Wzór Umowa spółki jawnej z omówieniem

Spółki osobowe a spółki kapitałowe

Spółka jawna jest jedną ze spółek osobowych, które wraz ze spółkami kapitałowymi nazywane są spółkami prawa handlowego. Cechą charakterystyczną spółek osobowych (do których oprócz spółki jawnej należą również spółka partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna) jest odpowiedzialność osobista (majątkowa) wspólników za zobowiązania spółki oraz osobiste prowadzenie spraw spółki przez tych wspólników. Spółka osobowa jest jednak (w przeciwieństwie do np. spółki cywilnej) strukturą odrębną od wspólników - zarówno pod względem organizacyjnym (ma zdolność prawną, sądową oraz procesową - ale nie ma osobowości prawnej, w przeciwieństwie do spółek kapitałowych), jak i majątkowym - posiada własny majątek, niezależny od majątku wspólników.

Spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna) posiadają osobowość prawną, a za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem - odpowiedzialność wspólników jest więc wyłączona. Spółki kapitałowe mają swoje organy, wspólnicy nie mają więc obowiązku osobistego angażowania się w prowadzenie spraw spółki, zajmuje się tym zarząd. Także nie zajmują się bezpośrednią kontrolą działalności spółki, gdyż odpowiedzialne za to są rada nadzorcza bądź komisja rewizyjna. Organem reprezentującym wspólników jest zgromadzenie wspólników.

Spółka jawna - definicja

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie (art. 22 § 1 k.s.h.), spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale mającą zdolność prawną – może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, może także pozywać i być pozywaną (ma więc zdolność sądową). Brak osobowości prawnej powoduje jednak, że to wspólnicy ponoszą odpowiedzialność (całym swoim majątkiem) za jej zobowiązania solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz subsydiarnie, czyli w momencie, kiedy spółka przestaje być wypłacalna (a więc najpierw spółka odpowiada całym swoim majątkiem, następnie wspólnicy, jeśli majątek spółki nie był wystarczający do zaspokojenia wierzycieli). Należy jednak podkreślić, że spółka nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wspólników.

Spółka jawna powstaje, aby wspólnicy mogli realizować wspólny cel - prowadzenie określonego rodzaju przedsiębiorstwa. Cel ten powinien być określony w umowie.

Powstanie spółki jawnej - umowa

Umowa pomiędzy wspólnikami jest podstawowym sposobem zawarcia spółki jawnej. Spółka jawna może więc powstać wskutek porozumienia między jej wspólnikami, ale też w wyniku przekształcenia innej spółki w spółkę jawną (cywilnej - art. 26 § 1 k.s.h., lub innej spółki handlowej - art. 551 i n. k.s.h.). Należy podkreślić, że momentem powstania spółki jawnej jest nie chwila stworzenia czy też podpisania przez wspólników umowy spółki jawnej, ale chwila wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 25(1) § 1 k.s.h.). Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.

Forma umowy spółki jawnej

Umowaspółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Można wykorzystać formę z urzędowo poświadczonym podpisem czy z urzędowym poświadczeniem daty lub też w formę aktu notarialnego - należy to do decyzji wspólników, jednak trzeba podkreślić, że ww. formy nie są wymagane przepisami (forma aktu notarialnego jest zastrzeżona dla wszystkich innych spółek prawa handlowego, oprócz spółki jawnej i partnerskiej). Należy to podkreślić, jeśli do spółki jest wnoszona tytułem wkładu nieruchomość, niezbędna jest forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności, bowiem inne przepisy wymagają formy aktu notarialnego przy przenoszeniu własności nieruchomości.

