Rozpoczęcie działalności gospodarczej - Wybór formy opodatkowania

Rozpoczęcie działalności gospodarczej wiąże się z wieloma ważnymi decyzjami, np. dotyczących formy opodatkowania. Przyszły przedsiębiorca jest zobligowany do jej wskazania już podczas rejestracji firmy na druku CEIDG-1.

Ustawodawca co do zasady wyróżnia cztery zasadnicze formy opodatkowania dochodów jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej osób fizycznych:

• zasady ogólne;
• podatek liniowy;
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;
• karta podatkowa.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych

Na czym polegają zasady ogólne?

Jest to forma opodatkowania polegająca na opodatkowaniu dochodów z działalności według skali podatkowej. Dochód stanowi różnica pomiędzy osiągniętymi przez podatnika przychodami a poniesionymi kosztami:

PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI - KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW = DOCHÓD

Wybór formy opodatkowania - zasady ogólne

W przypadku rozpoczęcia działalności wyboru formy opodatkowania dokonuje się na wniosku CEIDG-1 (pole 18). Jeśli działalność prowadzona jest w formie spółki, oświadczenia składają wszyscy wspólnicy.

Jeżeli podatnik w danym roku opodatkowywał dochody z działalności gospodarczej według skali podatkowej, to nie musi składać oświadczenia do urzędu skarbowego o wyborze tej formy na kolejny rok.

Oświadczenie o wyborze formy opodatkowania składa się w przypadku, gdy od nowego roku podatkowego przedsiębiorca zamierza skorzystać z innej formy opodatkowania niż w roku poprzednim. Pisemne oświadczenie należy złożyć do 20-tego stycznia do właściwego urzędu skarbowego.

Natomiast kiedy podatnik nie chce zmieniać formy opodatkowania na kolejny rok, nie musi składać takiego oświadczenia.

Skala podatkowa w 2021 roku

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
Ponad	Do
	85528	17% podstawy opodatkowania minus kwota zmniejszająca podatek 525.12 zł
85528		14.539,76 zł +32% nadwyżki ponad 85.528 zł

Skala podatkową została omówiona w artykule: Skala podatkowa

Wady i zalety zasad ogólnych

Zalety opodatkowania za zasadach ogólnych:

• możliwość odliczenia przez podatnika kosztów uzyskania przychodów;
• możliwość skorzystania z kredytu podatkowego dla podatników, którzy po raz pierwszy rozpoczęli prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej;
• możliwość skorzystania z ulg podatkowych;
• możliwość rozliczania się wspólnie z małżonkiem lub z dzieckiem (w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko).

Minusy opodatkowania na zasadach ogólnych:

• podatnik osiągający większe dochody zmuszony jest do opodatkowania stawką 32%;
• konieczność prowadzenie księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych.

Zaliczka na podatek dochodowy

Podatnicy decydujący się na opodatkowanie swoich dochodów na zasadach ogólnych mogą opłacać je miesięcznie bądź kwartalnie. Terminem granicznym jest 20 dzień miesiąca następującego po danym miesiącu/kwartale. Gdy dzień ten przypadnie w święto, sobotę lub niedzielę, termin zapłaty przesuwa się na najbliższy dzień roboczy.

Podatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji podatkowych, ale są obowiązani do wpłacania zaliczek. Wyliczone zaliczki miesięczne/kwartalne wykazywane są dopiero w rozliczeniu rocznym PIT-36 składanym do 30 kwietnia danego roku podatkowego.

Z kwartalnego sposobu wpłacania zaliczek na podatek dochodowy mogą skorzystać tylko mali podatnicy oraz osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Czym jest podatek liniowy?

Podatek liniowy jest formą opodatkowania, którego istotą jest to, że dochód ma stałą stawkę opodatkowania wynoszącą 19%.

W tym przypadku, podobnie jak przy zasadach ogólnych, dochód stanowi różnicę między przychodami a kosztami podatkowymi.

Wybór formy opodatkowania - podatek liniowy

W przypadku rozpoczęcia działalności wyboru formy opodatkowania dokonuje się na wniosku CEIDG-1 (pole 18). Jeśli działalność prowadzona jest w formie spółki, oświadczenia składają wszyscy wspólnicy.

