki partnerskiej nie jest jednak chwila podpisania umowy, a wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 94 k.s.h.) - wpis ma więc znaczenie konstytutywne, spółka wtedy nabywa podmiotowość prawną i związane z nią zdolności.

Forma umowy spółki partnerskiej

Zgodnie z art. 92 k.s.h., umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Niezachowanie tej formy powoduje nieważność umowy. Warto jednak podkreślić, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby wybrać formę aktu notarialnego, czy formę z urzędowo poświadczonym podpisem lub datą - nie wymagają tego jednak przepisy ustawy. Jeśli jednak np. do spółki w ramach wkładu wnoszona jest własność nieruchomości, umowa powinna mieć formę aktu notarialnego, jako że wymagają tego odrębne przepisy.

Umowa spółki partnerskiej - elementy obowiązkowe

Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać takie podstawowe elementy jak data i miejsce zawarcia umowy oraz wymieniać wspólników, którzy tworzą spółkę. Ponadto art. 91 k.s.h. wymienia pozostałe elementy, które powinny znaleźć się w umowie:

1. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;

2. przedmiot działalności spółki;

3. nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2;

4. w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów;

5. firmę i siedzibę spółki;

6. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;

7. określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.

Określenie wolnego zawodu

W umowie spółki należy określić, jaki wolny zawód będzie wykonywany przez partnerów spółki. Jeśli partnerzy zawiązują spółkę w celu wykonywania różnych zawodów, należy dokładnie wskazać, jaki zawód będzie wykonywał każdy partner. Wolne zawody mogą wiązać się tylko z listą określoną w art. 88 k.s.h. lub w odrębnych ustawach. Ponadto, jako że do zgłoszenia do KRS należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu (art. 93 § 2), partnerzy mogą w umowie spółki zawrzeć informację o przysługujących im uprawnieniach, jednak nie jest to obowiązek.

Przedmiot działalności spółki

Przedmiot działalności spółki musi wiązać się z wykonywaniem wolnego zawodu, bowiem nie można tworzyć spółki w innym celu niż wykonywanie tego zawodu (wyraźnie wskazuje na to art. 86 k.s.h.). Należy pamiętać, że samo określenie wolnego zawodu nie jest wystarczające i partnerzy muszą dookreślić, jakie działalności będą realizowane w spółce. Przedmiot działalności spółki powinno określić się na podstawie PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), warto jednak wspomnieć, że opis przedmiotu działalności spółki wskazany w umowie nie musi pokrywać się z opisem przedmiotu ujętym w PKD (może się zdarzyć tak, że specjalizacja, którą zajmuje się określony przedstawiciel wolnego zawodu, nie pojawia się w PKD - np. tłumaczenia uwierzytelnione z określonego języka).

Nieograniczona odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Spółka partnerska jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale mającą zdolność prawną (może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, a także pozywać i być pozywaną). Spółka ponosi więc odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania zaciągnięte przez siebie. Ponadto spółka solidarnie z partnerami ponosi odpowiedzialność w zakresie realizowanych wolnych zawodów. Przewiduje to art. 95 k.s.h., zgodnie z którym partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Przepis ten więc wprowadza pewne ograniczenie odpowiedzialności partnerów. Mamy więc do czynienia ze zobowiązaniami spółki:

1. powstałymi w związku z wykonywaniem przez partnera wolnego zawodu (w tym zobowiązania zaciągnięte przez osoby mu podlegające) - w takiej sytuacji każdy partner odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i subsydiarnie (czyli w momencie, kiedy spółka jest niewypłacalna) za własny błąd w sztuce, a także za błędy pracowników mu podlegających. Pozostali partnerzy nie będą ponosili za to odpowiedzialności osobistej. Ich odpowiedzialność, można tak rzec, będzie się ograniczała do wkładów wniesionych do spółki (ponieważ spółka będzie ponosić odpowiedzialność całym swoim majątkiem, a więc zaliczają się do tego wkłady wspólników). Należy pamiętać, że jeśli umowa nie stanowi inaczej, w przypadku błędu w sztuce jednego z partnerów, kiedy spółka pierwsza w kolejności spłaci dług, będzie miała roszczenie regresowe wobec tego partnera - oznacza to, że może żądać od partnera spłaty części długu.

2. powstałymi w związku ze zwykłym funkcjonowaniem spółki (np. remont lokalu) - za takie zobowiązania wszyscy partnerzy będą ponosić odpowiedzialność nieograniczoną, osobistą, solidarną i subsydiarną (czyli w momencie, kiedy spółka będzie niewypłacalna).