Umowa spółki jawnej - elementy obowiązkowe

Umowa spółki jawnej powinna zawierać takie podstawowe informacje jak data i miejsce zawarcia oraz między jakimi osobami (wspólnikami) zostaje zawarta. Prócz tego kodeks spółek handlowych w art. 25 wymienia pozostałe elementy obowiązkowe:

1. firma i siedziba spółki,

2. określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

3. przedmiot działalności spółki,

4. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Wspólnicy

Wspólnikami mogą być osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych (dopuszczalna jest ograniczona zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej, o ile osoba ta będzie działać z pomocą przedstawiciela ustawowego). Wspólnikiem może być także osoba prawna (np. spółka kapitałowa), a także inna spółka handlowa. Warto pamiętać, że wspólnikiem może być także przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Wspólnikiem nie może być jednak spółka cywilna.

Firma i siedziba spółki

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego lub kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j.”. Oznacza to, że firma spółki jawnej może mieć jedynie osobowy charakter - korpus firmy może być więc konstruowany jedynie w oparciu o nazwiska, firmy czy nazwy wspólników (nazwiska w przypadku osób fizycznych, firmy lub nazwy w przypadku osób prawnych lub osób posiadających zdolność prawną). Nie można więc wymyślić nazwy firmy niezwiązanej z nazwiskami lub nazwami wspólników (lub zastąpić nazwisko pseudonimem), ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby takiej nazwy użyć obok nazwisk czy nazw wspólników.

Określając siedzibę spółki, należy podać nie pełny adres, a jedynie miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający - czyli miejscowość, w której dokonywane są czynności prowadzenia spraw i reprezentacji spółki.

Określenie wkładów i ich wartość

Wniesione wkłady muszą być określone, czyli czy jest to wkład pieniężny czy niepieniężny. Wkładami niepieniężnymi mogą być aporty (czyli wkłady w postaci niematerialnych praw lub rzeczy, np. prawa do rzeczy ruchomych typu samochód, ale także do nieruchomości - np. lokal - do patentów, znaków towarowych czy innych praw własności intelektualnej), usługi, czy też praca. Wkłady można podzielić na te wnoszone na własność, jak też do korzystania (np. przez określony czas).

Każdy ze wspólników ma obowiązek wnieść jakiś wkład. W umowie ponadto powinno określić się wartość wniesionych wkładów. Zarówno w przypadku wkładów niematerialnych, jak i materialnych wspólnicy mogą wspólnie przyjąć jakąś wartość na podstawie swojej wiedzy (np. jeden ze wspólników przenosi na własność samochód - wspólnicy mogą ustalić wartość tego samochodu na podstawie ceny rynkowej tego typu auta z tego rocznika). Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wyceny dokonali biegli, można też oprzeć się na podstawie wartości określonej w innych dokumentach. Jeśli wnoszony jest wkład w postaci pracy lub świadczenia usług, ich wartość również powinna być wyceniona (np. poprzez pomnożenie ustalonej kwoty za godzinę pracy tego typu przez ilość godzin pracy świadczonej w ciągu dnia pomnożonej przez liczbę dni, przez jakie praca ma być wykonywana, np. 100 zł netto x 3 godziny dziennie x 4 dni w tygodniu).

Wkładem do spółki może być także przedsiębiorstwo (na własność lub do korzystania) (np. w sytuacji, kiedy umowa spółki jawnej zawierana jest z przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą - art. 33 k.s.h.).

Należy pamiętać, że w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wniesione przez wspólników są równe, bez względu na ich rzeczywistą wartość (art. 48 § 1 k.s.h.). Ponadto prawa, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę (czyli wkłady nie muszą być wnoszone w momencie rejestrowania spółki; należy jednak pamiętać, że spółka ma prawo żądania wydania przedmiotu wkładu - art. 48 i 49 k.s.h.).

Przedmiot działalności spółki

Przedmiot działalności spółki powinno określić się na podstawie PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności) i powinien być on zgodny z celem spółki jawnej, określonym w umowie spółki. Nie można więc określić przedmiotu działalności ogólnie (np. wszelka działalność niezabroniona przez prawo). Warto także wspomnieć, że opis przedmiotu działalności spółki wskazany w umowie nie musi pokrywać się z opisem przedmiotu ujętym w Polskiej Klasyfikacji Działalności (przykładowo spółka będzie zajmować się sprzedażą określonych części do samochodów osobowych, a w PKD sprzedaż części samochodowych ujęta jest w sposób ogólny - w umowie, a następnie we wniosku o wpis do KRS, nie trzeba więc podawać ogólnego opisu z PKD a jedynie zawężony, czyli to, czym w rzeczywistości spółka będzie się zajmować).