W sytuacji, gdy podmiot prowadzi już działalność gospodarczą i chce zmienić formę opodatkowania począwszy od nowego roku podatkowego, jest zobligowany do złożenia pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do urzędu skarbowego (do dnia 20-tego stycznia roku podatkowego).

Natomiast gdy podatnik w ubiegłym roku opodatkowywał dochody podatkiem liniowym i chce korzystać z tej formy w roku kolejnym, nie musi o tym fakcie informować US.

Wady i zalety podatku liniowego

Podatek liniowy, jak inne formy opodatkowania, posiada swoje zalety oraz wady. Najważniejsze zostały wymienione poniżej.

Atuty podatku liniowego:

• możliwość opodatkowania dochodu jedną stawką bez względu na osiągany przez podatnika dochód;
• brak obowiązku zapłaty podatku, gdy podatnik nie osiągnie przychodu.

Wady podatku liniowego:

• brak kwoty wolnej od podatku;
• brak możliwości korzystania z ulg podatkowych;
• brak możliwości rozliczania się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko;
• konieczność prowadzenia księgi przychodów i rozchodów; w przypadku osiągnięcia przychodu przekraczającego 1 200 000 euro - ksiąg rachunkowych;
• brak prawa do kredytu podatkowego.

Zaliczka na podatek dochodowy - podatek liniowy

Podatnicy decydujący się na opodatkowanie swoich dochodów podatkiem liniowym mogą opłacać je miesięcznie bądź kwartalnie. Terminem granicznym jest 20 dzień miesiąca następującego po danym miesiącu/kwartale. Gdy dzień ten przypadnie w święto, sobotę lub niedzielę, termin zapłaty przesuwa się na najbliższy dzień roboczy.

W związku z wyliczeniami zaliczek na podatek dochodowy przedsiębiorcy nie składają okresowych deklaracji. Zaliczki za dany rok podatkowy należy wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36L.

Z kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy mogą skorzystać tylko mali podatnicy oraz osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Czym jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

Jest to zryczałtowana forma opodatkowania dochodów. Opodatkowaniu podlega jedynie sam przychód, a tym samym podatnik nie ma możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu.

Dla kogo jest przeznaczony?

Ryczałt jest przeznaczony dla osób fizycznych uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej (w tym spółki cywilne osób fizycznych oraz spółki jawne osób fizycznych), które w roku poprzedzającym rok podatkowy:

• uzyskały przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 250.000 euro
• uzyskały przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250.000 euro

Tę formę opodatkowania mogą wybrać również osoby rozpoczynające wykonywanie działalności w danym roku podatkowym i niekorzystające z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.

Kto nie może korzystać z takiej formy opodatkowania?

Swoich przychodów ryczałtem nie mogą opodatkować jednostki, które osiągają w całości lub w części przychody z tytułu:

• prowadzenia aptek;
• prowadzenie lombardów;
• działalności z zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych;
• prowadzenia działalności gospodarczej w postaci wolnych zawodów (wyjątkiem jest: zawód lekarza wszystkich specjalności, technika dentystycznego, felczera, położnej, pielęgniarki, tłumacza oraz nauczyciela w zakresie świadczenia usług edukacyjnych, polegających na udzielaniu lekcji na godziny);
• świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;
• działalności z zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
• wytwarzania wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów (z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych).

Dodatkowo z tej formy opodatkowania nie mogą skorzystać podatnicy:

• opłacający podatek w formie karty podatkowej;
• korzystający, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
• podejmujący wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:

a) samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,

b) w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,

c) samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka

• jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach;

• rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.

Jak wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

W przypadku rozpoczęcia działalności wyboru formy opodatkowania dokonuje się na wniosku CEIDG-1 (pole 18). Jeśli działalność prowadzona jest w formie spółki, oświadczenia składają wszyscy wspólnicy (każdy w urzędzie skarbowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania).

Jeżeli podatnik w poprzednim roku korzystał z innej formy opodatkowania, to chcąc wybrać na dany rok podatkowy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, musi złożyć do dnia 20-tego stycznia roku podatkowego oświadczenie o jego wyborze w urzędzie skarbowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.

