Wynagradzanie pracowników według stawki godzinowej pozwala precyzyjniej niż w przypadku pensji według stawki miesięcznej uzależnić płacę od czasu wykonywania pracy. Określenie wynagrodzenia w taki sposób ma również wpływ na ustalanie podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. W artykule odpowiemy jak wynagrodzenie godzinowe wpływa na podstawę wymiaru zasiłku.
Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego
W Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm.) określono warunki i zasady pobierania następujących świadczeń:
- zasiłku chorobowego;
- świadczenia rehabilitacyjnego;
- zasiłku wyrównawczego;
- zasiłku macierzyńskiego;
- zasiłku opiekuńczego
– nazywanych zbiorczo świadczeniami z ubezpieczenia chorobowego.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego pracownika
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem wspomnianego okresu 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy).
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku (art. 36 ust. 3 ustawy).
Okres zatrudnienia krótszy niż miesiąc – uzupełnianie wynagrodzenia
Jeżeli niezdolność pracownika do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. W takim przypadku podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi:
- wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
- wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które ubezpieczony będący pracownikiem był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień;
- kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
W przypadkach, o którym mowa wyżej, mamy do czynienia z tzw. uzupełnianiem wynagrodzenia dla potrzeb ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 37 ustawy).
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem za wyżej wspomniany okres 12 miesięcy lub – jeżeli okres ubezpieczenia jest krótszy – za okres ubezpieczenia, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jeżeli w omawianym okresie ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
- przyjmuje się, po uzupełnieniu według zasad podanych wyżej, wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.
Jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem w każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po uzupełnieniu według określonych wyżej zasad (art. 38 ustawy).
Wynagrodzenie godzinowe a podstawa wymiaru zasiłku
Wynagrodzenie godzinowe, czyli ustalone w stawce godzinowej, jest obok wynagrodzenia miesięcznego wariantem ustalania pensji w formie czasowej, w której wysokość otrzymywanego wynagrodzenia zależy od czasu pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Przykład 1.
W umowie o pracę ustalono wynagrodzenie w stawce godzinowej w kwocie 28 zł. Od 5 do 10 kwietnia 2023 roku pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby. Do kwietnia 2023 roku przepracował 6 pełnych miesięcy (od października 2022 roku do marca 2023 roku). W celu ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy najpierw ustalić łączną kwotę wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w okresie wspomnianych 6 miesięcy, będącą sumą wynagrodzeń wypłaconych za poszczególne miesiące. Przedstawia to następujące obliczenie:
– październik: 28 zł x 168 godzin = 4704 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 4059,08 zł;
– listopad: 28 zł x 160 godzin = 4480 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 3865,80 zł;
– grudzień: 28 zł x 176 godzin = 4928 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 4252,37 zł;
– styczeń: 28 zł x 152 godzin = 4256 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 3672,50 zł;
– luty: 28 zł x 160 godzin = 4480 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 3865,79 zł;
– marzec: 28 zł x 184 godzin = 5152 zł; po odliczeniu potrąconych składek: 4445,66 zł.
Łączna kwota wynagrodzeń (po odliczeniu potrąconych składek) za wspomniane 6 miesięcy wyniosła łącznie 24 161,20 zł. Zatem przeciętne wynagrodzenie miesięczne z tego okresu to kwota 4026,87 zł (24 161,19 zł : 6).
W związku z powyższym podstawę zasiłku chorobowego za 1 dzień niezdolności do pracy stanowi kwota 134,23 zł (4026,87 zł : 30).
Skoro pracownik był chory przez 6 dni (5–10 kwietnia 2022 roku), to podstawa zasiłku chorobowego za ten czas wyniesie łącznie 805,38 zł.
Jak zobrazowano w powyższym przykładzie, ustalenie podstawy zasiłku chorobowego dla pracownika wynagradzanego według stawki godzinowej niewiele różni się od określenia zasiłku dla pracownika wynagradzanego według stałej stawki miesięcznej. W obu przypadkach obliczenia zaczyna się od zsumowania faktycznie wypłaconych kwot wynagrodzeń za poszczególne miesiące, a to, czy są to kwoty wynikające ze stawki godzinowej (iloczyn liczby przepracowanych godzin i ustalonej stawki), czy też miesięcznej, nie ma istotnego znaczenia. Nieco inaczej przedstawia się przypadek, w którym pracownik przed zachorowaniem nie przepracował pełnego miesiąca.
Przykład 2.
Pracownik został zatrudniony 1 kwietnia 2023 roku. W dniach 26–30 kwietnia chorował. Wynagrodzenie pracownika ustalono w umowie o pracę w stawce godzinowej 25 zł. W tym przypadku w celu określenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi należy dokonać „uzupełnienia” wynagrodzenia za kwiecień w sposób opisany w akapicie „Okres zatrudnienia krótszy niż miesiąc – uzupełnianie wynagrodzenia”.
W kwietniu 2023 roku pracownik miał do przepracowania 160 godzin. Zatem gdyby wszystkie je przepracował, jego wynagrodzenie za omawiany miesiąc wyniosłoby, po odliczeniu potrąconych składek, 3451,60 zł (25 zł x 160 = 4000 zł; 4000 zł x 13,71% = 3451,60 zł).
Podstawa zasiłku chorobowego za 1 dzień niezdolności do pracy wynosi zatem 115,05 zł (3 451,60 zł : 30), a za 5 dni choroby (26–30 kwietnia) – 575,25 zł (115,05 zł x 5).
Jak wynika z powyższego, przy uzupełnianiu wynagrodzenia ustalonego w stawce godzinowej należy – w odróżnieniu od przypadku wynagrodzenia ustalonego w stawce miesięcznej – obliczyć hipotetyczne wynagrodzenie za cały miesiąc, mnożąc stawkę godzinową przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu.
