Co roku na skutek podwyższenia minimalnego wynagrodzenia zmianie ulega również minimalna podstawa wymiaru zasiłku, którą należy stosować także do ustalania uprawnień z tytułu wynagrodzenia chorobowego, zasiłku macierzyńskiego, chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek finansowanych przez pracownika w wysokości 13,71% (art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej ustawa zasiłkowa).
Od stycznia do czerwca 2023 r. minimalna podstawa wymiaru zasiłków dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy wyniesie 3 011,52 zł (3 490 zł - 13,71%).
Pracodawca ma obowiązek podwyższyć pierwotnie ustaloną podstawę wymiaru zasiłku do kwoty 3011,52 zł, jeśli okaże się ona niższa od minimalnej podstawy wymiaru obowiązującej od stycznia do czerwca 2023 r. Należy podkreślić, że prawo do podstawy w wysokości 3011,52 zł mają ubezpieczeni, których niezdolności do pracy rozpoczęła się od 1 stycznia 2023 r. lub po tej dacie.
Podstawa wymiaru zasiłku może być niższa niż minimalna, jeżeli:
- pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy;
- wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy za grudzień 2022 r. jest wypłacane w styczniu 2023 r.;
- pracownik ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia, które nie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku (ponieważ przysługuje za okres orzeczonej niezdolności do pracy), wówczas kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku może być niższa od minimalnej podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli wraz z kwotą tego składnika wynosi co najmniej minimalną podstawę wymiaru zasiłku (wynagrodzenia chorobowego).
Istotne jest również, aby płatnik zweryfikował, za jaki okres wypłaca wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek chorobowy w styczniu 2023 r. W sytuacji, gdy w styczniu 2023 r. następuje wypłata wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku za okres niezdolności do pracy w grudniu 2022 r., nie ma obowiązku podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku (wynagrodzenia chorobowego) do kwoty najniższej obowiązującej w 2023 r.
Wysokość minimalnej podstawy wymiaru dla niepełnego wymiaru czasu pracy
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, mają oni prawo nie do pełnej minimalnej podstawy wymiaru zasiłku obowiązującej w 2023 r., a jedynie do jej części. Minimalną podstawę wymiaru zasiłku należy proporcjonalnie obniżyć do wymiaru czasu pracy obowiązującego pracownika.
Minimalna podstawa wymiaru zasiłków (wynagrodzenia chorobowego) | |||
pełny etat | 3/4 etatu | 1/2 etatu | 1/4 etatu |
3 011,52 zł | 2 258,64 zł | 1 505,76 zł | 752,88 zł |
Należy podkreślić, że minimalna podstawa wymiaru zasiłku nie jest kwotą do wypłaty dla pracownika, ponieważ różne świadczenia z ubezpieczeń społecznych są wypłacane w różnych procentach minimalnej podstawy.
Wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych
| Rodzaj świadczenia | Wysokość podstawy |
wynagrodzenie chorobowe | 80% lub 100% podstawy wymiaru |
zasiłek chorobowy | 80% lub 100% podstawy wymiaru |
świadczenie rehabilitacyjne | 90%, 75% lub 100% podstawy wymiaru |
zasiłek macierzyński | 100% i 60% lub 80% podstawy wymiaru |
zasiłek opiekuńczy | 80% podstawy wymiaru |
Przykład 1.
Pracownik zatrudniony od 1 grudnia 2022 r. w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie za pracę w wysokości płacy minimalnej, tj. 3010,00 zł brutto. Stał się on niezdolny do pracy od 1 stycznia 2023 r. do 10 stycznia 2023 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego dla pracownika należy ustalić z wynagrodzenia za grudzień 2022 r., tj.:
3 010,00 zł - 13,71% = 2 597,33 zł
W związku z tym, że podstawa ustalona jest niższa niż obowiązująca od stycznia 2023 r., należy ją podnieść do kwoty minimalnej podstawy, tj. 3 011,52 zł.
Wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 stycznia 2023 r. do 10 stycznia 2023 r. wyniesie:
3 011,52 zł : 30 = 100,38 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100%)
100,38 zł x 80% = 80,30 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100%)
80,30 zł x 10 (dni niezdolności do pracy) = 803,00 zł (wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 stycznia 2023 r. do 10 stycznia 2023 r.)
Należy podkreślić, że wysokość wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku ulega podwyższeniu do najniższej podstawy wymiaru zasiłku również, gdy pracownik jest niezdolny do pracy w sposób ciągły oraz nie upłynął 1 miesiąc od poprzednio ustalonej podstawy wymiaru zasiłku. Nie ustala się jej na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 1 miesiąc kalendarzowy. (art. 43 ustawy zasiłkowej).