Czas trwania spółki

Czas trwania spółki określa się jedynie wtedy, kiedy jest ona zawarta na czas oznaczony. Oznacza to, że jeśli w umowie wspólnicy nie podadzą czasu trwania spółki, oznaczać to będzie, że została ona zawarta na czas nieokreślony.

Czas oznaczony może być określony terminem (np. 31 grudnia 2015 r.), okresem (np. 3 lata), czy też np. wykonaniem określonego zadania (np. produkcja określonej liczby sztuk danego rodzaju). Jeśli spółka zostanie zawarta na czas określony, nie ma przeszkód, aby wspólnicy podjęli uchwałę o jej przedłużeniu. Uchwała, zgodnie z art. 59 k.s.h., powinna być jednomyślna.

Umowa spółki jawnej - elementy dodatkowe, nieobowiązkowe

Mimo że kodeks spółek handlowych jako elementy obowiązkowe, które powinny znaleźć się w umowie, podaje tylko te wyżej opisane, należy podkreślić, że ograniczenie się w umowie tylko do ich uregulowania może w rzeczywistości paraliżować relacje między wspólnikami. Warto więc w umowie zawrzeć jak najwięcej kwestii, co do których ustawodawca pozostawia stronom swobodę. Należy pamiętać, że brak tych uregulowań będzie skutkował stosowaniem rozwiązań przyjętych w kodeksie, które nie zawsze mogą odpowiadać wspólnikom.

Poniżej zostaną przedstawione najważniejsze kwestie, nad którymi warto się zastanowić podczas tworzenia umowy spółki jawnej - czy wspólnikom odpowiada rozwiązanie przyjęte w kodeksie, czy też chcieliby uregulować te kwestie inaczej.

Reprezentacja spółki

Co do zasady, każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Jednak na mocy art. 30 § 1 k.s.h., umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. Jeśli więc wspólnik wyrazi na to zgodę w umowie, zostaje pozbawiony prawa reprezentacji. Jednak, co należy podkreślić, prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich (art. 29 § 3 k.s.h.). Oznacza to, że nawet jeśli w umowie spółki wspólnik został wyłączony od reprezentacji, w rzeczywistości jest to jedynie ustalenie wewnętrzne, które nie wywołuje skutków prawnych na zewnątrz. Reguły reprezentacji ustalone między wspólnikami nie będą miały więc znaczenia dla ważności i skuteczności czynności wobec osób trzecich (czyli np. jeśli wspólnik pozbawiony prawa do reprezentacji zawrze umowę w imieniu spółki z osobą trzecią, umowa ta będzie ważna - co najwyżej w stosunkach wewnętrznych może być to podstawą roszczeń między wspólnikami).

Warto jednak pamiętać, że sposób reprezentacji (np. łącznie kilku wspólników lub z prokurentem) będzie obowiązywał na zewnątrz, bowiem jest ujawniany w KRSie.

Prowadzenie spraw spółki

Warto pamiętać, że w umowie nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników (czyli w pierwszej kolejności zawsze wspólnicy muszą prowadzić sprawy spółki; możliwa jest sytuacja, kiedy sprawy będzie prowadziła osoba trzecia, ale musi się to odbywać zawsze z udziałem co najmniej jednego wspólnika) oraz ograniczyć prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki. Oznacza to więc, że powyższe kwestie w żaden sposób nie mogą być ograniczone w umowie, a jeśli zostaną, postanowienia te będą nieważne.

