Gwarancja a rękojmia - jakie są różnice?

Celem każdego przedsiębiorstwa jest osiągnięcie zysku, co wiąże się z dostarczeniem towarów lub usług. Różnica polega na tym, że odpowiedzialność sprzedawców opiera się na takiej instytucji jak rękojmia, czyli inaczej mówiąc niezgodność towaru z umową, natomiast producenci odpowiadają z tytułu gwarancji. Gwarancja a rękojmia - jakie dokładnie są między nimi różnice? 

Podstawa prawna rękojmi i reklamacji

Rozróżnienie ma swoją podstawę w Kodeksie cywilnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.), w którym rękojmia została uregulowana w art. 556-572, natomiast gwarancja w art. 577-582.

Gwarancję i rękojmię rozpatrujemy, biorąc pod uwagę dwa aspekty:

• sprzedawcę, który odpowiada z mocy prawa za wadliwy towar w ramach rękojmi,

• producenta, który odpowiada za wadliwy towar w ramach gwarancji, jeśli ją wystawił.

Jak możemy zauważyć, gwarancja a rękojmia to przede wszystkim inna odpowiedzialność za towar. Sprzedawca za towar odpowiada zawsze, z mocy prawa - w ramach rękojmi (niezgodności towaru z umową). Natomiast producent za towar odpowiada, gdy do swojego produktu dołączy gwarancję - nie jest to jednak jego obowiązkiem, to od niego zależy, czy gwarancję dołączy, czy nie. 

Co to jest rękojmia?

Rękojmia oznacza odpowiedzialność sprzedawcy w związku z ujawnioną wadą fizyczną lub wadą prawną zakupionego towaru. Klient może żądać od sprzedawcy:

• bezpłatnej naprawy,

• wymiany towaru na nowy,

• obniżenia lub zwrotu ceny.

To kupujący wybiera, czy woli, aby daną rzecz naprawić, czy wymienić na nową, a wybór ten jest wiążący dla sprzedawcy. Jeśli jednak okaże się, że naprawa lub wymiana rzeczy jest niemożliwa lub zbyt kosztowna, to można żądać zwrotu ceny za towar (czyli odstąpić od umowy). Jednakże zwrot ceny jest zawsze wariantem ostatecznym - jest to uprawnienie przysługujące tylko wtedy, jeśli sprzedawca nie będzie mógł spełnić pozostałych dwóch możliwości.

Podstawą reklamacji będzie potwierdzenie zakupu, czyli paragon, faktura VAT lub umowa. Dopuszczalne jest również potwierdzenie sprzedaży poprzez wydruk z karty płatniczej. Sprzedawca nie może tłumaczyć się, że nie odpowiada za wadliwy towar, który sprzedał, ponieważ odpowiedzialność sprzedawcy powstaje z mocy prawa.

 Rękojmia uwzględnia wady:

• fizyczne (niezgodność towaru z umową) oraz prawne (towar nie należy do sprzedawcy) - sprzedaż towarów,

• wykonanego dzieła - umowa o dzieło,

• obiektów budowlanych - umowy o roboty budowlane,

• wynajmowanego lokalu - umowa najmu.  

Sprzedawca za towar odpowiada przez dwa lata od dnia wydania rzeczy konsumentowi. Jeśli konsument zgłosi reklamację w ciągu roku, to domniemuje się, że rzecz posiadała wadę w dniu nabycia i kupujący nie musi udowadniać istnienia winy.

Konsument na złożenie reklamacji ma jeden rok od dnia wykrycia wady.

Przedsiębiorca ma 14 dni na rozpatrzenie reklamacji. Ten okres to czas na zapoznanie się ze złożoną reklamacją i poinformowanie o możliwościach jej rozstrzygnięcia. Po upływie tego terminu i braku odpowiedzi ze strony przedsiębiorcy uznaje się, że reklamacja została uwzględniona.

Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli konsument w momencie zawarcia umowy wiedział o wadzie. Bardzo często spotyka się takie przypadki, gdy sprzedawca sprzedaje towar po obniżonej cenie właśnie ze względu na określoną wadę. Zwolnienie z odpowiedzialności za wadę rzeczy będzie tylko w zakresie, o którym poinformowano.

Co to jest gwarancja?