Przykład 2.
Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu od 1 stycznia 2022 r. w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie za pracę w wysokości 1 505,00 zł brutto. Stał się on niezdolny do pracy od 1 grudnia 2022 r. do 31 stycznia 2023 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego dla pracownika pracodawca ustalił za okres od stycznia 2022 r. do listopada 2022 r. Podstawa ta wyniosła:
(1 505,00 zł - 13,71%) x 11 : 11 = 1 298,66 zł
Pracownik za grudzień 2022 r. otrzymał wynagrodzenie chorobowe w wysokości:
1 298,66 zł : 30 = 43,29 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100%)
43,29 zł x 80% = 34,63 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 80%)
34,63 zł x 31 (dni niezdolności do pracy w grudniu 2022 r.) = 1 073,53 zł (wynagrodzenie chorobowe za grudzień 2022 r.)
W związku z tym, że podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego jest niższa niż obowiązująca od stycznia 2023 r., należy ją podnieść do kwoty minimalnej podstawy, tj. 1 505,76 zł (3 011,58 zł x 1/2).
Wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 stycznia 2023 r. wyniesie:
1 505,76 zł : 30 = 50,19 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100%)
50,19 zł x 80% = 40,15 zł (stawka dzienna wynagrodzenia chorobowego w wysokości 80%)
40,15 zł x 31 (dni niezdolności do pracy w styczniu) = 1 244,65 zł (wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 stycznia 2023 r.).
Jak ustalić wysokość minimalnej podstawy, jeśli pracownik ma prawo do dodatkowych składników?
Zgodnie z aktualnym komentarzem ZUS (pkt 318 komentarza do ustawy zasiłkowej), podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników (po pomniejszeniu o 13,71%). Natomiast w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Zatem, jeśli pracownik ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia, które nie jest uwzględnianie w podstawie wymiaru zasiłku (ponieważ przysługuje za okres orzeczonej niezdolności do pracy), wówczas:
kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku może być niższa od minimalnej podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli wraz z kwotą tego składnika wynosi co najmniej minimalną podstawę wymiaru zasiłku (wynagrodzenia chorobowego).
Przykład 3.
Pracownik zatrudniony od 1 stycznia 2023 r. w pełnym wymiarze czasu pracy otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze określone stałą stawką miesięczną w wysokości 2000,00 zł oraz premię uzależnioną od wyniku finansowanego zrealizowanego przez cały dział handlowy, w wysokości od 1500,00 zł do 5000,00 zł. Załóżmy, że pracownik ten zachorował w lutym 2023 r., nabywając prawo do wynagrodzenia chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru. Zgodnie z postanowieniami regulaminu wynagradzania, premia jest wypłacana za czas niezdolności do pracy w pełnej wysokości, zatem z uwagi na powyższy fakt oraz to, że jest składnikiem zależnym od pracy całego zespołu, nie wchodzi do podstawy wymiaru zasiłku (wynagrodzenia chorobowego).
Za styczeń 2023 r. pracownik otrzymał:
Miesiąc/rok | Wynagrodzenie zasadnicze | Premie | Składki od wypłaconego wynagrodzenia (13,71%) | Wynagrodzenie pomniejszone o składki ZUS |
01/2023 | 2 000,00 zł | 1 500,00 zł | 479,85 zł | 3 020,15 zł |
W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego za luty 2023 r. nie uwzględnia się premii, ponieważ pracownik zachowuje do niej prawo za okres choroby.
Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego, musi uwzględnić tylko wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2 000,00 zł brutto.
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wyniesie:
2 000,00 zł - 13,71% = 1725,80 zł
Ustalona podstawa wymiaru jest niższa niż minimalna podstawa obowiązująca w 2023 r., tj. 3 011,52 zł, jednak wynagrodzenie chorobowe za luty należy ustalić w oparciu o ustaloną podstawę, ponieważ podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wraz z premią [(2 000,00 zł + 1 500,00 zł) - 13,71% = 3020,15 zł] jest wyższa od minimalnej podstawy. Zatem nie należy podwyższać premii do kwoty minimalnej podstawy obowiązującej w 2023 r.
Wyliczenie wysokości podstawy zasiłku nie należy do najprostszych. W tej sytuacji należy zwrócić uwagę na wiele rożnych czynników oraz wyjątków wskazanych w obowiązujących przepisach.
