Motywacja i motywowanie często są ze sobą mylone lub utożsamiane. Należy sobie zdawać sprawę, że oba pojęcia, choć są ze sobą powiązane, odnoszą się do innych zjawisk. Tworząc system motywacyjny w przedsiębiorstwie, trzeba posiadać podstawową wiedzę z zakresu psychologii zarządzania i potrafić wskazać różnice, występujące pomiędzy tymi terminami. Dogłębne zrozumienie tych zagadnień pozwala znaleźć efektywny sposób oddziaływania na pracowników w celu zwiększenia ich wydajności. Przedsiębiorca nie zawsze uzmysławia sobie na co ma rzeczywisty wpływ: na motywowanie czy na motywację.
Motyw, motywacja i motywowanie
Motywacja jest to wewnętrzny proces przebiegający w umyśle człowieka, który reguluje jego zachowanie, wpływając na uzyskanie określonego wyniku. Motywacja ma charakter mechanizmu regulującego i uruchamiającego podjęcie określonych działań. Proces ten przebiega nieświadomie.
Przykład 1.
Kowalski od dawna marzył o nowym telewizorze. Nie miał jednak wystarczających oszczędności, aby zakupić odbiornik. Zaczął więc szukać dodatkowych zleceń, które przyniosłyby korzyści finansowe. Udało mu się znaleźć dobrze płatne zadanie. Aby je wykonać, musiał douczyć się obsługi jednego z programów graficznych. Dzień i noc uczył się obsługi oprogramowania. Wykonał zlecenie. Za otrzymane wynagrodzenie kupił wymarzony telewizor.
U Kowalskiego pojawiła się motywacja do wykonania danego działania. Podjął on duży wysiłek, aby zrealizować postawiony sobie cel.
Z kolei motyw to stan wewnętrzny danej jednostki, który potwierdza słuszność danego działania. Staje się on także elementem, który pobudza do wykonania określonej czynności i wyznacza kierunek podejmowanej aktywności człowieka.
Przykład 2.
Kowalski pracował w firmie produkcyjnej na stanowisku dyrektora ds. marketingu. W najbliższym czasie miała nastąpić redukcja etatów. Pracownik był przekonany, że nienagannie wywiązuje się ze swoich obowiązków, więc nie musi martwić się o utratę stanowiska. W czasie kiedy koledzy udawali się na szkolenia zwiększające kwalifikacje i umiejętności językowe, mężczyzna pracował tak samo, jak przed pojawieniem się informacji o redukcji etatów.
Motywem działania Kowalskiego było przekonanie o nienagannym wykonywaniu pracy i wywiązywaniu się z powierzonych obowiązków. Dyrektor uważał się za pracownika wydajnego i efektywnego. Nie bał się o utratę stanowiska, więc nie widział konieczności uczestniczenia w dodatkowych szkoleniach zwiększających poziom kompetencji.
Natomiast motywowanie to zewnętrzny proces oddziaływania na zachowanie osoby motywowanej, aby ta zachowywała się zgodnie z wolą motywującego. Jest to zespół sił, bodźców i czynników, za pomocą których wpływa się na motywację jednostki. Jej uruchomienie pozwala na rozpoczęcie wykonywania czynności, na której od samego początku zależało osobie motywującej.
Przykład 3.
Prezes zarządu postanowił poprawić sytuację finansową w swojej firmie. Pomyślał, że wprowadzenie elementu rywalizacji pomiędzy działami przyczyni się do osiągnięcia lepszych wyników finansowych. Prezes powiedział poszczególnym kierownikom, że dział, który w największym stopniu przyczyni się do wzrostu przychodów w ciągu najbliższych 5 miesięcy, otrzyma dodatkowe wynagrodzenie finansowe. Kowalski (szef działu marketingu) wracając ze spotkania z prezesem, zaczął zastanawiać się, w jaki sposób on i jego podwładni mogą wpłynąć na wzrost sprzedaży. Od razu zwołał zebranie zespołu projektowego, aby wspólnie z pracownikami opracować strategię działania na najbliższe miesiące.
Prezes zastosował sposób motywowania, który skutecznie wpłynął na motywację Kowalskiego. Zachęcony nagrodą szef działu marketingu podjął działania, które miały przybliżyć go do osiągnięcia celu.
Motywacja czy motywowanie – na co oddziałuje pracodawca?
Przytoczone definicje dają jednoznaczną odpowiedź na postawione pytanie. Pracodawca ma przede wszystkim wpływ na proces motywowania, ponieważ sam dobiera bodźce, które mają uaktywnić motywację jego pracowników. Zastosowanie zachęty finansowej najczęściej jest najskuteczniejszą metodą oddziaływania na zatrudniane osoby. Przeważnie pracownikom zależy na uzyskaniu wyższego wynagrodzenia, więc podejmują większe wysiłki, aby otrzymać podwyżkę czy premię. Również pozapłacowe czynniki wpływają na zachowania zatrudnionych osób. Bezpłatna opieka zdrowotna, karta Multisport, możliwość uczestnictwa w szkoleniach zachęcają do cięższej pracy, przekładającej się na osiągnięcie lepszych wyników.
Pracodawca poprzez system motywowania bądź stosowane bodźce motywacyjne ma także możliwość pośredniego oddziaływania na motywację danego pracownika. Jednak to, czy motywacja człowieka zostanie aktywowany, zależy od motywowanej osoby i atrakcyjności możliwych do uzyskania gratyfikacji.
