Sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego relatywnie często są przedmiotem rozstrzygnięć sądowych. Rozpoczęcie postępowania w danej sprawie jest uzależnione od wniesienia wymaganych przepisami opłat procesowych. Jaka jest wysokość opłat procesowych w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego?– piszemy na ten temat w artykule.
Wysokość opłat procesowych w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego – podstawa prawna
Wysokość opłat procesowych w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego została uregulowana w przepisach Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwanej dalej „ustawą”.
Opłaty procesowe w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego
Stosownie do brzmienia art. 26 ust. 1 ustawy – opłatę stałą w kwocie 600 zł pobiera się od pozwu o:
rozwód;
separację;
ochronę dóbr osobistych;
ochronę innych praw niemajątkowych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
ochronę niemajątkowych praw dochodzonych w postępowaniu grupowym.
W sprawach o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa, w przypadku zasądzenia alimentów na rzecz małżonka w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji, pobiera się od małżonka zobowiązanego opłatę stosunkową od zasądzonego roszczenia, a w razie nakazania eksmisji jednego z małżonków albo podziału wspólnego majątku pobiera się także opłatę w wysokości przewidzianej od pozwu lub wniosku w takiej sprawie.
Z kolei w sprawach o:
ochronę praw autorskich i praw pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz ochronę innych praw na dobrach niematerialnych, w tym europejskich praw własności intelektualnej;
zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji
– pobiera się od pozwu opłatę stałą lub stosunkową w kwocie określonej w art. 13–13d ustawy od każdego roszczenia pieniężnego, a od każdego innego roszczenia stałą w kwocie 300 zł.
Przywołane powyżej art. 13–13d ustawy przewidują następujące wysokości opłat – zgodnie z art. 13 ustawy w sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:
do 500 zł – w kwocie 30 zł;
ponad 500 zł do 1500 zł – w kwocie 100 zł;
ponad 1500 zł do 4000 zł – w kwocie 200 zł;
ponad 4000 zł do 7500 zł – w kwocie 400 zł;
ponad 7500 zł do 10 000 zł – w kwocie 500 zł;
ponad 10 000 zł do 15 000 zł – w kwocie 750 zł;
ponad 15 000 zł do 20 000 zł – w kwocie 1000 zł.
W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 zł pobiera się natomiast od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, jednakże nie więcej niż 200 000 zł.
Z kolei w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych od strony będącej konsumentem lub osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rodzinne przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 20 000 zł pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 zł (art. 13a ustawy).
W sprawach o roszczenia wynikające z art. 36 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 20 000 zł pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 zł (art. 13b ustawy).
W myśl postanowień art. 13c ustawy w sprawach o:
usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym;
pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności;
zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji
– przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 40 000 zł pobiera się opłatę stałą w kwocie 2000 zł.
W sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym opłata stała lub stosunkowa wynosi połowę opłaty ustalonej zgodnie z art. 13, art. 13a i art. 13b ustawy, jednak nie mniej niż 100 zł i nie więcej niż 200 000 zł (art. 13d ustawy).
Opłatę stałą w kwocie 200 zł pobiera się od wniosku o:
zabezpieczenie środka dowodowego, o którym mowa w przepisach: Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku – Prawo własności przemysłowej, Ustawy z dnia 26 czerwca 2003 roku o ochronie prawnej odmian roślin oraz Ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o ochronie baz danych;
wezwanie do udzielenia informacji, o którym mowa w przepisach: Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku – Prawo własności przemysłowej, Ustawy z dnia 26 czerwca 2003 roku o ochronie prawnej odmian roślin oraz Ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o ochronie baz danych.
Zgodnie z art. 27 ustawy opłatę stałą w kwocie 200 zł pobiera się od pozwu w sprawie o:
ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa;
unieważnienie małżeństwa;
rozwiązanie przysposobienia;
zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa;
unieważnienie uznania dziecka;
ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej;
naruszenie posiadania;
uchylenie uchwały organu spółdzielni;
stwierdzenie nieważności uchwały organu spółdzielni;
ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółdzielni;
uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej;
przyjęcie w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej;
opróżnienie lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu;
ustalenie wstąpienia w stosunek najmu;
uchylenie uchwały organu fundacji rodzinnej;
stwierdzenie nieważności uchwały organu fundacji rodzinnej.
