Od lat dyskutuje się o potrzebie wzmocnienia ochrony majątku firmowego, a najnowszy projekt legislacyjny zapowiada przełom. Planowane zmiany w przepisach mają na celu ograniczenie negatywnych skutków, jakie niesie za sobą egzekucja komornicza wobec przedsiębiorców. Czy planowane zmiany zwiększą ochronę majątku przedsiębiorców?
Najważniejsza nowość to możliwość wyłączania z egzekucji określonych składników majątkowych na wniosek przedsiębiorcy – widoczna w planowanym art. 13, dodatku do ustawy o egzekucji. Chodzi m.in. o narzędzia pracy, środki niezbędne do prowadzenia działalności oraz środki zabezpieczające płynność działalności. To przełom, który realnie ograniczy ryzyko utraty kluczowych aktywów na rzecz bieżącej działalności gospodarczej .
Projekt zakłada także usprawnienia proceduralne: lepsze powiadamianie przedsiębiorcy o wszczęciu egzekucji, uproszczenie składania wniosków egzekucyjnych i możliwość uzyskania zakazu egzekucji dla wybranych składników. Wszystko to ma wpłynąć na większą przejrzystość postępowania oraz zrównoważyć ochronę interesów wierzycieli i dłużników prowadzących biznes.
Nowe przepisy, jeśli zostaną uchwalone w 2025 lub 2026 r., wprowadzą wyczekiwane przez przedsiębiorców narzędzie prawne chroniące podstawowy majątek firmowy przed zbyt agresywną egzekucją. W dalszej części artykułu omówimy szczegółowo zakres tych zmian, procedury wnioskowania oraz skutki dla praktyki gospodarczej.
Nowe przepisy a egzekucja komornicza wobec przedsiębiorców
Projekt nowelizacji ustawy o postepowaniu egzekucyjnym, opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji, wprowadza fundamentalne zmiany zabezpieczające przedsiębiorców przed zbyt dotkliwą egzekucja komorniczą. Ich celem jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej oraz ochrona kluczowych zasobów firmy.
Na wniosek przedsiębiorcy, sąd będzie mógł wyłączyć z egzekucji środki trwałe niezbędne do kontynuacji działalności gospodarczej – m. in. narzędzia, maszyny, pojazdy firmowe. To rozwiązanie odróżnia się od obowiązujących obecnie przepisów, np. art. 829 k.p.c., które chronią jedynie narzędzia niezbędne dla osób fizycznych.
Projekt wprowadza też mechanizmy usprawniające postepowanie w sytuacji, gdy egzekucje prowadzi równocześnie kilka organów.
W praktyce zmiany te oznaczają nową, bardzie elastyczną ochronę firmowej struktury majątkowej – wpływając na stabilność operacyjną, dostęp do zasobów i zdolność przetrwania kryzysu finansowego. To pierwszy taki projekt, który stawia interes przedsiębiorców jako priorytet w egzekucji komorniczej.
Jakie przedmioty mają zostać wyłączone z egzekucji?
Projekt nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i K.p.c. przewiduje wprowadzenie katalogu przedmiotów, które przedsiębiorcy będą mogli wyłączyć z egzekucji – pod jednym warunkiem: że są niezbędne do prowadzenia działalności. Dotychczas ochrona dotyczyła tylko osób fizycznych i była mocno ograniczona.
Zgodnie z proponowanymi zmianami, możliwe będzie wyłączenie z egzekucji narzędzi i maszyn, które dłużnik osobiście wykorzystuje w pracy. Warto podkreślić, że katalog został znacznie rozszerzony w stosunku do obecnych przepisów (art. 829 k.p.c.), które chronią jedynie proste narzędzia, a wyłączają możliwość objęcia ochroną pojazdów mechanicznych.
Choć w standardowej regulacji k.p.c. pojazdy mechaniczne nie były objęte ochroną , projekt przewiduje możliwość ich objęcia wyłączeniem – o ile są integralnym elementem działalności (np. dostawcze, specjalistyczne pojazdy transportowe).
Projekt dopuszcza także wyłączenie surowców i półproduktów niezbędnych do produkcji towarów – co stanowi ogromne wsparcie dla zakładów produkcyjnych, gastronomii czy rzemiosła. Dodatkowo przedsiębiorca będzie mógł zgłosić jako wyłączone sprzęt komputerowy, meble biurowe, urządzenia biurowe – ale tylko wtedy, gdy są kluczowe dla codziennego funkcjonowania firmy.
Aby skorzystać z ochrony:
- Trzeba złożyć wniosek do komornika lub sądu egzekucyjnego zawierający listę przedmiotów i uzasadnienie ich niezbędności.