Gwarancja to zapewnienie producenta o jakości towaru niezależnie od tego, czy był on sprzedawcą. Gwarancja jakości jest udzielana przez producenta dobrowolnie, zazwyczaj wraz z wydaniem towaru. Jest to pisemny dokument określający czas, na jaki udziela się gwarancji jakości oraz na jakich warunkach. Jest to swego rodzaju dodatkowe potwierdzenie udzielane co do jakości produktu. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, zwłaszcza nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Polsce, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Powinno być też w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową.

Częstszą praktyką jest składanie reklamacji na podstawie gwarancji. Powoływanie się na gwarancję, a nie rękojmię ma swoje logiczne podstawy:

• producenci mają specjalistyczny sprzęt potrzebny do naprawy,

• fachowcy pracujący w danej firmie produkcyjnej znają produkt i z łatwością usuną ewentualne usterki,

• krótszy jest czas uwzględnienia i ewentualnej realizacji gwarancji ze względu na brak pośredników,

• obu stronom (klientowi i producentowi) zależy na pomyślnym zakończeniu sprawy - klient chce mieć działający produkt, producent chce, by jego klienci byli zadowoleni.

Gwarancja a rękojmia - różnice

Terminy

Terminy gwarancji i rękojmi nie muszą być tożsame. Rękojmia jest ustawowo określona 2-letnim terminem, natomiast gwarancja może być udzielana na czas oznaczony przez producenta. Zwyczajowo przyjęto, że są to mniej więcej 2 lata, zdarzają się też producenci tak pewni swoich towarów, że gwarancja jest przez nich udzielana dożywotnio - przykładem mogą być firmy Thermomix czy Goodram.

Możliwe żądania kupującego

Przy gwarancji możliwe żądania kupującego konsumenta określa producent w karcie gwarancyjnej. To od niego zależy, na co pozwoli klientowi (obniżenie ceny, wymiana, naprawa).

Przy rękojmi klient ma prawo żądać:

• bezpłatnej naprawy,

• wymiany towaru na nowy,

• obniżenia lub zwrotu ceny - jeśli sprzedawca nie będzie miał możliwości spełnienia dwóch powyższych świadczeń..

Odpowiedzialność za towar

W przypadku gwarancji odpowiedzialność producenta za towar trwa przez czas i w zakresie określonym przez niego w gwarancji.

W przypadku rękojmi odpowiedzialność sprzedawcy za towar trwa przez 2 lata od dnia wydania towaru kupującemu - niezależnie od tego, czy producent wystawił gwarancję na dany towar.

Co do zasady uznaje się, że wada reklamowana z tytułu rękojmi powstała jeszcze przed sprzedażą produktu. To nie klient powinien udowodnić, że zakupił produkt wadliwy, a sprzedawca musi wykazać, że tego typu wady nie powstały w trakcie produkcji, tylko w czasie nieprawidłowego użytkowania. Wada ta musi się jednak ujawnić w okresie roku od dnia wydania towaru.

W przypadku sprzedaży konsumenckiej odpowiedzialność jest również poszerzona o roszczenia wynikłe w trakcie dostawy, realizacji umowy o dzieło czy umowy komisu. Rozszerzenie to tyczy się tylko transakcji zawieranych między przedsiębiorcą a osobą fizyczną. W przypadku transakcji między przedsiębiorcami odpowiedzialność ta jest zazwyczaj uregulowana w umowie. Zazwyczaj ustalenia dotyczące na przykład ubezpieczenia transportu i tego, kto ponosi ten koszt, są określane w umowie.

Najważniejszą kwestią w trakcie reklamacji jest ustalenie, czy reklamację złożył konsument, czy kontrahent. Jeżeli konsument - wtedy przedsiębiorca (sprzedawca oferujący swój produkt) powinien ustalić, czy usunięcie wady ma nastąpić w ramach gwarancji producenta, czy w ramach rękojmi sprzedawcy. W tym celu może dopytać konsumenta, z której reklamacji chce skorzystać.

Jeśli sprzedawca oferuje nie swoje produkty - wtedy za wady w towarze przed konsumentem odpowiada zawsze z mocy prawa.

Jeżeli umowa sprzedaży została zawarta z kontrahentem, warto sięgnąć do umowy i sprawdzić, jak została uregulowana kwestia reklamacji.

Zatem to komu i kiedy przysługuje gwarancja i rękojmia zależy od wielu czynników:

• charakteru osoby kupującej - czy to konsument, czy przedsiębiorca,

• prawnej odpowiedzialności za towar - inna u producenta, inna u sprzedawcy,

• dobrowolnie dołączonej gwarancji  - i warunków w niej zawartych.