Przez cały ubiegły rok temat inflacji był gorący wśród wielu Polaków. Aktualnie nadal Polska boryka się z wysokim poziomem inflacji, który nie był notowany od dobrych kilkunastu lat. Rozwiązaniem, jakie wprowadzają niektórzy pracodawcy w związku ze wzrostem kosztów życia, są podwyżki inflacyjne. Czy podwyżka inflacyjna będzie miała wpływ na wysokość podstawy wymiaru zasiłku? O tym piszemy poniżej.
Co to jest podwyżka inflacyjna?
Podwyżka inflacyjna to waloryzacja dotychczasowego wynagrodzenia pracownika za pracę o wskaźnik rocznej inflacji podawanej przez Główny Urząd Statystyczny.
Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 14 stycznia 2022 roku średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 roku w stosunku do 2020 roku wyniósł 5,1%. Aktualnie zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 13 stycznia 2023 roku średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2022 roku w stosunku do 2021 roku wyniósł 14,4%. Widać tu znaczący wzrost w porównaniu do lat ubiegłych.
Przykład 1.
Pani Tamara zatrudniona jest w firmie, w której uregulowano w przepisach wewnątrzzakładowych podwyżki inflacyjne. W 2022 roku jej pracodawca podniósł dotychczasowe wynagrodzenie wynoszące 4 000 zł o 5,1%. Po tej podwyżce pani Tamara otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 4 204 zł. Oznacza to, że w 2023 roku wysokość wynagrodzenia pani Tamary powinna zostać podwyższona o 14,4% i wynieść 4 809,37 zł.
Porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy dotyczące podwyżek inflacyjnych zawiera pracodawca i reprezentująca pracowników organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
Zawieszenie stosowania tych regulacji nie może trwać dłużej niż przez okres 3 lat. W przypadku zawarcia takiego porozumienia pracodawca przekazuje je właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Określenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
W przypadku pracownika podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.
Jeżeli w wymaganym do ustalenia podstawy wymiaru składek okresie pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
przyjmuje się po uzupełnieniu wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.
Za jeden dzień niezdolności do pracy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi 1/30 część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego następuje z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w którego trakcie powstała niezdolność do pracy.
Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku pracownika, którego niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego odbywa się na podstawie wynagrodzenia, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. W tym przypadku podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi:
wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które ubezpieczony będący pracownikiem był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień;
kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
Wypłacany zasiłek wyrównawczy jest przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego traktowany tak, jak wynagrodzenie.
Zmiana umowy o pracę a podstawa wymiaru zasiłku
W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach przyjmowanych do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku.
Składniki, które nie są uwzględniane przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku
Nie należy uwzględniać przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.
Składniki wynagrodzenia, które przysługują pracownikowi na podstawie umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie będą uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie. Dotyczy to składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu.
Premie i nagrody a podstawa wymiaru zasiłku
Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie uwzględnione jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Gdy premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługują za okresy kwartalne, wlicza się je do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeśli premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługują za okresy roczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
W wypadku, gdyby premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się składniki wypłacone za okres poprzedni.
Ponowne ustalenie podstawy wymiaru zasiłku w przypadku przerwy pomiędzy okresami pobierania zasiłków
Po zmianach nie ma konieczności ponownego ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu kwoty odpowiadającej jego 13,71%. Nie dotyczy to pracowników, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Podwyżka inflacyjna a podstawa wymiaru zasiłku
Podwyżka inflacyjna będzie miała wpływ na wysokość podstawy wymiaru zasiłku, jeśli nastąpiła w miesiącach poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, które są uwzględniane w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego.
- nie jest związana ze zmianą wymiaru czasu pracy lub
- miała miejsce już po miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy oraz po miesiącach uwzględnianych w podstawie wymiaru zasiłku.
Przykład 2.
Pan Jan został zatrudniony 1 lutego 2021 roku. 3 lutego 2023 roku poszedł na zwolnienie lekarskie. Pracownik ten pracuje dłużej niż 12 miesięcy, a więc podstawę zasiłku ustalić należy z pełnych 12 miesięcy zatrudnienia, czyli od lutego 2022 roku do stycznia 2023 roku. Od stycznia 2023 roku u pracodawcy pana Jana obowiązuje wyższe wynagrodzenie wynikające z wprowadzenia podwyżki inflacyjnej. W takim wypadku podwyżka inflacyjna będzie uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłku w ramach wynagrodzenia za styczeń 2023 roku.
Przykład 3.
Pani Anna została zatrudniona 17 czerwca 2020 roku. 30 grudnia 2022 roku poszła na zwolnienie lekarskie. Pracownica ta pracuje dłużej niż 12 miesięcy, a więc podstawę zasiłku ustalić należy z pełnych 12 miesięcy zatrudnienia, czyli od grudnia 2021 roku do listopada 2022 roku. Od stycznia 2023 roku u pracodawcy pani Anny obowiązuje wyższe wynagrodzenie wynikające z wprowadzenia podwyżki inflacyjnej. W takim wypadku podwyżka inflacyjna nie będzie uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłku.
Podsumowanie
Pracownik w razie niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego, którego wysokość jest uzależniona od średniego miesięcznego wynagrodzenia, otrzymywanego przez pracownika przez ostatnie 12 miesięcy z uwzględnieniem następujących składników: wynagrodzenia zasadniczego, premii czy nadgodzin. Przy ustalaniu podstawy zasiłku uwzględnia się te wszystkie składniki wynagrodzenia, od których naliczona zostaje składka chorobowa. Inflacyjne podwyżki wynagrodzenia będą uwzględnione w podstawie wymiaru, jeśli nastąpiły w okresie, który uwzględniany jest przy jej obliczaniu.