Należy jednak podkreślić, że ograniczenie odpowiedzialności na mocy art. 95 § 1 będzie miało miejsce wtedy, jeśli np. w umowie spółki partnerzy dokonają wyraźnego podziału obowiązków. Powinny one być na tyle precyzyjne, aby można było wyraźnie stwierdzić, który partner ponosi odpowiedzialność za podejmowane czynności. Jeżeli takiego podziału nie będzie i np. dwóch lub więcej wspólników weźmie udział w konkretnych czynnościach czy w sprawie, które spowodują zobowiązania, zasada wyłączenia odpowiedzialności nie będzie obowiązywać. Oczywiście podział obowiązków nie musi być zawarty w samej umowie spółki - np. przy konkretnej sprawie wspólnicy mogą na piśmie dokonać podziału obowiązków. Podobnie jest z podległością osób zatrudnionych - jeśli w umowie spółki, uchwałach wspólników czy w umowie o pracę osoby podległej nie jest wyraźnie określone, komu podlega, przyjmuje się, że podlega wszystkim partnerom i odpowiedzialność za jej działania rozkłada się na wszystkich partnerów.

Wyjątek pod powyższego stanowi art. 95 § 2 k.s.h.:

Wspólnicy mogą więc w umowie spółki zaznaczyć, że jeden lub kilku partnerów będą ponosić odpowiedzialność nieograniczoną na takich zasadach jak wspólnik spółki jawnej, bez ograniczeń (czyli będą również odpowiadać za błędy w sztuce pozostałych partnerów). Taki wspólnik musi jednak wyrazić na to zgodę - nie będzie możliwe więc zmienienie umowy spółki na gruncie art. 9 k.s.h. (jeśli wspólnicy zdecydują, że umowa spółki będzie mogła być zmieniona większością głosów) i nałożenie na jednego z partnerów pełnej odpowiedzialności bez jego zgody. Warto dodatkowo podkreślić, że fakt ponoszenia nieograniczonej odpowiedzialności partnera musi być zgłoszony do KRS.

Zasady reprezentacji

Generalna zasada stanowi, że każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie. Umowa spółki może jednak wprowadzić ograniczenia w tym zakresie. W umowie więc można albo wyłączyć prawo reprezentacji konkretnego partnera, albo wprowadzić ograniczenia polegające na wieloosobowej reprezentacji (np. reprezentacja łączna z innym partnerem lub z prokurentem). Wyłączenie któregoś partnera z reprezentacji w umowie spółki wymaga jego zgody.

Ponadto inną generalną zasadą jest możliwość pozbawienia wspólnika prawa reprezentacji tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidzieć surowsze wymogi powzięcia uchwały (art. 96 k.s.h.).

Firma i siedziba spółki

Zgodnie z art. 90 k.s.h., firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.p.". Firma spółki partnerskiej może mieć więc jedynie osobowy charakter. Korpus spółki partnerskiej musi składać się z nazwiska przynajmniej jednego partnera, następnie należy dodać dodatek “I partner” lub “i partnerzy” - w zależności od liczby partnerów w spółce. Jeżeli w spółce wykonywane są różne wolne zawody, wówczas należy określić to w dodatku.

Czas trwania spółki

Czas trwania spółki określa się jedynie wtedy, kiedy jest ona zawarta na czas oznaczony. Oznacza to, że jeśli w umowie wspólnicy nie podadzą czasu trwania spółki, oznaczać to będzie, że została ona zawarta na czas nieokreślony.

Czas oznaczony może być określony terminem, okresem, czy też np. wykonaniem określonego zadania.

Wkłady

Określenie wkładów i ich wartości odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku spółki jawnej. W umowie należy więc określić, czy wkład jest pieniężny czy niepieniężny. Wkładami niepieniężnymi mogą być aporty (np. prawa do rzeczy, nieruchomości, własności intelektualnej itp.), usługi, czy też praca. Wkłady można podzielić na te wnoszone na własność, jak też do korzystania (np. przez określony czas).

Każdy ze wspólników ma obowiązek wnieść jakiś wkład. W umowie ponadto powinno określić się wartość wniesionych wkładów. Zarówno w przypadku wkładów niematerialnych, jak i materialnych wspólnicy mogą wspólnie przyjąć jakąś wartość na podstawie swojej wiedzy. Nic nie stoi też na przeszkodzie, aby wyceny dokonali biegli lub można też oprzeć się na podstawie wartości określonej w innych dokumentach.

Należy pamiętać, że w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wniesione przez wspólników są równe, bez względu na ich rzeczywistą wartość (art. 48 § 1 w zw. z art. 89 k.s.h.). Ponadto prawa, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę (czyli wkłady nie muszą być wnoszone w momencie rejestrowania spółki; należy jednak pamiętać, że spółka ma prawo żądania wydania przedmiotu wkładu - art. 48 i 49 w zw. z art. 89 k.s.h.).

Umowa spółki partnerskiej - elementy dodatkowe

Zarząd spółki partnerskiej

Zgodnie z art. 97 k.s.h., umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Nie będzie się wtedy stosować przepisów art. 96 (dotyczących reprezentacji). Do zarządu powołanego w ten sposób należy stosować odpowiednio przepisy art. 201-211 i art. 293-300 k.s.h. (dotyczące zarządu i odpowiedzialności członków zarządu w spółce z o.o.).