- Warto dołączyć dowody, np. faktury zakupu, opisy działalności, ekspertyzy techniczne.
- Organ będzie oceniał, czy dane przedmioty mają rzeczywistą wartość operacyjną – a zatem, czy ich egzekucja poważnie naruszyłaby zdolność prowadzenia działalności.
To pierwsza tak obszerna regulacja skierowana do przedsiębiorców – wyraźnie odpowiada na praktyczne potrzeby, pozwalając im zachować środki produkcji i działalności w krytycznych momentach egzekucji. W efekcie minimalizuje ryzyko upadłości wynikającej z utraty kluczowego mienia.
Nowa procedura ochrony majątku firmowego – jak to będzie działać w praktyce?
Planowane zmiany w ustawie wprowadzają przejrzystą, sformalizowaną procedurę, dzięki, której przedsiębiorca będzie mógł skutecznie zawnioskować o wyłączenie określonych składników majątku z egzekucji. To całkowita nowość – obecnie brak jest przepisów umożliwiających osobom prowadzącym działalność gospodarczą realne zabezpieczenie narzędzi pracy przed zajęciem komorniczym.
W dokumencie należy wskazać konkretne składniki majątku, które mają być wyłączone spod egzekucji, a także uzasadnić ich znaczenie dla prowadzenia działalności gospodarczej. Warto również załączyć dokumenty potwierdzające np. umowy, faktury, opisy techniczne konkretnego sprzętu.
W założeniu nowego projektu jest również szybkość takiego postepowania, Organ, który otrzyma wniosek będzie musiał rozpatrzyć go w określonym terminie, a w przypadku wydania niekorzystnego rozstrzygnięcia wnioskodawca będzie miał prawo do wniesienia zażalenia.
Jeśli sytuacja firmy się zmieni, np. zakupiony zostanie nowy sprzęt lub zmieni się profil działalności, przedsiębiorca będzie mógł ponownie złożyć wniosek o ochronę nowych składników majątkowych. Projekt zakłada dużą elastyczność, aby odpowiednio reagować na potrzeby przedsiębiorców.
Jedną z istotnych pozycji znajdujących się w projekcie jest również czasowe wstrzymanie egzekucji na danym składniku majątkowym do czasu rozstrzygnięcia wniosku.
Ta nowa procedura w praktyce daje przedsiębiorcom realne narzędzie prawne, które może ochronić ich przed paraliżem działalności spowodowanym przez egzekucję. Dobrze przygotowany wniosek i szybkie działanie mogą decydować o przetrwaniu firmy – dlatego warto znać swoje prawa i śledzić dalszy proces legislacyjny tego projektu.
Jakie korzyści i zagrożenia niosą planowane zmiany?
Projektowane zmiany w zakresie egzekucji komorniczej wobec przedsiębiorców budzą duże zainteresowanie nie tylko wśród samych zainteresowanych, ale też w środowisku prawniczym i wśród wierzycieli. Z jednej strony wprowadzają realną ochronę dla majątku kluczowego do prowadzenia działalności, z drugiej – mogą nieść za sobą potencjalne ryzyka nadużyć lub wydłużenia procedur windykacyjnych.
Wprowadzenie instytucji wyłączenia z egzekucji mienia niezbędnego do pracy umożliwi przedsiębiorcy przetrwanie trudniejszego momentu w działalności. To również szansa na uniknięcie dalej idących konsekwencji, kiedy zajecie jednego kluczowego narzędzia skutkuje utratą zleceń, a w konsekwencji niewypłacalnością. Dodatkowo nowe rozwiązania zachęcają do podejmowania działań naprawczych.
Z punktu widzenia wierzycieli i organów egzekucyjnych zmiany te mogą wiązać się
z pewnymi wyzwaniami. Przede wszystkim istnieje ryzyko, że część przedsiębiorców będzie nadużywać przepisów, zgłaszając składniki, które w rzeczywistości mogłyby zostać sprzedane lub nie są krytyczne dla funkcjonowania firmy.
W efekcie może dojść do opóźnień w zaspokajaniu roszczeń wierzycieli, a egzekucja stanie się bardziej czasochłonna i kosztowna. Kluczowe będzie więc właściwe wyważenie interesów obu stron oraz stworzenie jasnych kryteriów oceny wniosków o wyłączenie z egzekucji.
W ostatecznym rozrachunku projekt stanowi krok w stronę bardziej zrównoważonego systemu egzekucji – takiego, który pozwala ściągać należności, ale nie niszczy przy tym podstaw funkcjonowania małego biznesu. O tym, czy mechanizm zadziała skutecznie, zadecyduje praktyka i precyzja zapisów ustawowych.
Podstawy prawne
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2024 r. poz. 1568 ze zm.),
Ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. 2024 r. poz. 1458).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
