Zmiana formy opodatkowania jest możliwa poprzez zgłoszenie do 20 dnia następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął pierwszy przychód w nowym roku (za wyjątkiem karty podatkowej i ryczałtu). Dzięki zmianie dopasowanej do profilu i rozmiaru działalności możliwe jest zoptymalizowanie obciążeń podatkowych, a co za tym idzie - utrzymanie większej płynności finansowej firmy. Temat wydaje się zawiły, ale w tym artykule zostanie przedstawiona oraz omówiona każda forma opodatkowania oraz to, w jaki sposób zgłosić jej wybór do urzędu skarbowego.
Formy opodatkowania - karta podatkowa
Karta podatkowa jako forma opodatkowania kierowana jest do określonej grupy przedsiębiorców. Zasady jej stosowania ustawodawca określił w rozdziale 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Taka forma opodatkowana jest atrakcyjna dlatego, że zwalnia podatnika z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na poczet podatku dochodowego. Kwestia rozliczania podatku dochodowego ogranicza się jedynie do:
- wpłacenia co miesiąc stałej kwoty podatku (niezależnej od wysokości przychodów) - ustalonej przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego na podstawie profilu prowadzonej działalności, wielkości miejscowości, w której działalność jest wykonywana, ilości zatrudnionych pracowników i innych czynników,
- złożenia po zakończeniu roku podatkowego informacji do urzędu skarbowego na formularzu PIT-16A o zapłaconych i odliczonych od podatku wynikającego z karty podatkowej składkach na ubezpieczenie zdrowotne.
Dokładny wykaz działalności, które umożliwiają podatnikowi wybranie karty podatkowej jako formy opodatkowania, znajdują się w załącznikach do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów.
Formy opodatkowania - ryczałt
Kolejną uproszczoną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Rozliczanie się tą metodą wymaga jednak od podatnika sporządzania większej ilości dokumentów - należny podatek dochodowy oblicza się bowiem na podstawie przychodów podatnika, których nie pomniejszamy o poniesione koszty związane z prowadzeniem działalności. Nakłada to na podatnika obowiązek prowadzenia w sposób rzetelny ewidencji przychodów, na podstawie której w przypadku kontroli urzędu skarbowego można będzie sprawdzić, czy przychód ustalany jest prawidłowo, a co za tym idzie - czy wysokość płaconych podatków również jest odpowiednio obliczona.
Ryczałtowiec nie ma możliwości rocznego rozliczenia się z fiskusem łącznie z małżonkiem ani m.in. odliczania ulgi na dzieci. W tej formie opodatkowania możliwe jest odliczenie od przychodu 50% zapłaconych składek zdrowotnych.
Ustawodawca przewidział wiele stawek ryczałtu - wiąże się to z faktem, iż przy różnych profilach działalności podatnik ponosi koszty w innej wysokości. Właśnie od typu wykonywanych przez przedsiębiorców czynności zależy, jaką stawkę podatku powinniśmy zastosować.
Obecnie stawki ryczałtu wynoszą 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% i 2%. Dokładny wykaz wszystkich typów działalności objętych daną stawką ryczałtu można znaleźć w art. 12 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Ryczałt - ograniczenia
Ustawodawca przewidział jednak ograniczenia - w załączniku do wyżej wymienionej ustawy jest obszerny wykaz usług, dyskwalifikujące podatnika, który je świadczy, do rozliczania się na podstawie ryczałtu. Dodatkowe ograniczenia zawarte są w art. 8 tej samej ustawy - obejmują np. prowadzenie aptek, lombardów, handel częściami i akcesoriami mechanicznymi.
Skorzystać z ryczałtu nie mogą także podatnicy, którzy świadczą usługi na rzecz byłych lub obecnych pracodawców w zakresie, w jakim świadczyli pracę, oraz podatnicy, których przychód z działalności w poprzednim roku podatkowym przekroczył 2 000 000 euro.
Jeżeli jednak podatnik kwalifikuje się do rozliczeń na podstawie ryczałtu, powinien pamiętać o pewnych wyjątkach, obejmujących między innymi sprzedaż nieruchomości oraz praw majątkowych - taką sprzedaż należy opodatkować stawką 10%. Jeżeli organ podatkowy uzna, że podatnik nie opodatkował wszystkich przychodów, może zastosować podatek pięciokrotnie wyższy od podstawowego.
Podatnik rozliczający się w formie ryczałtu ma obowiązek złożyć do urzędu skarbowego zeznanie roczne na formularzu PIT-28.