Natomiast gdy podatnik w roku poprzednim opodatkowany był w formie ryczałtu i dalej chce przy niej pozostać, nie musi składać oświadczenia.

Różne stawki ryczałtu

Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym wyróżnia pięć zasadniczych stawek ryczałtu: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5%, 15%, 17%. Stawka, jaką musi zastosować podatnik uzależniona jest od przedmiotu działalności przedsiębiorcy.

Ryczałt - ewidencja przychodów

Podatnik zobowiązany jest do prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów, w której nie wykazuje kosztów. Zgodnie z przepisami musi być ona prowadzona w sposób rzetelny (odzwierciedlający stan rzeczywisty) i niewadliwy (zgodny z przepisami ustawy i rozporządzenia).

Ryczałt - inne obowiązki

Na podatniku, który jako formę opodatkowania wybrał ryczałt, ciąży szereg obowiązków:

• posiadanie i przechowywanie dowodów zakupu;
• prowadzenie wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• prowadzenie ewidencji wyposażenia;
• prowadzenie karty przychodów (w sytuacji gdy zatrudnia pracowników);
• sporządzenie na dzień zaprowadzenia ewidencji przychodów oraz na koniec remanentu posiadanych towarów handlowych i materiałów;
• sporządzanie wykazu składników majątku w przypadku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową;
• złożenie zeznania rocznego na formularzu PIT-28 do dnia 31 stycznia następnego roku.

Ryczałt - miesięcznie i kwartalnie

Ustawodawca dopuszcza dwa sposoby opłacania ryczałtu:

• miesięcznie: do 20-tego dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień do 31-ego stycznia na zeznaniu rocznym
• kwartalnie: do 20-tego dnia miesiąca następnego po upływie kwartału, a za ostatni kwartał roku podatkowego w terminie do 31-ego stycznia roku następnego na zeznaniu rocznym

Należy podkreślić, że możliwość rozliczania się kwartalnie istnieje tylko wtedy, gdy otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 25.000 euro.

Karta podatkowa

Czym jest karta podatkowa?

Jest to zryczałtowana forma opodatkowania dochodu. Jej cechą charakterystyczną jest to, że wysokość płaconego podatku nie ma nic wspólnego z faktycznie osiąganym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej.

Karta podatkowa - stawki podatku

Wysokość miesięcznych stawek karty podatkowej jest bardzo zróżnicowana. Zależy między innymi od:

• liczby ludności miejscowości, w której działalność będzie prowadzona;
• wielkości zatrudnienia;
• rodzaju wykonywanych usług;
• wieku podatnika (gdy podatnik ukończy 60 lat, naczelnik urzędu skarbowego może - na wniosek podatnika - obniżyć stawkę karty podatkowej o 20%);
• rozmiaru działalności podatnika itp.

Wybór formy opodatkowania - karta podatkowa - dla kogo jest przeznaczona?

Taka forma opodatkowania dochodu przeznaczona jest dla podatników, którzy prowadzą jeden ze ściśle określonych rodzajów działalności, np.:

• usługową lub wytwórczo-usługową przy określonym zatrudnieniu;
• usługową w zakresie handlu detalicznego artykułów spożywczych, kwiatów i artykułów nieżywnościowych (z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami i motocyklami oraz artykułów nieżywnościowych objętych koncesją);
• gastronomiczną - ze sprzedażą napojów o zawartości alkoholu do 1,5%;
• w zakresie usług transportowych wykonywaną przy użyciu jednego pojazdu;
• w zakresie usług rozrywkowych;
• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach - ze sprzedażą napojów o zawartości alkoholu do 1,5%;
• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego oraz na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych;
• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi;
• w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.

Pełna lista działalności mogących korzystać z karty podatkowej znajduje się w art. 23 ust. 1 Ustawy  o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Jak wybrać kartę podatkową?