Przepis ten przyjmuje więc możliwość zupełnej zmiany zasad funkcjonalności spółki partnerskiej, bowiem prowadzenie spraw i reprezentacja spółki będzie oparta na regułach rządzących spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Jeśli wspólnicy spółki partnerskiej zdecydują się na powołanie zarządu, nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące prowadzenia spraw w spółce jawnej (które miałyby zastosowanie do spółki partnerskiej na mocy art. 89 k.s.h.) ani przepisy dotyczące reprezentacji.

Należy jednak pamiętać, że zarząd powołany w spółce partnerskiej nie będzie organem spółki, a jedynie reprezentantem spółki (czyli należy go rozumieć jako grupę osób upoważnioną do prowadzenia spraw i umocowanych do reprezentacji, które będą działały w imieniu spółki).

Wspólnicy w spółce partnerskiej mają więc wybór:

1. prowadzenie spraw i reprezentacja będzie odbywać się “na zasadach ogólnych”, czyli w oparciu o art. 40-47 k.s.h. (dotyczące prowadzenia spraw spółki w spółce jawnej) w zw. z art. 89 k.s.h. (mówiący o tym, że w sprawach nieuregulowanych w dziale dotyczącym spółki partnerskiej należy stosować przepisy dotyczące spółki jawnej) i o art. 29-30 k.s.h. (dotyczące reprezentacji w spółce jawnej) w zw. z art. 89 k.s.h. i art. 96 k.s.h.

2. prowadzenie spraw i reprezentacja będzie odbywać się zgodnie z art. 201-211 i art. 293-300 k.s.h. (czyli model przyjęty ze spółki z o.o.).

Nie jest dopuszczalne przyjęcie modelu mieszanego (czyli np. prowadzenie spraw tak, jak w spółce jawnej, a reprezentacja przez zarząd tak, jak w spółce z o.o.). Partnerzy muszą więc dokonać wyboru i zawrzeć odpowiednie ustalenia w umowie spółki.

Rozwiązanie umowy spółki

Wspólnicy w umowie, jeśli jest taka konieczność, powinni określić (oprócz czasu trwania spółki), w jakich sytuacjach spółka może ulec rozwiązaniu. Co do zasady spółka ulega rozwiązaniu po spełnieniu się jednej z przesłanek wymienionych w art. 98 k.s.h. W artykule tym jednak występują przesłanki bezwzględne (które zawsze będą powodowały rozwiązanie spółki - np. prawomocne orzeczenie sądu) oraz względne (np. postępowanie likwidacyjne będzie mogło być wstrzymane, jeśli w czasie likwidacji prawo wykonywania wolnego zawodu zostanie przywrócone). Przede wszystkim należy pamiętać, że w umowie spółki wspólnicy mogą wskazać na powody zakończenia działalności w ramach spółki.

Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika

Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi (art. 10 k.s.h.) - partnerzy powinni więc podjąć decyzję w tym zakresie (np. do przeniesienia będzie mogło dojść po uzyskaniu pisemnej zgody partnerów).

Zmiana umowy spółki oraz podejmowanie uchwał

Wspólnicy mogą ustalić, w jaki sposób będzie można zmienić umowę spółki. Co do zasady, zgodnie z art. 9 k.s.h., zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej (np. wymagana będzie jedynie większość głosów). Warto także, aby wspólnicy podjęli decyzję, w jaki sposób podejmowane będą uchwały (jednomyślność, czy większość głosów zwykła bądź kwalifikowana) w stosunku do poszczególnych spraw.

Odesłanie do przepisów dotyczących spółki jawnej

Jak już zostało wskazane powyżej, zgodnie z art. 89 k.s.h. w sprawach nieuregulowanych do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że zawarta w kodeksie spółek handlowych regulacja dotycząca spółki partnerskiej nie jest pełna, dlatego zastosowanie do niej w sytuacjach nieuregulowanych będą miały przepisy dotyczące spółki jawnej, jako tej podstawowej w przypadku spółek osobowych. Tak więc przede wszystkim do spółki partnerskiej będą miały zastosowanie przepisy dotyczące spółki jawnej w zakresie m.in. wysokości i rodzajów wkładów do spółki, udziału w zyskach i stratach, prowadzenia spraw spółki (z zastrzeżeniem art. 97, o czym była mowa powyżej), zakazu działalności konkurencyjnej.

Partnerzy więc, tworząc umowę spółki partnerskiej, powinni mieć na uwadze fakt, że niektóre z wymienionych powyżej aspektów (które regulują przepisy dotyczące spółki jawnej) mogą być uregulowane przez nich odmiennie niż w kodeksie spółek handlowych. Uwagi na ten temat można przeczytać w artykule poświęconym umowie spółki jawnej.