Formy opodatkowania - skala podatkowa i podatek liniowy
Kolejnymi formami opodatkowania jest skala podatkowa oraz podatek liniowy. Te dwie formy różnią się stawkami podatku i przysługującymi ulgami, ale sposób dokumentacji jest taki sam. Podatnicy rozliczający się na tych zasadach mają obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR) lub ksiąg rachunkowych (w zależności od wysokości obrotów za poprzedni rok podatkowy). Przedsiębiorcy o małych obrotach mogą prowadzić tak zwaną uproszczoną księgowość, czyli KPiR a firmy, które uzyskały w poprzednim roku podatkowym obrót 2 000 000 euro, są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Każdy z tych podatników jest zobligowany również do prowadzenia ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (na ich podstawie obliczana jest wysokość odpisów amortyzacyjnych). Od stycznia 2020 roku podatnicy nie mają już obowiązku prowadzenia ewidencji wyposażenia.
Te formy opodatkowania może wybrać każdy podatnik bez względu na wielkość przedsiębiorstwa, wysokość obrotów czy rodzaj prowadzonej działalności.
Przedsiębiorca, który w ramach działalności gospodarczej świadczy usługi na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, nie może zastosować podatku liniowego, jeśli usługi te pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w ramach umowy o pracę, a oba zdarzenia wystąpiły w tym samym roku podatkowym.
Podstawa opodatkowania - zasady ogólne, podatek liniowy
Podstawę opodatkowania przy tych dwóch formach opodatkowania ustala się identycznie. Od uzyskanych przychodów odejmujemy koszty uzyskania przychodów i kwota, która nam zostaje, stanowi dochód, który pomniejsza się dodatkowo o opłacone składki społeczne lub straty z lat poprzednich. Dodatkowo, decydując się na podatek liniowy, przedsiębiorca ma możliwość odliczenia od dochodu zapłacone składki zdrowotne do wysokości limitu rocznego 8700 zł.
Problem może pojawić się przy ustalaniu, czy dany wydatek może stanowić koszt uzyskania przychodów czy też nie. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest wprost określone, który wydatek może stanowić koszt uzyskania przychodów. Wyszczególniona jest natomiast w art. 23 ustawy o PIT lista wydatków niestanowiących kosztów podatkowych.
Obszerność ustawy o PIT powoduje, że nie każdy podatnik sprawnie porusza się wśród tych zasad, a co za tym idzie, ma problem z ustaleniem podstawy opodatkowania. Sprawia to, że wielu przedsiębiorców składa wnioski o wydanie interpretacji indywidualnych w konkretnej sprawie, aby w przypadku kontroli urzędnicy nie mieli żadnych wątpliwości o zasadności danego wydatku.
Stawki podatku - zasady ogólne, podatek liniowy
Przy podatku progresywnym stawkami podatku są odpowiednio 12 i 32%. Stawkę 12% stosuje się przy dochodach do 120 000 zł rocznie, jednak po przekroczeniu tej kwoty od nadwyżki odprowadza się 32% podatku. Dodatkowo występuje kwota wolna od podatku która wynosi 30 000 zł. Przy podatku liniowym podatek wynosi 19% niezależnie od wysokości dochodów i nie występuje kwota wolna od podatku.
Zaliczki na podatek dochodowy można obliczać miesięcznie lub kwartalnie, w zależności od zadeklarowanego przez podatnika sposobu (z kwartalnego rozliczenia mogą korzystać tylko mali podatnicy).
Przedsiębiorstwa istniejące od kilku lat mogą skorzystać z tak zwanych zaliczek uproszczonych. Polegają one na tym, że kwotę zaliczki podlegającej wpłacie do urzędu ustala się na podstawie dochodów z poprzednich lat - jest ona niezmienna przez cały rok. Należy jednak pamiętać, że przy zaliczce uproszczonej nie ma możliwości rozliczania zaliczek kwartalnie.
Ulgi i deklaracje roczne
Jeżeli chodzi o ulgi możliwe do zastosowania przy rozliczeniach rocznych dla podatników stosujących te dwie formy opodatkowania, można stwierdzić, że znacząco się one różnią.
Podatnicy, którzy wybrali skalę podatkową, mogą korzystać ze wszystkich dostępnych przywilejów, takich jak rozliczenie wspólne z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dzieci, ulga na dzieci, internet, rehabilitacyjna, odliczenie strat z lat ubiegłych i wiele innych. Podatnicy na skali podatkowej nie mogą odliczyć zapłaconych składek zdrowotnych.
Osoby rozliczające się za pomocą podatku liniowego nie mają tylu ulg - jedynie od dochodu mogą odliczyć stratę z lat ubiegłych, składki na ubezpieczenie społeczne oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Możliwe jest również odliczenie wpłat dokonanych na IKZE i zastosowanie ulgi termomodernizacyjnej.
Podatnicy rozliczający się według skali podatkowej i podatku liniowego również mają obowiązek do złożenia deklaracji rocznych.
Zmiana formy opodatkowania działalności
Zmiana formy opodatkowania wymaga powiadomienia urzędu skarbowego o tym fakcie:
- do 20 stycznia, jeżeli podatnik zmienia kartę podatkową na inną formę opodatkowania,
- do 20. dnia następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w nowym roku - w pozostałych przypadkach.
