Zamieszczenie nieprawdy w internecie może skutkować wyciągnięciem konsekwencji prawnych wobec osoby publikującej takie informacje. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie sankcje grożą za publikowanie nieprawdziwych informacji w internecie!
Zamieszczenie nieprawdy w internecie jako znieważenie lub zniesławienie
Zgodnie z art. 212 Kodeksu karnego (kk) kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Ściganie przestępstwa zniesławienia odbywa się z oskarżenia prywatnego. Nie popełnia jednak przestępstwa zniesławienia ten, kto dokonuje powyższych czynności niepublicznie, jeśli zarzuty, jakie ujawnia, są prawdziwe.
Orzecznictwo potwierdza, iż: „Internet jest środkiem masowego komunikowania, o jakim mowa w art. 212 § 2 i 216 § 2 kk, za pomocą którego sprawca może dopuścić się zarówno zniesławienia, jak i znieważenia” [Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z 7 maja 2008 roku, III KK 234/07].
Warto mieć na uwadze, że nie popełnia przestępstwa zniesławienia, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
- dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
- służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Podkreślić należy, że: „Zniesławienie dokonane ze świadomością nieprawdziwości informacji i ocen o postępowaniu oraz właściwościach innej osoby (art. 212 § 1 i 2 kk) nigdy nie służy obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 § 2 kk). Zachowanie takie nie korzysta z ochrony udzielanej wolności wypowiedzi i prawu do krytyki przez art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ani art. 10 ust. 2 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności” [Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z 22 czerwca 2004 roku, V KK 70/04].
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Z kolei zgodnie z art. 216 Kodeksu karnego kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Ściganie przestępstwa znieważenia odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
Zamieszczenie nieprawdy w internecie jako naruszenie dóbr osobistych
Zamieszczenie nieprawdy w internecie może wiązać się także z odpowiedzialnością cywilnoprawną. Zgodnie z Kodeksem cywilnym dobra osobiste człowieka, jak w szczególności cześć czy wizerunek, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Zgodnie z orzecznictwem: „[…] powszechnie wyróżnia się dwa przejawy dobra osobistego, jakim jest cześć człowieka: cześć zewnętrzną (dobre imię) oraz cześć wewnętrzną (godność osobistą). Cześć zewnętrzna to, mówiąc krótko, opinia, którą o danej osobie mają inni, a cześć wewnętrzna to poczucie osoby o swojej wartości; oczekiwanie przez nią szacunku od innych. Odpowiednio do tego rozróżnienia różnicuje się naruszenia czci. Wyodrębnia się zniesławienie: naruszenie czci zewnętrznej, dobrego imienia, oraz znieważenie: naruszenie czci wewnętrznej, godności osobistej. Do zniesławienia dochodzi w razie przypisania innej osobie takiego postępowania lub takich właściwości, które mogą ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do zajmowania określonego stanowiska lub do wykonywania określonego zawodu bądź prowadzenia określonej działalności” [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z 8 sierpnia 2019 roku, I ACa 4/19].
W razie dokonanego naruszenia poszkodowany może także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności – by złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Rozpowszechnianie nieprawdy a naruszenie prawa do wizerunku
Rozpowszechnianie nieprawdy w internecie może w konkretnych okolicznościach polegać również na rozpowszechnianiu wizerunku innej osoby bez jej zgody.
Warto podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem oraz stanowiskiem wyrażonym przez J. Sadomskiego [Konflikt zasad – ochrona dóbr osobistych a wolność prasy, Warszawa 2008] naruszenie prawa do wizerunku może być kontekstowe lub pozakontekstowe. Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Warszawie za J. Sadomskim: „[...] z naruszeniami „kontekstowymi” mamy do czynienia wtedy, gdy obok dobra osobistego w postaci wizerunku zostają naruszone inne dobra osobiste jednostki (np. dobre imię, godność osobista). Naruszenia te mogą wynikać z treści samego wizerunku lub z kontekstu, w jakim został on opublikowany. Naruszenia „pozakontekstowe” natomiast to naruszenia dobra osobistego przez sam fakt dokonania publikacji wizerunku – niezależnie od sposobu przedstawienia osoby portretowanej bądź kontekstu, w jakim dany wizerunek został zamieszczony […]. Wykorzystanie zdjęcia osoby publicznej w sposób umożliwiający powiązanie jej z osobą, której przypisano działalność przestępczą, może stanowić naruszenie dóbr osobistych w postaci dobrego imienia oraz wizerunku tej osoby publicznej” [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 9 września 2020 roku, I ACa 696/19].
Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
- osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
- osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Osoba, której prawo do wizerunku zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także domagać się, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
Odpowiedzialność administratora serwisu za publikowanie nieprawdy
Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę, nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi do nich dostęp.
Usługodawca, który uzyskał wiarygodną wiadomość o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił do nich dostęp, nie odpowiada względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku tego działania, jeżeli niezwłocznie zawiadomił usługobiorcę o zamiarze uniemożliwienia dostępu do danych.
Usługodawca nie jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych. Administrator serwisu nie musi zatem weryfikować prawdziwości informacji publikowanych w ramach serwisu przez jego użytkowników.
Warto jednak zwrócić uwagę na stanowisko orzecznictwa, zgodnie z którym: „Administrator portalu internetowego odpowiada […] za własne działania naruszające dobra osobiste osób trzecich, które polegają na rozpowszechnianiu i utrzymywaniu cudzych anonimowych informacji naruszających te dobra za pośrednictwem strony internetowej. […] odpowiedzialność podmiotu świadczącego hosting jest możliwa w dwóch przypadkach, a mianowicie: gdy posiada on wiedzę o bezprawnym charakterze udostępnionych za jego pośrednictwem danych, a także wtedy, gdy mimo otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze udostępnionych danych nie uniemożliwił on dostępu do tych danych” [Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 22 września 2020 roku, I CSK 632/18].
