Ulga dla seniorów, na powrót i 4+ a zapisy w KPiR. Jak to zrobić?

Przedsiębiorcy, którym przysługuje ulga dla seniorów, na powrót i 4+, mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego dla przychodów z działalności gospodarczej do kwoty 85 528 zł rocznie. W związku z tym pojawia się jednak pytanie, jak prawidłowo ewidencjonować przychody zwolnione z PIT w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Ulga dla seniorów, na powrót i 4+ a zapisy w KPiR

Tytułem wstępu pokrótce scharakteryzujemy każdą z omawianych ulg podatkowych. Po pierwsze, jak wskazuje art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy PIT, zwalnia się od podatku przychody podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;
2. z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8;
3. z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c lub art. 30ca albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
4. z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

– w 4 kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego, z zastrzeżeniem ust. 39, 43 i 44.

Po drugie w myśl art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT zwalnia się od podatku przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;
2. z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8;
3. z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c albo art. 30ca lub ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
4. z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa"

– który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu bądź umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej, z zastrzeżeniem ust. 39 i 44–48.

Końcowo na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT zwalnia się od podatku przychody m.in. z działalności gospodarczej otrzymane przez podatnika po ukończeniu określonego wieku (tj. 60. roku życia przez kobietę i 65. roku życia przez mężczyznę), do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Podatnik-senior może korzystać z tego zwolnienia, pod warunkiem że:

• podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu osiągania tych przychodów oraz
• pomimo nabycia uprawnienia nie pobiera wymienionych w powołanym przepisie świadczeń emerytalno-rentowych.

Stosowanie ulg podatkowych a zapisy w KPiR

Jak wynika z treści par. 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie są obowiązane prowadzić księgę według wzoru ustalonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia, w sposób określony w rozdziale 2.

Natomiast z treści art. 24a ust. 1 ustawy PIT wynika, że przedsiębiorcy są obowiązani  prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.

Zasadniczo zatem w KPiR należy wpisywać te przychody, które wpływają na kształtowanie podstawy opodatkowania. To oznacza, że przychody korzystające ze zwolnienia nie muszą być ewidencjonowane w KPiR (kolumny od 7 do 9). 

Podatnik dobrowolnie może podjąć decyzję o ewidencjonowaniu przychodów zwolnionych. Przy czym zapisów należy dokonać w kolumnie nr 17 „Uwagi”.

Koszty poniesione w związku z prowadzeniem działalności zwolnionej od podatku

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy.

W myśl art. 22 ust. 3 cytowanej ustawy, jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Stosownie do art. 22 ust. 3a tejże ustawy zasadę, o której mowa w ust. 3, stosuje się również w przypadku, gdy część dochodów z tego samego źródła przychodów podlega opodatkowaniu, a część jest wolna od opodatkowania, z wyłączeniem źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152 lit. c, pkt 153 lit. c i pkt 154 w zakresie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 31 tej ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów znajdujących się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą, jeżeli dochody z tych źródeł w ogóle nie podlegają opodatkowaniu albo są zwolnione od podatku dochodowego.

Zgodnie z art. 23 ust. 10 ww. ustawy przepisu ust. 1 pkt 31 nie stosuje się do kosztów uzyskania przychodów poniesionych w celu uzyskania przychodów zwolnionych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152–154.

W świetle powyższego i wraz z treścią interpretacji Dyrektora KIS z 10 maja 2023 roku (nr 0113-KDIPT2-1.4011.105.2023.2.KD) można wskazać, że jeżeli podatnik w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej korzysta z jednej z omawianych ulg, to kosztów uzyskania przychodów zwolnionych nie musi wyłączać z kosztów podatkowych związanych z tą działalnością. Mimo że całość lub część przychodów z tej działalności będzie korzystać ze zwolnienia, to poniesione koszty zostaną kosztami uzyskania przychodów. 

Analiza obowiązujących regulacji wskazuje, że nie ma przepisów, które obligowałyby podatnika prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą do ewidencjonowania w KPiR przychodów zwolnionych od podatku. Podatnik może dobrowolnie wpisywać takie przychody w kolumnie nr 17.