Podjęcie decyzji o rozpoczęciu działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością wyboru formy prowadzenia takiej aktywności. Gdy jednak lekarz pracuje zawodowo poza unią europejską kwestie te wymagają dodatkowej prawnej analizy.
Lekarz swoją aktywność zawodową może realizować na trzy sposoby - poprzez stosunek pracy, poprzez działalność wykonywaną osobiście oraz poprzez pozarolniczą działalność gospodarczą.
Bezpośrednio po wyborze formy działalności, lekarz musi zmierzyć się z wyborem adekwatnej formy opodatkowania w przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej, której wybór zależy od kilku czynników np. od tego czy i jakie koszty będzie ponosił przedsiębiorca, jak wysoki dochód osiągnie, a także to czy ma zamiar rozliczać się ze współmałżonkiem i korzystać z ulg podatkowych. W przypadku lekarza pracującego jednocześnie poza Polską w kraju nie należącym do UE, należy wziąć pod uwagę także miejsce pobytu, certyfikat rezydencji i istnienie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Formy działalności dla lekarzy w Polsce
Lekarze, mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
Działalność lecznicza może być wykonywana jako:
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem,
- spółka cywilna, spółka jawna albo spółka partnerska jako grupowa praktyka lekarska.
Jednocześnie ustawodawca wskazuje na podstawowe, a zarazem konieczne warunki, które musi spełnić lekarz, aby móc wykonywać jedną z form praktyk indywidualnych, a ponadto określa warunki niezbędne dla lekarskich praktyk grupowych.
Lekarz, decydując się na prowadzenie praktyki indywidualnej – niezależnie od jej rodzaju – musi uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Natomiast warunkiem rozpoczęcia działalności leczniczej w formie praktyki grupowej jest wcześniejsze powołanie spółki – cywilnej albo jawnej czy też partnerskiej. Ponadto, zgodnie z przepisami wykonywanie zawodu lekarza w ramach działalności leczniczej uzależnione jest od wpisania lekarza do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
Formy działalności dla lekarzy poza UE
Lekarze, którzy zdobyli wykształcenie zawodowe poza UE, którzy chcą rozpocząć prace w Polsce mają takie prawo, jednak wykonywanie działalności leczniczej wymusza spełnienie wymaganych warunków przepisami prawa. Okręgowa rada lekarska właściwa ze względu na zamierzone miejsce wykonywania zawodu przyznaje prawo wykonywania zawodu lekarza który wykształcenie zdobywała poza UE, na czas nieokreślony albo na czas określony.
Procedura uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarza wymaga między innymi nostryfikacji dyplomu i zdania kilku egzaminów, co dotychczas sprawiało trudność zwłaszcza, że lekarze musieli wykazać się znajomością języka polskiego.
Zgodnie z przyjętym trybem osobie, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo zgody na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz przyznać prawo wykonywania zawodu lekarza albo prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty, na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie leczniczym, jeżeli spełnia wymagane ustawą warunki.
Należy tu wskazać, że przyjęte zmiany legislacyjne doprowadziły, do tego, że nie jest wymagana nostryfikacja, staż podyplomowy ani zdanie odpowiedniego egzaminu lekarskiego. Natomiast konieczne jest co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w okresie ostatnich pięciu lat, a także wystarczająca znajomość języka polskiego i uzyskanie zaświadczenia od polskiego podmiotu leczniczego. Warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty jest ważne przez okres pięciu lat, po czym pracę w zawodzie można będzie kontynuować po nostryfikacji dyplomu lub zdaniu Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego, odbyciu lub uznaniu stażu podyplomowego oraz zdaniu Lekarskiego Egzaminu Końcowego.
Lekarz, który skorzysta z procedury uproszczonej i posiadający warunkowe prawo wykonywania zawodu, nie może na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wykonywać zawodu poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na Covid-19.
Lekarz albo lekarz dentysta zgłasza Ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres został zatrudniony, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody, do wykonywania warunkowo zawodu. Istnieje jednak furtka, dzięki której lekarz będzie mógł pracować poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19 – tzn. musi on złożyć wniosek Ministra właściwego do spraw zdrowia i uzyskać zgodę.
Niezależnie od tego, lekarz, który posiada zgodnie z prawe polskim możliwość wykonywania zawodu może swoją aktywność zawodową wykonywać poprzez stosunek pracy, poprzez działalność wykonywaną osobiście, poprzez pozarolniczą działalność gospodarczą.
Kwestie podatkowe
Rozważanie ogólnej podpowiedzi, co do formy opodatkowania jest trudne, gdyż trzeba uwzględnić szczególne okoliczności dotyczące każdorazowo podmiotu, który musi podjąć decyzje w omawianej kwestii. Na ogół każdy obywatel kraju pozostającego poza UE w konsekwencji pracy przez jakikolwiek okres w Rzeczypospolitej Polskiej powinien wziąć pod uwagę konieczność wykazania dochodu przed polskim bądź urzędem skarbowym miejsca zamieszkania (ewentualnie przed obydwoma).
Przykład
W przypadku obywatela Ukrainy prowadzącego działalność gospodarczą zarówno w Polsce jak i na Ukrainie do celów podatkowych ważne jest ustalenie jego centrum życiowego lub liczby dni których przebywa w Polsce. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Na podstawie art. 3 ust. 2a ww. ustawy, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Innymi słowy, nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęty będzie taki podatnik, który w Polsce ma miejsce zamieszkania. Podlega on obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy). W przypadku obywateli Ukrainy, Polska podsiała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, co ma istotne znacznie dla przedsiębiorców. Na gruncie postanowień umowy polsko-ukraińskiej, okolicznością istotną dla określenia miejsca opodatkowania przychodów (dochodów) w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej prowadzonej na Ukrainie, oraz działalności gospodarczej zarejestrowanej w Polsce, jest istnienie zakładu podatnika w państwie źródła.
Jak widać, kwestia doboru odpowiedniej formy opodatkowania zależy od wielu czynników, zatem lekarz, który będzie świadczył usługi jednocześnie w Polsce i w kraju nienależącym do UE, musi liczyć się z tym, że stając przed wyborem formy opodatkowania, powinien ustalić pewne kwestie wcześniej, a następnie poddać je pod rozwagę. W razie wątpliwości ma prawo zwrócić się o wydanie interpretacji podatkowej do organu podatkowego.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U.2021.1128 t.j.
- Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz.U.2021.711 t.j.
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Dz.U.2021.790 t.j.
- Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z dnia 12 stycznia 1993 r., Dz.U.1994.63.269.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