Należy jednak pamiętać, że wspólnika można w umowie pozbawić prawa prowadzenia spraw spółki. Przykładowo więc, jeśli spółka jawna ma trzech wspólników, dwóch z nich można w umowie pozbawić prawa prowadzenia jej spraw, a jako uprawnionego do prowadzenia spraw wyznaczyć trzeciego z nich. Nie można pozbawić prawa wszystkich trzech i prowadzenie spraw powierzyć osobie trzeciej.

Warto ponadto, aby wspólnicy w umowie określili zasady prowadzenia spraw spółki, czyli prowadzenie jakich spraw wymaga uchwały wspólników, a jakich nie (co do zasady uchwały nie wymaga prowadzenie spraw nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki - termin ten nie został wyjaśniony w ustawie, jednak w doktrynie przyjmuje się, że sprawy te zależą od stosunków danej spółki i stosunków obrotu; jako że ten termin jest niedookreślony, warto, by wspólnicy w umowie wskazali, co wymaga zgody ich wszystkich).

Prowadzenie spraw spółki, jeśli nie zostanie uregulowane w umowie spółki, może być później ustalone w uchwale (art. 40 § 1). Za pomocą uchwały można też zmienić wcześniej ustalone w umowie zasady prowadzenia spraw spółki (art. 9 k.s.h.).

Jeśli chodzi o prowadzenie spraw spółki, wspólnicy powinni podjąć ponadto decyzje:

• jeżeli w sprawach nieprzekraczających zwykłych czynności spółki wymagana jest uchwała wspólników, to czy konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki,

• czy w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki,

• czy za prowadzenie spraw spółki wspólnik otrzyma wynagrodzenie.

Udziały w zyskach i stratach

Wspólnicy powinni w umowie zdecydować, czy udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu oraz czy wspólnicy są uprawnieni albo zobowiązani do podwyższenia umówionego wkładu. Ponadto wspólnicy powinni ustalić, czy udział w zyskach i stratach odpowiada wartości wniesionego wkładu oraz czy jacyś wspólnicy są zwolnieni od udziału w stratach (należy jednak pamiętać, że zwolnienie wspólnika od udziałów w stratach nie ma znaczenia dla odpowiedzialności wspólnika opisanej w art. 22 k.s.h.).

Rozwiązanie umowy spółki

Wspólnicy w umowie, jeśli jest taka konieczność, powinni ponadto określić (oprócz czasu trwania spółki), w jakich sytuacjach spółka może ulec rozwiązaniu. Co do zasady spółka ulega rozwiązaniu po spełnieniu się jednej z przesłanek wymienionych w art. 58 k.s.h. W artykule tym jednak występują przesłanki bezwzględne (które zawsze będą powodowały rozwiązanie spółki - np. prawomocne orzeczenie sądu) oraz względne (które wspólnicy mogą uregulować w umowie inaczej, np. spółka nie ulegnie rozwiązaniu w przypadku śmierci jednego ze wspólników - art. 64 k.s.h.).

Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika

Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi - wspólnicy powinni więc podjąć decyzje w tym zakresie (np. do przeniesienia będzie mogło dojść po uzyskaniu pisemnej zgody wspólników).

Zmiana umowy spółki oraz podejmowanie uchwał

Wspólnicy mogą ustalić, w jaki sposób będzie można zmienić umowę spółki. Co do zasady, zgodnie z art. 9 k.s.h., zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej (np. wymagana będzie jedynie większość głosów). Warto także, aby wspólnicy podjęli decyzję, w jaki sposób podejmowane będą uchwały (jednomyślność, czy większość głosów zwykła bądź kwalifikowana) w stosunku do poszczególnych spraw.

Umowa spółki jawnej - zawieranie przy pomocy wzorca umowy

Warto pamiętać, że istnieje możliwość zawarcia umowy spółki jawnej przy pomocy wzorca umowy w systemie teleinformatycznym (art. 23 (1) k.s.h.). W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2015 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki jawnej udostępnionych w systemie teleinformatycznym został określony ów wzorzec. Trzeba jednak pamiętać, że zawarcie umowy spółki jawnej online wiąże się z pewnymi ograniczeniami (np. wniesione wkłady mogą być tylko pieniężne).