Rozpoczęcie działalności w trakcie roku wymaga od przedsiębiorcy złożenia wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej na dany rok podatkowy jeszcze przed rozpoczęciem działalności. Wniosek taki należy złożyć w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania podatnika (PIT-16) lub dołączyć do wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

W sytuacji gdy podatnik, który wcześniej był opodatkowany w formie karty podatkowej, do dnia 20-tego stycznia nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania lub nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej, uważa się, że prowadzi w dalszym ciągu działalność podatkową w tej formie.

Podatnik chcący zmienić formę opodatkowania na kartę podatkową musi zgłosić ten fakt do dnia 20-tego stycznia roku podatkowego (PIT-16).

Karta podatkowa - usługi specjalistyczne

Podatnik opodatkowany w formie karty podatkowej nie może korzystać z usług osób zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz usług oferowanych przez innych przedsiębiorców, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne. Należy przez to rozumieć czynności i prace wchodzące w inny niż zgłoszony przez podatnika zakres działalności, niezbędne do wykonania wyrobu lub świadczenia usługi przez tego podatnika.

Karta podatkowa - limit zatrudnienia

Podatnik (lub spółka cywilna) prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą na karcie podatkowej nie może przekroczyć limitu zatrudnienia określonego w Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Do liczby pracowników wlicza się osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą oraz członków rodziny mających inne niż podatnik miejsce pobytu stałego lub czasowego.

Nie wlicza się natomiast:

• członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z podatnikiem, a w razie, gdy działalność prowadzona jest przez wspólników - tylko członków rodziny jednego ze wspólników,
• osób zatrudnionych w celu nauki lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy - na równi traktowani są uczniowie szkół średnich oraz studenci, zatrudnieni w okresie wakacji letnich i zimowych,
• pracowników zatrudnionych wyłącznie przy sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń na usługi, utrzymywaniu czystości w zakładzie, prowadzeniu kasy i księgowości, kierowców i konwojentów - pod warunkiem, że podatnik określił na piśmie zakres czynności tych pracowników,
• osób, na których rachunek jest prowadzona działalność po śmierci podatnika, jeżeli osoby te nie biorą udziału w prowadzeniu działalności,
• nie więcej niż czterech bezrobotnych absolwentów skierowanych przez właściwy urząd pracy do odbywania stażu u pracodawcy przez okres nieprzekraczający 1 roku,
• łącznie nie więcej niż trzech zatrudnionych bezrobotnych lub absolwentów - zarejestrowanych w urzędzie pracy, przy czym okres zarejestrowania w urzędzie pracy bezrobotnego musi trwać co najmniej 6 miesięcy w okresie bezpośrednio poprzedzającym jego zatrudnienie.

Dodatkowe formalności związane z prowadzeniem karty podatkowej

Podatnicy wybierający tę formę opodatkowania nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych czy księgi przychodów i rozchodów. Jednak są zobowiązani do:

• wydawania rachunków i faktur na żądanie klienta;
• prowadzenia ewidencji zatrudnienia (o ile zatrudniają pracowników);
• rozliczania zaliczek na podatek oraz składek ZUS od przychodów zatrudnionych pracowników;
• płacenia podatku w formie karty podatkowej do 7-ego dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni (za grudzień podatek należy wpłacić do 28 grudnia);
• złożenia na formularzu PIT-16A do 31 stycznia rocznej deklaracji za poprzedni rok podatkowy o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej i odliczonej od karty w danym roku;
• informowania o wszelkich zmianach np. stanu zatrudnienia;
• sporządzania wykazu składników majątku w przypadku likwidacji działalności gospodarczej.

Rezygnacja z karty podatkowej

Podatnik ma prawo zrezygnować z karty podatkowej jako formy opodatkowania w terminie 14 dni od doręczenia decyzji ustalającej lub zmieniającej wysokość podatku dochodowego.

Zalety i wady karty podatkowej

Karta podatkowa, jak każda inna forma opodatkowania, posiada wady i zalety.

Wady karty podatkowej:

• od przychodów nie można odliczyć kosztów uzyskania przychodów;
• od karty można odliczyć jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne (7,75%);
• jest opłacana niezależnie od osiąganych dochodów.

Zalety karty podatkowej:

• z reguły niska stawka podatku,
• brak obowiązku prowadzenia księgowości.