Definicja kaucji
W przepisach prawa podatkowego pojęcie kaucji nie zostało zdefiniowane. Natomiast w słowniku języka polskiego kaucja jest to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania, bądź jako zabezpieczenie na wypadek nie dotrzymania warunków umowy i ze swojego charakteru podlega zwrotowi po jej zakończeniu.
Kaucja za opakowania zwrotne pobierana jest w momencie sprzedaży towaru w opakowaniu zwrotnym i podlega zwolnieniu w chwili zwrócenia wspomnianych opakowań. W związku z czym w przypadku wspomnianej kaucji, nie ma zastosowania art. 29 ustawy o VAT(omawiający podstawę opodatkowania), gdyż nie jest ona kwotą należną z tytułu sprzedaży ponieważ podlega zwrotowi, nie jest również zaliczką, zadatkiem czy przedpłatą, ponieważ nie stanowi części ceny sprzedawanego towaru.
Zgodnie z powyższymi definicjami, kaucja nie podlega opodatkowaniu.
Kaucja za opakowania zwrotne na fakturze
W myśl § 16 ust. 1 rozporządzenia MF z dnia 28.03.2011 r. w sprawie wystawiania faktur, jeżeli podatnik sprzedał towar w opakowaniu zwrotnym, pobierając lub określając w umowie za to opakowanie kaucję, wartości opakowania nie uwzględnia się w treści faktury dokumentującej sprzedaż.
Z powyższego przepisu wynika, iż kaucja pobrana za opakowanie zwrotne nie podlega opodatkowaniu w momencie sprzedaży towaru w opakowaniu zwrotnym, przy założeniu oczywiście, iż opakowania te zostaną zwrócone. Kaucji tej nie uwzględnia się również na fakturze.
Oczywiście, sprzedawca może ująć na fakturze koszt opakowania zwrotnego już w momencie sprzedaży towaru i opodatkować je stawką 23%, a gdy opakowanie zostanie zwrócone, skorygować tę fakturę o jego wartość.
Zatrzymanie kaucji a podatek VAT
Problem pojawia się w momencie, gdy klient nie zwróci opakowań w wyznaczonym terminie, o czym mowa w ust. 2 wspomnianego paragrafu: fakturę dokumentującą kwotę należności z tytułu nie zwrócenia przez odbiorcę opakowań, o których mowa w ust. 1, wystawia się nie później niż siódmego dnia po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowań. Jeżeli w umowie nie określono daty zwrotu opakowań, fakturę wystawia się nie później niż 60. dnia od dnia wydania opakowań.
Oznacza to, że nie zwrócenie opakowań zwrotnych w wyznaczonym terminie skutkuje ich opodatkowaniem na zasadach ogólnych. Sprzedawca zobowiązany jest w ciągu 7 dni od daty upływu terminu zwrotu opakowań wystawić fakturę, a gdy termin zwrotu nie został określony faktura powinna być wystawiona w terminie nie później niż 60. dnia od dnia wydania opakowań.
Tak więc zatrzymanie kaucji pobranej za opakowania zwrotne, gdy te nie zostaną zwrócone, podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych i sprzedawca zobowiązany jest udokumentować ten fakt wystawiając fakturę na wartość niezwróconych opakowań.
Kaucja za opakowania zwrotne, a kasa fiskalna
W sytuacji gdy sprzedający dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej i ewidencjonuje sprzedaż za pomocą kasy fiskalne, to przepisy § 16 nie mają tu zastosowania. Sprzedawca rejestruje sprzedaż na kasie fiskalnej i nie wystawia faktury jeśli kupujący jej nie zażąda, tym samym nie zawiera umowy z kupującym, a ten nie zobowiązuje się do zwrotu opakowania. Przyjęcie kaucji również w tej sytuacji nie będzie podlegało opodatkowaniu jeśli opakowania zwrotne faktycznie zostaną oddane. W przypadku podatników rejestrujących sprzedaż za pomocą kasy fiskalnej, ewidencja wydawanych oraz przyjmowanych opakowań zwrotnych powinna być rejestrowana poza funkcjami fiskalnymi kasy (Interpretacja Drugiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z 30 października 2006 r. (IIUS-II-443/92/2006)). Jeśli jednak użytkowana kasa fiskalna nie posiada funkcji pozwalających na obsługę opakowań zwrotnych, co jest zdecydowanym ułatwieniem, to ewidencję taką należy prowadzić ręcznie np. w formie zeszytu, jako rejestr zwrotów. Nie ma określonej formy prowadzenia takiej ewidencji, jednak musi ona zawierać dzienne zestawienie ilości wydanych oraz ilość zwróconych opakowań. Miesięczne podsumowanie takiego zestawienia pozwoli na rozliczenie podatku od towarów i usług za niezwrócone opakowania.
Podsumowując, przyjęcie kaucji za opakowania zwrotne nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Opodatkowaniu podlegają jednak wydane, ale nie zwrócone w określonym terminie opakowania.