Ponadto opłaty stałe w kwocie:
500 zł – pobiera się od pozwu w sprawie wydania orzeczenia zastępującego uchwałę walnego zgromadzenia spółdzielni o podziale;
100 zł – pobiera się od pozwu w sprawie rozpoznawanej w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń;
1000 zł – pobiera się od pozwu w sprawie o naruszenie prawa do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego, obejmującego żądanie unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, wspólnego prawa ochronnego na znak towarowy, unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na wspólny znak towarowy, prawa ochronnego na znak towarowy gwarancyjny, uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP) ochrony międzynarodowego znaku towarowego, oraz unieważnienia uznania na terytorium RP ochrony międzynarodowego wzoru przemysłowego.
Opłaty procesowe w sprawach gospodarczych
W myśl postanowień zawartych w art. 29 ustawy opłatę stałą w kwocie 5000 zł pobiera się od pozwu w sprawie o:
rozwiązanie spółki,;
wyłączenie wspólnika ze spółki;
uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółki;
uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy;
stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy.
Z kolei opłatę stałą w kwocie:
100 zł – pobiera się od pozwu w sprawie z zakresu ochrony środowiska;
1500 zł – pobiera się od pozwu:
w sprawie z umowy o przekazanie mienia w ramach prywatyzacji,
w sprawie o unieważnienie przetargu;
1000 zł – pobiera się od odwołania od decyzji:
Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK),
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE),
Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE),
Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego (UTK),
a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie;
500 zł – pobiera się od zażalenia na postanowienie Prezesa UOKiK, Prezesa URE, Prezesa UKE oraz Prezesa UTK.
Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera się od odwołania od decyzji organu regulacyjnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie. Ponadto opłatę stałą w kwocie 50 zł pobiera się od zażalenia na postanowienie organu regulacyjnego wskazanego w wyżej wskazanej ustawie.
Jak stanowi art. 33 ustawy, opłatę stałą w kwocie 3000 zł pobiera się od odwołania od decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie.
Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą, której wysokość ustala się w kwocie 3-krotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga.
Stosownie do treści art. 34a ustawy opłatę stałą w kwocie 100 zł od każdej osoby, której wniosek dotyczy, pobiera się od wniosku o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub strony, jeżeli wniosek został złożony po zatwierdzeniu planu rozprawy. W przypadku natomiast konieczności zarządzenia przymusowego sprowadzenia świadka – pobiera się dodatkowo opłatę w kwocie 200 zł.
Sposób uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych
Sposób uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych oraz wzory opłaty skarbowej zostały określone w przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 marca 2016 roku w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, zwanego dalej „rozporządzeniem”.
Jak wynika z § 2 rozporządzenia, opłaty sądowe w sprawach cywilnych uiszcza się w formie:
bezgotówkowej;
wpłaty gotówkowej;
znaków opłaty sądowej.
Przykład 1.
Powód zamierza złożyć w sądzie rejonowym (wydział rodzinny i nieletnich) pozew o zaprzeczenie ojcostwa. Opłata sądowa w tej sprawie wynosi 200 zł. Powód chce dokonać wniesienia tej należności w formie wpłaty gotówkowej. Uiszczenie opłaty w formie wpłaty gotówkowej odbywa się w kasie sądu właściwego dla podjęcia czynności procesowej, z którą wiąże się uiszczenie opłaty sądowej, lub sądu, za którego pośrednictwem wnosi się pismo podlegające opłacie sądowej.
Zgodnie z § 4b rozporządzenia dyrektor sądu udostępnia na stronie internetowej sądu oraz na tablicy ogłoszeń w budynku sądowym informacje o:
funkcjonujących kasach sądu, w których można uiścić opłatę sądową;
możliwych sposobach uiszczania opłat sądowych w formie bezgotówkowej;
numerach rachunków bieżących dochodów sądu, na które można dokonywać wpłat.
Przykład 2.
Jeden z sądów rejonowych zamieścił informację, że opłaty sądowe mogą być dokonywane we wpłatomacie znajdującym się przy wejściu do budynku sądu. Opłaty można także realizować za pośrednictwem platformy internetowej e-płatności lub bezpośrednio na rachunki bankowe sądu rejonowego.
Wysokość opłat procesowych w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego – aktualne stawki. Podsumowanie
Opłaty procesowe w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego uregulowano w przepisach Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wysokość tych opłat jest ustalona w kwocie stałej lub stosunkowej – uzależnionej od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia. Aktualne, obowiązujące w 2024 roku, stawki tych opłat wyszczególniono w niniejszym artykule. Powyższe opłaty uiszcza się w formie bezgotówkowej, wpłaty gotówkowej lub znaków opłaty sądowej.
